Migdałowiec: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8
Kenraiz (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
104 679 edycji
drobne merytoryczne
Linia 24: Linia 24:
|commons =
|commons =
}}
}}
'''Migdałowiec''' lub migdał (''Amygdalus'' L.) – [[rodzaj (biologia)|rodzaj]] lub podrodzaj (w zależności od systemu klasyfikacyjnego) roślin z rodziny [[różowate|różowatych]]. W wielu systemach nie jest w ogóle wyróżniany, lecz jego gatunki zaliczane są do rodzaju [[śliwa]] (''Prunus'').
'''Migdałowiec''', migdał, migdałek<ref name="checklist">{{Cytuj | autor = Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając | tytuł = Vascular plants of Poland. An annotated checklist | miejsce = Kraków | wydawca = W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences | data = 2020 | s=32 | isbn = 978-83-62975-45-7}}</ref> (''Amygdalus'' <small>L.</small>) – [[rodzaj (biologia)|rodzaj]] lub podrodzaj (w zależności od systemu klasyfikacyjnego) roślin z rodziny [[różowate|różowatych]]. Ze względu na zagnieżdżenie w obrębie rodzaju [[śliwa]] ''Prunus'' od początku XXI wieku zwykle w randze podrodzaju lub [[sekcja (biologia)|sekcji]], co oznacza, że gatunki zaliczane są do rodzaju [[śliwa]] (''Prunus'').

Zaliczane tu gatunki mają duże znaczenie ekonomiczne i są uprawiane jako owocowe i ozdobne. W Polsce uprawiane są<ref name="checklist"/>:
⚫
* [[migdałowiec karłowaty]] ''Amygdalus nana'' <small>L.</small> ≡ ''Prunus tenella'' <small>Batsch</small><ref name=grin/><ref name="powo"/>
* [[migdałowiec pospolity]] ''Amygdalus communis'' <small>L.</small> ≡ ''Prunus dulcis'' <small>(Mill.) D.A.Webb</small><ref name=grin/>, ''Prunus amygdalus'' <small>Batsch</small><ref name="powo">{{Cytuj stronę | url = https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:30003057-2 | tytuł = Prunus L. | praca = Plants of the World online | opublikowany = Royal Botanic Gardens, Kew | data dostępu = 2022-04-18}}</ref>
⚫
* [[migdałowiec trójklapowy]] ''Amygdalus triloba'' <small>Ricker</small> ≡ ''Prunus triloba'' <small>Lindl.</small><ref name=grin/>


== Systematyka ==
== Systematyka ==
; Pozycja systematyczna według [[Angiosperm Phylogeny Website|APweb]] (2001...):
; Pozycja systematyczna:
Rodzaj ''Amygdalus'' wyróżniony został w 1700 przez [[Joseph Pitton de Tournefort|de Tourneforta]] na podstawie różnic w budowie owoców między tymi roślinami oraz: ''Armeniaca'', ''Cerasus'', ''Laurocerasus'', ''Persica'' i ''Prunus''. Klasyfikacja ta częściowo została przyjęta przez [[Karol Linneusz|Linneusza]], który w 1753 wyróżnił trzy, a w 1754 cztery rodzaje: ''Amygdalus'', ''Cerasus'', ''Prunus'' i ''Padus''. Kolejni taksonomowie uzupełniali tę listę, wyróżniając nowe rodzaje lub łączyli je w różny sposób. Po raz pierwszy pomysł scalenia wszystkich gatunków w jeden rodzaj ''Prunus'' opublikowany został przez [[George Bentham|Benthama]] i [[Joseph Dalton Hooker|Hookera]] w 1865<ref>Bentham, G., J. D. Hooker. 1865. Genera plantarum, vol. 1. Reeve & Co., London.</ref><ref name=lee/>. Szeroko zaakceptowana została klasyfikacja Rehdera z 1940 umieszczająca ''Amygdalus'' w obrębie rodzaju ''Prunus'' jako jeden z pięciu podrodzajów<ref>Rehder A. 1940. A manual of cultivated trees and shrubs hardy in North America exclusive of the subtropical and warmer temperate regions, 2nd ed. Macmillan, New York, New York, USA.</ref><ref name=lee>{{Cytuj pismo | autor = Sangtae Lee, Jun Wen | tytuł = A phylogenetic analysis of Prunus and the Amygdaloideae (Rosaceae) using ITS sequences of nuclear ribosomal DNA | czasopismo = Am. J. Bot. January | wolumin = 88, 1 | strony = 150-160 | data = 2001 | url = https://www.researchgate.net/publication/12170839_A_Phylogenetic_Analysis_of_Prunus_and_the_Amygdaloideae_Rosaceae_Using_ITS_Sequences_of_Nuclear_Ribosomal_DNA}}</ref>. Podrodzaj ''Amygdalus'' tworzy wspólny klad z podrodzajem ''Prunus'', w którym zagnieżdżona jest m.in. jedna z sekcji wcześniej klasyfikowana w podrodzaju ''Cerasus''<ref name=lee/>. W obrębie podrodzaju wyróżniane są dwie sekcje – ''Amygdalus'' (migdałowiec w wąskim znaczeniu) i ''Persica'' – [[brzoskwinia]]. Analizy molekularne i morfologiczne wskazują na konieczność wyłączenia z sekcji '"Amygdalus'' gatunków tradycyjnie tu włączanych takich jak – [[migdałowiec karłowaty]] ''P. tenella'', [[migdałowiec trójklapowy]] ''P. triloba'', ''P. petunnikowii'' i ''P. pedunculata''. Gatunki te zagnieżdżone są w obrębie siostrzanego podrodzaju ''Prunus''<ref>{{Cytuj pismo | autor = Mariana Yazbek, Sang-Hun Oh | tytuł = Peaches and almonds: Phylogeny of Prunus subg. Amygdalus (Rosaceae) based on DNA sequences and morphology | czasopismo = Plant Systematics and Evolution | wolumin = 299, 8 | data = 2013 | url = https://www.researchgate.net/publication/257447578_Peaches_and_almonds_Phylogeny_of_Prunus_subg_Amygdalus_Rosaceae_based_on_DNA_sequences_and_morphology | doi = 10.1007/s00606-013-0802-1}}</ref><ref name="Siew">{{Cytuj pismo | autor = Siew-Wai Chin, Joey Shaw, Rosemarie Haberle, Jun Wen, Dan Potter | tytuł = Diversification of almonds, peaches, plums and cherries – Molecular systematics and biogeographic history of Prunus (Rosaceae) | czasopismo = Molecular Phylogenetics and Evolution | wolumin = 76 | strony = 34-48 | data = 2014 | url = https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S105579031400089X#f0045}}</ref>.
Jako synonim rodzaju ''Prunus'' należy do plemienia ''Amygdaleae'', podrodziny ''Spiraeoideae'', rodziny [[Różowate|różowatych]] (''Rosaceae'' Juss.), rzędu [[Różowce|różowców]], [[różowe|kladu różowych]] w obrębie [[Okrytonasienne|okrytonasiennych]]<ref>{{Cytuj |autor=D. Potter, T. Eriksson, R.C. Evans, S. Oh, J.E.E. Smedmark, D.R. Morgan, M. Kerr, K.R. Robertson, M. Arsenault, T.A. Dickinson, C.S. Campbell |tytuł=Phylogeny and classification of Rosaceae |czasopismo=Plant Systematics and Evolution |wolumin=266 |s=5–43 |data=2007 |doi=10.1007/s00606-007-0539-9}}</ref><ref name=apweb/>.
; Pozycja w [[system Reveala|systemie Reveala]] (1993-1999):
Gromada [[okrytonasienne]] (''Magnoliophyta'' Cronquist), podgromada ''Magnoliophytina'' Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa ''[[Rosopsida]]'' Batsch, podklasa [[różowe]] (''Rosidae'' Takht.), nadrząd ''Rosanae'' Takht., rząd [[różowce]] (''Rosales'' Perleb), podrząd ''Rosineae'' Erchb., rodzina różowate (''Rosaceae'' Juss.), podrodzina ''Amygdaloideae'' (Juss.) Arn., plemię ''Amygdaleae'' DC., rodzaj migdal (''Amygdalus'' L.)<ref>James L. Reveal ''System of Classification. PBIO 250 Lecture Notes: Plant Taxonomy.'' Department of Plant Biology, University of Maryland, 1999 [https://web.archive.org/web/20040826023038/http://www.crescentbloom.com/Plants/Genus/A/M/Amygdalus.htm Systematyka rodzaju ''Amygdalus'' według Reveala]</ref>.
; Gatunki [[flora Polski|flory Polski]]<ref name="checklist">{{VascularPlantsPoland}}</ref>:
⚫
* [[migdałowiec karłowaty]] (''Amygdalus nana'' L., syn. ''Prunus nana'' Stokes) – gatunek uprawiany
* [[migdałowiec pospolity]] (''Amygdalus communis'' L., syn. ''Prunus dulcis'')
⚫
* [[migdałowiec trójklapowy]] (''Amygdalus triloba'' Ricker, syn. ''Prunus triloba'' Lindl.)


Podrodzaj ''Amygdalus''<ref name=grin>{{Cytuj stronę | url = https://npgsweb.ars-grin.gov/gringlobal/taxonomygenus.aspx?id=17845 | tytuł = subg. Amygdalus | praca = Germplasm Resources Information Network (GRIN) | opublikowany = United States Department of Agriculture | data dostępu = 2014-01-17}}</ref>:
{{Układ wielokolumnowy | szerokość = 400px | liczba = 2 |
* ''[[Prunus arabica]]'' <small>(Olivier) Meikle</small>
* ''[[Prunus argentea]]'' <small>(Lam.) Rehder</small>
* ''[[Prunus brahuica]]'' <small>(Boiss.) Aitch. & Hemsl.</small>
* ''[[Prunus bucharica]]'' <small>(Korsh.) Hand.-Mazz.</small>
* ''[[Prunus carduchorum]]'' <small>(Bornm.) Meikle</small>
* ''[[Prunus cercocarpifolia]]'' <small>Villareal</small>
* ''Prunus davidiana'' <small>(Carrière) Franch.</small> – [[brzoskwinia Davida]]
* ''Prunus dulcis'' <small>(Mill.) D.A.Webb</small> – [[migdałowiec pospolity]], śliwa migdał
* ''[[Prunus eburnea]]'' <small>(Spach) Aitch.</small>
* ''[[Prunus elaeagrifolia]]'' <small>(Spach) A. E. Murray</small>
* ''[[Prunus eremophila]]'' <small>Prigge</small>
* ''[[Prunus erioclada]]'' <small>Bornm.</small>
* ''[[Prunus fenzliana]]'' <small>Fritsch</small>
* ''Prunus ferganensis'' <small>(Kostov & Rjabov) Kovalev & Kostov</small> – [[brzoskwinia fergańska]]
* ''[[Prunus haussknechtii]]'' <small>C.K.Schneid.</small>
* ''[[Prunus havardii]]'' <small>(W.Wight) S.C.Mason</small>
* ''[[Prunus kansuensis]]'' <small>Rehder</small>
* ''[[Prunus korshinskyi]]'' <small>Hand.-Mazz.</small>
* ''[[Prunus kotschyi]]'' <small>(Boiss. & Hohen.) Meikle</small>
* ''[[Prunus kuramica]]'' <small>(Korsh.) Kitam.</small>
* ''[[Prunus lycioides]]'' <small>(Spach) C.K.Schneid.</small>
* ''[[Prunus microphylla]]'' <small>(Kunth) Hemsl.</small>
* ''[[Prunus minutiflora]]'' <small>Engelm. ex A.Gray</small>
* ''Prunus mira'' <small>Koehne</small> – [[brzoskwinia dziwna]]
* ''[[Prunus mongolica]]'' <small>Maxim.</small>
* ''[[Prunus pedunculata]]'' <small>(Pall.) Maxim.</small>
* ''Prunus persica'' <small>(L.) Batsch</small> – [[brzoskwinia zwyczajna]]
* ''Prunus'' ×''persicoides'' <small>(Ser.) M. Vilm. & Bois</small>
* ''[[Prunus petunnikowii]]'' <small>(Litv.) Rehder</small>
* ''[[Prunus scoparia]]'' <small>(Spach) C.K.Schneid.</small>
* ''[[Prunus spinosissima]]'' <small>(Bunge) Franch.</small>
* ''[[Prunus tangutica]]'' <small>(Batalin) Koehne</small>
* ''Prunus tenella'' <small>Batsch</small> – [[migdałowiec karłowaty]]
* ''[[Prunus texana]]'' <small>D.Dietr.</small>
* ''[[Prunus trichamygdalus]]'' <small>Hand.-Mazz.</small>
* ''Prunus triloba'' <small>Lindl.</small> – [[migdałowiec trójklapowy]]
* ''[[Prunus turcomanica]]'' <small>(Lincz.) Kitam.</small>
* ''[[Prunus webbii]]'' <small>(Spach) Vierh.</small>
}}
== Przypisy ==
== Przypisy ==
{{Przypisy|
{{Przypisy|

Wersja z 09:44, 18 kwi 2022

Migdałowiec
Ilustracja
Migdałowiec trójklapowy
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

różowce

Rodzina

różowate

Rodzaj

migdałowiec

Nazwa systematyczna
Amygdalus L.
Sp. Pl. 472. 1 Mai 1753[3]

Migdałowiec, migdał, migdałek[4] (Amygdalus L.) – rodzaj lub podrodzaj (w zależności od systemu klasyfikacyjnego) roślin z rodziny różowatych. Ze względu na zagnieżdżenie w obrębie rodzaju śliwa Prunus od początku XXI wieku zwykle w randze podrodzaju lub sekcji, co oznacza, że gatunki zaliczane są do rodzaju śliwa (Prunus).

Zaliczane tu gatunki mają duże znaczenie ekonomiczne i są uprawiane jako owocowe i ozdobne. W Polsce uprawiane są[4]:

Systematyka

Pozycja systematyczna

Rodzaj Amygdalus wyróżniony został w 1700 przez de Tourneforta na podstawie różnic w budowie owoców między tymi roślinami oraz: Armeniaca, Cerasus, Laurocerasus, Persica i Prunus. Klasyfikacja ta częściowo została przyjęta przez Linneusza, który w 1753 wyróżnił trzy, a w 1754 cztery rodzaje: Amygdalus, Cerasus, Prunus i Padus. Kolejni taksonomowie uzupełniali tę listę, wyróżniając nowe rodzaje lub łączyli je w różny sposób. Po raz pierwszy pomysł scalenia wszystkich gatunków w jeden rodzaj Prunus opublikowany został przez Benthama i Hookera w 1865[7][8]. Szeroko zaakceptowana została klasyfikacja Rehdera z 1940 umieszczająca Amygdalus w obrębie rodzaju Prunus jako jeden z pięciu podrodzajów[9][8]. Podrodzaj Amygdalus tworzy wspólny klad z podrodzajem Prunus, w którym zagnieżdżona jest m.in. jedna z sekcji wcześniej klasyfikowana w podrodzaju Cerasus[8]. W obrębie podrodzaju wyróżniane są dwie sekcje – Amygdalus (migdałowiec w wąskim znaczeniu) i Persica – brzoskwinia. Analizy molekularne i morfologiczne wskazują na konieczność wyłączenia z sekcji '"Amygdalus gatunków tradycyjnie tu włączanych takich jak – migdałowiec karłowaty P. tenella, migdałowiec trójklapowy P. triloba, P. petunnikowii i P. pedunculata. Gatunki te zagnieżdżone są w obrębie siostrzanego podrodzaju Prunus[10][11].

Podrodzaj Amygdalus[5]:

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-29] (ang.).
  3. ↑ Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian Institution. [dostęp 2012-12-19]. (ang.).
  4. ↑ a b Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 32, ISBN 978-83-62975-45-7.
  5. ↑ a b c d subg. Amygdalus. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2014-01-17].
  6. ↑ a b Prunus L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-04-18].
  7. ↑ Bentham, G., J. D. Hooker. 1865. Genera plantarum, vol. 1. Reeve & Co., London.
  8. ↑ a b c Sangtae Lee, Jun Wen. A phylogenetic analysis of Prunus and the Amygdaloideae (Rosaceae) using ITS sequences of nuclear ribosomal DNA. „Am. J. Bot. January”. 88, 1, s. 150-160, 2001. 
  9. ↑ Rehder A. 1940. A manual of cultivated trees and shrubs hardy in North America exclusive of the subtropical and warmer temperate regions, 2nd ed. Macmillan, New York, New York, USA.
  10. ↑ Mariana Yazbek, Sang-Hun Oh. Peaches and almonds: Phylogeny of Prunus subg. Amygdalus (Rosaceae) based on DNA sequences and morphology. „Plant Systematics and Evolution”. 299, 8, 2013. DOI: 10.1007/s00606-013-0802-1. 
  11. ↑ Siew-Wai Chin, Joey Shaw, Rosemarie Haberle, Jun Wen, Dan Potter. Diversification of almonds, peaches, plums and cherries – Molecular systematics and biogeographic history of Prunus (Rosaceae). „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 76, s. 34-48, 2014. 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Migdałowiec&oldid=66975683”