Irydologia: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Cho mik (dyskusja | edycje)
500 edycji
→‎Skuteczność irydologii: Wyniki badań zastosowań obrazu tęczówki do diagnozowania chorób układu krążenia
drobne redakcyjne, drobne techniczne
Linia 12: Linia 12:


== Skuteczność irydologii ==
== Skuteczność irydologii ==
Zwolennicy irydologii donoszą o wysokiej trafności diagnoz (80%){{r|vxm}}, jednak przeczą temu niektóre [[Eksperyment kliniczny|badania kliniczne]]{{r|Cockburn|Münstedt|Worrall|Thakur}}, a w medycznej [[czasopismo naukowe|literaturze naukowej]] irydologia opisywana jest jako bezwartościowa i potencjalnie szkodliwa{{r|Ernst|QW}}. Np. w teście diagnostycznym z 2005 roku przeprowadzonym na 110 pacjentach, spośród których 68 miało stwierdzone różne formy [[Rak (choroba)|raka]], po badaniu przez doświadczonego irydologa jedynie w 3 przypadkach postawiono właściwą diagnozę (przy czym irydolog miał możliwość zaproponowania 5 diagnoz dla każdego pacjenta){{r|Münstedt}}. Irydologia zdaje się być bezwartościową metodą diagnozowania [[Nowotworowe komórki macierzyste|nowotworów]], gdzie w przypadku np. [[Cukrzyca|cukrzycy]], jej [https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29477420/ skuteczność wynosi 90%].
Zwolennicy irydologii donoszą o wysokiej trafności diagnoz (80%){{r|vxm}}, jednak przeczą temu niektóre [[Eksperyment kliniczny|badania kliniczne]]{{r|Cockburn|Münstedt|Worrall|Thakur}}, a w medycznej [[czasopismo naukowe|literaturze naukowej]] irydologia opisywana jest jako bezwartościowa i potencjalnie szkodliwa{{r|Ernst|QW}}. Np. w teście diagnostycznym z 2005 roku przeprowadzonym na 110 pacjentach, spośród których 68 miało stwierdzone różne formy [[Rak (choroba)|raka]], po badaniu przez doświadczonego irydologa jedynie w 3 przypadkach postawiono właściwą diagnozę (przy czym irydolog miał możliwość zaproponowania 5 diagnoz dla każdego pacjenta){{r|Münstedt}}. Irydologia zdaje się być bezwartościową metodą diagnozowania [[Nowotworowe komórki macierzyste|nowotworów]], natomiast w przypadku np. [[Cukrzyca|cukrzycy]], jej skuteczność wynosi 90%<ref name="Samant">{{cytuj | autor = Piyush Samant, Ravinder Agarwal | tytuł = Machine learning techniques for medical diagnosis of diabetes using iris images | czasopismo = Computer Methods and Programs in Biomedicine | data = 2018-04 | data dostępu = 2022-11-17 | wolumin = 157 | s = 121–128 | doi = 10.1016/j.cmpb.2018.01.004 | pmid = 29477420| język = en | dostęp = z}}</ref>.


Badanie przeprowadzone przez Population Health Research Institute z St George's University of London wykazało, że analiza obrazów tęczówek wsparta wykorzystaniem sztucznej inteligencji jest pomocna w diagnozowaniu chorób układu krążenia, choć jeśli chodzi o udary czy zawały, nie wykazano szczególnej przewagi nad innymi metodami. W szczególności analiza obrazu tęczówki okazała się podobnie skuteczna (czasem lepsza) jak zastosowanie skali Framingham<ref>{{Cytuj pismo | nazwisko = Rudnicka | imię = Alicja Regina | nazwisko2 = Welikala | imię2 = Roshan | tytuł = Artificial intelligence-enabled retinal vasculometry for prediction of circulatory mortality, myocardial infarction and stroke | czasopismo = British Journal of Ophthalmology | data = 09.10.2022 | url = https://bjo.bmj.com/content/early/2022/08/23/bjo-2022-321842}}</ref>.
Badanie przeprowadzone przez Population Health Research Institute z St George's University of London wykazało, że analiza obrazów tęczówek wsparta wykorzystaniem sztucznej inteligencji jest pomocna w diagnozowaniu chorób układu krążenia, choć jeśli chodzi o udary czy zawały, nie wykazano szczególnej przewagi nad innymi metodami. W szczególności analiza obrazu tęczówki okazała się podobnie skuteczna (czasem lepsza) jak zastosowanie skali Framingham<ref name="Rudnicka">{{cytuj | autor = [[Alicja Rudnicka|Alicja Regina Rudnicka]], Roshan Welikala, Sarah Barman, Paul J. Foster, Robert Luben, Shabina Hayat, Kay-Tee Khaw, Peter Whincup, David Strachan, Christopher G. Owen | tytuł = Artificial intelligence-enabled retinal vasculometry for prediction of circulatory mortality, myocardial infarction and stroke | czasopismo = The British Journal of Ophthalmology | data = 2022-10-04 | data dostępu = 2022-11-17 | s = bjophthalmol–2022–321842 | doi = 10.1136/bjo-2022-321842 | pmid = 36195457| język = en | dostęp = o}}</ref>.


== Historia ==
== Historia ==
Linia 34: Linia 34:
== Przypisy ==
== Przypisy ==
{{Przypisy|
{{Przypisy|
<ref name="Cockburn">{{cytuj pismo |autor = Cockburn, D. M |tytuł = A Study of the Validity of Iris Diagnosis |czasopismo = The Australian Journal of Optometry |wolumin = 64 |wydanie = 4 |strony = 154–157 |rok = 1981 |doi = 10.1111/j.1444-0938.1981.tb02989.x |język = en}}</ref>
<ref name="Cockburn">{{cytuj | autor = D. M. Cockburn | tytuł = A Study of the Validity of Iris Diagnosis | czasopismo = Clinical and Experimental Optometry | data = 1981-07-01 | data dostępu = 2022-11-17 | wolumin = 64 | numer = 4 | s = 154–157 | doi = 10.1111/j.1444-0938.1981.tb02989.x | język = en | dostęp = z}}</ref>
<ref name="Ernst">{{otwarty dostęp}} {{cytuj pismo |autor=E. Ernst |tytuł=Iridology: not useful and potentially harmful |czasopismo=Arch. Ophthalmol. |wolumin=118 |wydanie=1 |rok=2000 |pmid=10636425 |strony=120–121|doi=10.1001/archopht.118.1.120}}</ref>
<ref name="Ernst">{{otwarty dostęp}} {{cytuj pismo |autor=E. Ernst |tytuł=Iridology: not useful and potentially harmful |czasopismo=Arch. Ophthalmol. |wolumin=118 |wydanie=1 |rok=2000 |pmid=10636425 |strony=120–121|doi=10.1001/archopht.118.1.120}}</ref>
<ref name="Historia">{{cytuj stronę |url=http://irydologia.vxm.pl/historia.php |tytuł=Historia irydologii |opublikowany=Irydologia.vxm.pl |język=pl |data dostępu=2017-07-24}}</ref>
<ref name="Historia">{{cytuj stronę |url=http://irydologia.vxm.pl/historia.php |tytuł=Historia irydologii |opublikowany=Irydologia.vxm.pl |język=pl |data dostępu=2017-07-24}}</ref>
<ref name="Irydologia">{{cytuj stronę |url=https://irydolog.pl/irydologia |tytuł=Irydologia |opublikowany=Irydolog.pl |język=pl |data dostępu=2017-07-24 |odn=tak}}</ref>
<ref name="Irydologia">{{cytuj stronę |url=https://irydolog.pl/irydologia |tytuł=Irydologia |opublikowany=Irydolog.pl |język=pl |data dostępu=2017-07-24 |odn=tak}}</ref>
<ref name="Münstedt">{{cytuj pismo |nazwisko=Münstedt |imię=K. |nazwisko2=El-Safadi |imię2=S. |nazwisko3=Brück |imię3=F. |nazwisko4=Zygmunt |imię4=M. |nazwisko5=Hackethal |imię5=A. |tytuł=Can iridology detect susceptibility to cancer? A prospective case-controlled study |czasopismo=J Altern Complement Med |wolumin=11 |numer=3 |rok=2005 |doi=10.1089/acm.2005.11.515 |pmid=15992238 |strony=515–519}}</ref>
<ref name="Münstedt">{{cytuj | autor = Karsten Münstedt, Samer El-Safadi, Friedel Brück, Marek Zygmunt, Andreas Hackethal, Hans-Rudolf Tinneberg | tytuł = Can iridology detect susceptibility to cancer? A prospective case-controlled study | czasopismo = Journal of Alternative and Complementary Medicine | data = 2005-06 | data dostępu = 2022-11-17 | wolumin = 11 | numer = 3 | s = 515–519 | doi = 10.1089/acm.2005.11.515 | pmid = 15992238| język = en | dostęp = z}}</ref>
<ref name="PF">{{cytuj stronę |url=http://panoramafirm.pl/mazowieckie,,warszawa,%C5%BColiborz,gda%C5%84ska,3_lok._14/polskie_towarzystwo_irydologii_i_homeopatii-txhay_zba.html#tab |tytuł=Polskie Towarzystwo Irydologii i Homeopatii |nazwisko= |imię= |autor= |data= |rok= |opublikowany=PanoramaFirm.pl |język=pl |data dostępu=2013-10-22}}</ref>
<ref name="PF">{{cytuj stronę |url=http://panoramafirm.pl/mazowieckie,,warszawa,%C5%BColiborz,gda%C5%84ska,3_lok._14/polskie_towarzystwo_irydologii_i_homeopatii-txhay_zba.html#tab |tytuł=Polskie Towarzystwo Irydologii i Homeopatii |nazwisko= |imię= |autor= |data= |rok= |opublikowany=PanoramaFirm.pl |język=pl |data dostępu=2013-10-22}}</ref>
<ref name="QW">{{cytuj stronę |url=https://quackwatch.org/related/iridology/ |tytuł=Iridology is Nonsense |nazwisko=Barrett |imię=Stephen |opublikowany=Quackwatch |data=2015-11-09 |data dostępu=2022-02-24 | język=en}}</ref>
<ref name="QW">{{cytuj stronę |url=https://quackwatch.org/related/iridology/ |tytuł=Iridology is Nonsense |nazwisko=Barrett |imię=Stephen |opublikowany=Quackwatch |data=2015-11-09 |data dostępu=2022-02-24 | język=en}}</ref>
<ref name="SJP">{{cytuj stronę |url=https://sjp.pwn.pl/sjp/irydologia;2561997.html |tytuł=irydologia |opublikowany=Słownik języka polskiego PWN |data dostępu=2017-07-24 |język=pl}}</ref>
<ref name="SJP">{{cytuj stronę |url=https://sjp.pwn.pl/sjp/irydologia;2561997.html |tytuł=irydologia |opublikowany=Słownik języka polskiego PWN |data dostępu=2017-07-24 |język=pl}}</ref>
<ref name="vxm">{{cytuj stronę|url=http://irydologia.vxm.pl/irydologia.php|tytuł=Co to jest Irydologia?|opublikowany=Irydologia.vxm.pl|data dostępu=2017-07-24|odn=tak|język=pl}}</ref>
<ref name="vxm">{{cytuj stronę|url=http://irydologia.vxm.pl/irydologia.php|tytuł=Co to jest Irydologia?|opublikowany=Irydologia.vxm.pl|data dostępu=2017-07-24|odn=tak|język=pl}}</ref>
<ref name="Worrall">{{otwarty dostęp}} {{Cytuj pismo |autor = Russell Worrall, Wayne Cannan, Mary Eastwood, Debwah Steinbe |tytuł = Iridology: Diagnostic validity in orthopedic trauma |url = http://www.quackwatch.org/01QuackeryRelatedTopics/worrall.pdf|czasopismo = The Scientific Review of Alternative Medicine |wolumin = 6 |strony = 63–67 |data = 2002 | data dostępu=2017-07-24 |język=en}}</ref>
<ref name="Worrall">{{Cytuj |autor = Russell Worrall, Wayne Cannan, Mary Eastwood, Debwah Steinbe |tytuł = Iridology: Diagnostic validity in orthopedic trauma |url = http://www.quackwatch.org/01QuackeryRelatedTopics/worrall.pdf|czasopismo = The Scientific Review of Alternative Medicine |wolumin = 6|numer=2 |s= 63–67 |data = 2002 | data dostępu=2022-11-17 | dostęp = o |język=en}}</ref>
<ref name=Thakur>{{Cytuj|autor=Rajeev Thakur, Renu Goyal, Smita Sarma|tytuł=Laboratory Diagnosis of Tuberculous Meningitis – Is There a Scope for Further Improvement?|czasopismo=Journal of Laboratory Physicians|data=2010|wolumin=2|numer=1|s=21–24|doi=10.4103/0974-2727.66705|pmid=21814402|pmc=PMC3147081}}</ref>
<ref name=Thakur>{{Cytuj|autor=Rajeev Thakur, Renu Goyal, Smita Sarma|tytuł=Laboratory Diagnosis of Tuberculous Meningitis – Is There a Scope for Further Improvement?|czasopismo=Journal of Laboratory Physicians|data=2010|wolumin=2|numer=1|s=21–24|doi=10.4103/0974-2727.66705|pmid=21814402|pmc=PMC3147081}}</ref>
}}
}}

Wersja z 12:07, 17 lis 2022

Irydologia – dział medycyny alternatywnej[1], zajmujący się kompleksową oceną stanu zdrowia na podstawie wyglądu tęczówki[2][3][4][5][6].

Zielono-żółta tęczówka dookoła przezroczystej źrenicy. Białą zewnętrzną powierzchnią jest twardówka
Mapa irydologiczna lewej tęczówki oka człowieka
Mapa irydologiczna prawej tęczówki oka człowieka.

Dawniej badanie irydologiczne polegało na odpowiednim oświetleniu oczu za pomocą lampy szczelinowej[7] w taki sposób, aby można było dokładnie przejrzeć się tęczówce[8] i porównywali zaobserwowane zmiany z mapami irydologicznymi. Mapy te są schematami prezentującymi pola projekcji. Przedstawiają one podział powierzchni tęczówki na pola projekcji poszczególnych układów i narządów wewnętrznych. Każdej części ciała odpowiada ściśle określone miejsce na powierzchni tęczówki oka[9].

Skuteczność irydologii

Zwolennicy irydologii donoszą o wysokiej trafności diagnoz (80%)[10], jednak przeczą temu niektóre badania kliniczne[11][12][13][14], a w medycznej literaturze naukowej irydologia opisywana jest jako bezwartościowa i potencjalnie szkodliwa[15][16]. Np. w teście diagnostycznym z 2005 roku przeprowadzonym na 110 pacjentach, spośród których 68 miało stwierdzone różne formy raka, po badaniu przez doświadczonego irydologa jedynie w 3 przypadkach postawiono właściwą diagnozę (przy czym irydolog miał możliwość zaproponowania 5 diagnoz dla każdego pacjenta)[12]. Irydologia zdaje się być bezwartościową metodą diagnozowania nowotworów, natomiast w przypadku np. cukrzycy, jej skuteczność wynosi 90%[17].

Badanie przeprowadzone przez Population Health Research Institute z St George's University of London wykazało, że analiza obrazów tęczówek wsparta wykorzystaniem sztucznej inteligencji jest pomocna w diagnozowaniu chorób układu krążenia, choć jeśli chodzi o udary czy zawały, nie wykazano szczególnej przewagi nad innymi metodami. W szczególności analiza obrazu tęczówki okazała się podobnie skuteczna (czasem lepsza) jak zastosowanie skali Framingham[18].

Historia

Irydologia w starożytności

Zwolennicy irydologii wskazują, że analiza wyglądu tęczówki do badania organizmu ludzkiego była stosowana za czasów faraona Tutenchamona. Autorem pracy na ten temat był kapłan El Aksy[19][20], który przyczynił się również do rozpowszechnienia wiedzy o irydologii z Egiptu do Babilonii, Tybetu i Indochin[21]. Starożytni rolnicy wykorzystywali elementy irydologii do oceny stanu zdrowia kupowanego bydła[19]. Ponad 3000 lat temu irydologia praktykowana była w Chinach[20], Indiach i Japonii – starożytni lekarze wyodrębnili odpowiednie punkty na tęczówce oka, do zbadania zmian, które powstały w wyniku pewnych schorzeń[22].

Irydologia w XIX wieku

Irydologia cieszyła się największym zainteresowaniem w Europie w XIX wieku. Za jej narodziny uważany jest rok 1861[2]. Twórcami współczesnej irydologii są węgierski lekarz Ignac Peczely i szwedzki duchowny Nils Liljequist, którzy niezależnie stworzyli bardzo podobne podstawowe mapy irydologiczne. Ich prace stały się znane około roku 1880[23]. Nils Liljequist w roku 1897 opublikował pracę „Diagnoza na podstawie oka”[24]. W Niemczech irydologię wykładał pastor Emanuel Felke, na którego cześć powstał Pastor Felke Institut, mający na celu rozwój oraz promocję irydologii[25].

Irydologia w XX wieku

W roku 1920 dr M. Madaus zaczął wydawać czasopismo irydologiczne „Iriscorrespondens”, które pozwoliło zorganizować działalność irydologów z całego świata[24]. Zainteresowanie irydologią wzrosło w połowie XX wieku[2][26]. W 1970 roku B. Jensen opublikował książkę „Nauka i praktyka irydologii”, która uznawana jest za podstawowy podręcznik w tej dziedzinie[26]. W 1980 r. odbyła się w Paryżu pierwsza Międzynarodowa Konferencja Irydologów. Postanowiono wtedy utworzyć fundację badań nad irydodiagnostyką[27].

Organizacje

W roku 1951 założono Organizację Irydologów (FIA)[24]. W Warszawie działa Polskie Towarzystwo Irydologii i Homeopatii[28].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ irydologia. Słownik języka polskiego PWN. [dostęp 2017-07-24]. (pol.).
  2. ↑ a b c Irydologia. Irydolog.pl. [dostęp 2017-07-24]. (pol.).
  3. ↑ Dorland 1988 ↓.
  4. ↑ Jensen i Bodeen 2011 ↓, s. 21.
  5. ↑ Szmukała-Rostovceva 2014 ↓, s. 11.
  6. ↑ Karpov i Chmielewska 2008 ↓, s. 5–9.
  7. ↑ Bardadyn ↓, s. 14.
  8. ↑ Szmukała-Rostovceva 2014 ↓, s. 12.
  9. ↑ Bardadyn ↓, s. 17.
  10. ↑ Co to jest Irydologia?. Irydologia.vxm.pl. [dostęp 2017-07-24]. (pol.).
  11. ↑ D.M. Cockburn, A Study of the Validity of Iris Diagnosis, „Clinical and Experimental Optometry”, 64 (4), 1981, s. 154–157, DOI: 10.1111/j.1444-0938.1981.tb02989.x [dostęp 2022-11-17] (ang.).
  12. ↑ a b Karsten Münstedt i inni, Can iridology detect susceptibility to cancer? A prospective case-controlled study, „Journal of Alternative and Complementary Medicine”, 11 (3), 2005, s. 515–519, DOI: 10.1089/acm.2005.11.515, PMID: 15992238 [dostęp 2022-11-17] (ang.).
  13. ↑ Russell Worrall i inni, Iridology: Diagnostic validity in orthopedic trauma, „The Scientific Review of Alternative Medicine”, 6 (2), 2002, s. 63–67 [dostęp 2022-11-17] (ang.).
  14. ↑ Rajeev Thakur, Renu Goyal, Smita Sarma, Laboratory Diagnosis of Tuberculous Meningitis – Is There a Scope for Further Improvement?, „Journal of Laboratory Physicians”, 2 (1), 2010, s. 21–24, DOI: 10.4103/0974-2727.66705, PMID: 21814402, PMCID: PMC3147081.
  15. ↑ publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać E. Ernst. Iridology: not useful and potentially harmful. „Arch. Ophthalmol.”. 118 (1), s. 120–121, 2000. DOI: 10.1001/archopht.118.1.120. PMID: 10636425. 
  16. ↑ Stephen Barrett: Iridology is Nonsense. Quackwatch, 2015-11-09. [dostęp 2022-02-24]. (ang.).
  17. ↑ Piyush Samant, Ravinder Agarwal, Machine learning techniques for medical diagnosis of diabetes using iris images, „Computer Methods and Programs in Biomedicine”, 157, 2018, s. 121–128, DOI: 10.1016/j.cmpb.2018.01.004, PMID: 29477420 [dostęp 2022-11-17] (ang.).
  18. ↑ Alicja Regina Rudnicka i inni, Artificial intelligence-enabled retinal vasculometry for prediction of circulatory mortality, myocardial infarction and stroke, „The British Journal of Ophthalmology”, 2022, bjophthalmol–2022–321842, DOI: 10.1136/bjo-2022-321842, PMID: 36195457 [dostęp 2022-11-17] (ang.).
  19. ↑ a b Karpov i Chmielewska 2008 ↓, s. 6.
  20. ↑ a b Szmukała-Rostovceva 2014 ↓, s. 18.
  21. ↑ Szmukała-Rostovceva 2014 ↓, s. 17–18.
  22. ↑ Karpov i Chmielewska 2008 ↓, s. 5.
  23. ↑ Jensen i Bodeen 2011 ↓, s. 24–25.
  24. ↑ a b c Karpov i Chmielewska 2008 ↓, s. 7.
  25. ↑ Jensen i Bodeen 2011 ↓, s. 27.
  26. ↑ a b Karpov i Chmielewska 2008 ↓, s. 8.
  27. ↑ Historia irydologii. Irydologia.vxm.pl. [dostęp 2017-07-24]. (pol.).
  28. ↑ Polskie Towarzystwo Irydologii i Homeopatii. PanoramaFirm.pl. [dostęp 2013-10-22]. (pol.).

Bibliografia

  • Newman W. Dorland: Dorland’s Illustrated Medical Dictionary. Elsevier – Health Sciences Division, 1988. ISBN 0-7216-3154-1.
  • Bernard Jensen, Donald V. Bodeen: Co Twoje oczy mówią o zdrowiu. Irydologia w praktyce. Białystok: Studio Astropsychologii, 2011. ISBN 978-83-7377-501-5.
  • Marek Bardadyn: Irydologia dla wszystkich. Oko powie wszystko. Rozpoznawanie i leczenie chorób metodami naturalnymi.
  • Sergiusz Karpov, Wiera Chmielewska: Irydologia w praktyce. Gliwice: Wydawnictwo „Złote Myśli”, 2008. ISBN 978-83-7582-490-2.
  • Aliona Szmukała-Rostovceva: Irydologia zilustrowana. Praktyczny poradnik. Znaki irydologiczne na ponad 230 zdjęciach. Gdańsk: GWP, 2014. ISBN 978-83-60577-91-2.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Irydologia&oldid=68769829”