Przezczaszkowa stymulacja prądem stałym: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
MarMi wiki (dyskusja | edycje) Przypis - drobne redakcyjne |
Do artykułu dodałam sekcję z historią powstania metody stymulacji prądem stałym (tDCS). Jest to przegląd kolejnych kroków w rozwoju stymulacji prądem na przestrzeni wieków od starożytności do współczesności. Znaczniki: VisualEditor Link do ujednoznacznienia |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
[[Plik:TDCS administration.gif|Pacjent podczas sesji tDCS|thumb]] |
[[Plik:TDCS administration.gif|Pacjent podczas sesji tDCS|thumb]] |
||
'''Przezczaszkowa stymulacja prądem stałym''' (ang. ''transcranial direct current stimulationt'' ''–'' tDCS) – procedura lecznicza oparta o neuromodulację poprzez dostarczanie słabego [[prąd stały|prądu stałego]] do [[kora mózgowa|kory mózgowej]] przy użyciu [[elektroda|elektrod]] umieszczanych na głowie. |
'''Przezczaszkowa stymulacja prądem stałym''' (ang. ''transcranial direct current stimulationt'' ''–'' tDCS) – procedura lecznicza oparta o neuromodulację poprzez dostarczanie słabego [[prąd stały|prądu stałego]] do [[kora mózgowa|kory mózgowej]] przy użyciu [[elektroda|elektrod]] umieszczanych na głowie. |
||
== Historia == |
|||
Stymulacja elektryczna nie jest młodą metodą medyczno-naukową. Od wieków była stosowana do leczenia różnego rodzaju schorzeń i chorób, a pierwsze źródła energii elektrycznej wykorzystywane do stymulacji pochodziły od zwierząt. Już starożytni Egipcjanie wiedzieli o właściwościach elektrycznych sumów nilowych. Pierwsze dowody stymulacji elektrycznej pojawiły się kilka wieków później w antycznej Grecji; [[Platon]] i [[Arystoteles]] opisali leczniczy wpływ wyładowań elektrycznych generowanych przez [[Drętwokształtne|ryby drętwokształtne]]. Pierwszy udokumentowany dowód na zastosowanie stymulacji przezczaszkowej pochodzi z okresu Cesarstwa Rzymskiego; lekarz rzymskiego cesarza [[Klaudiusz (cesarz)|Kludiusza]] – Scribonius Largus - opisał, jak można załagodzić ból głowy u pacjenta poprzez umieszczenie na skórze żywej płaszczki (ryby drętwokształtnej). Podejrzewa się, że pierwszą osobą, o której wiadomo, że wyzdrowiała dzięki stymulacji prądem ryb był Anthero – wyzwolony niewolnik Tyberiusza Cezara, który prawdopodobnie cierpiał na podagrę. Pod koniec XI wieku, perski lekarz Ibn-Sidah zaproponował użycie ryb elektrycznych do leczenia padaczki; umieszczał on żywe sumy na czole pacjentów. W 1773 anatom i fizjolog John Hunter zbadał płaszczkę elektryczną. Zwierzęta te wytwarzają wstrząsy elektryczne dzięki narządowi, który na polecenie mózgu generuje trójwymiarowe pole dipolowe wokół ich ciała, rozładowując jednocyklowe impulsy od poniżej 1 Hz do około 65 Hz w spoczynku. Energia elektryczna ryb nie jest prądem stałym, ponieważ jest zmienna w czasie a sygnał nie jest stały; niemniej jednak jest to pierwszy odnotowany rodzaj stymulacji w historii. |
|||
Około roku 1660 niemiecki naukowiec [[Otto von Guericke]] wynalazł pierwszy generator elektrostatyczny. Można uznać jego wynalazek za pierwsze urządzenie stymulujące, a jego późniejsze odmiany stosowane były przez np. Leopoldo Marco Antonio Caldani’ego w 1756 do stymulacji mięśni u owiec i żab. |
|||
W XVIII wieku [[Luigi Galvani]] wynalazł pierwowzór akumulatora galwanicznego, a jego siostrzeniec, [[Giovanni Aldini]], był jedną z pierwszych osób, które wykorzystały prąd stały do zastosowań klinicznych. Najbardziej szczegółowe sprawozdanie Aldiniego na temat leczenia klinicznego prądem stałym dotyczy Luigiego Lanzariniego, 27-letniego rolnika cierpiącego na ciężką [[Depresja|depresję]]. Podobno podczas terapii nastrój pacjenta stopniowo się poprawiał. Praca Aldiniego była kamieniem milowym, który zapoczątkował erę stymulacji prądem stałym w schorzeniach neurologicznych i psychiatrycznych. Kolejne przypadki stymulacji prądem stałym odnotowane zostały w 1802 roku (Hellwag i Jacobi) oraz około 1880 roku, kiedy to stosowanie elektroterapii (wczesna metoda tDCS) mózgu zyskało popularność wśród niemieckich psychiatrów; Wilhelm Tigges, Rudolph Gottfried Arndt oraz Wilhelm Erb próbowali ustalić zasady najkorzystniejszych metod aplikacji i dawkowania stymulacji elektrycznej. |
|||
Wielu innych badaczy stosowało prąd stały do leczenia zaburzeń psychicznych w XIX wieku i na początku XX wieku, ale zmienność procedur, niejasne opisy, niewiele szczegółów jakościowych i źle rozumiany efekt polaryzacji doprowadziły do zmiennych i/lub niejednoznacznych wyników, dlatego od lat 30. XX wieku stosowanie stymulacji prądem stałym zostało zaniechane. |
|||
W 1964 roku Lippold i Redfearn zastosowali prąd stały 50-500 µA u 32 zdrowych osób i zaobserwowali, że prąd anodowy wywoływał wzrost czujności, pobudzenie nastroju i aktywności ruchowej, natomiast polaryzacja katodowa wywoływała apatię. W latach 1960-1998 standaryzacja parametrów elektrycznych bodźców była niewielka. Brak rygoru metodologicznego w odniesieniu do niektórych parametrów, takich jak położenie elektrody referencyjnej, liczba sesji, docelowy obszar stymulacji, natężenie prądu, rozmiar elektrody i czas trwania każdej sesji, może wyjaśniać pewne sprzeczne wyniki między badaniami<ref>{{Cytuj |autor = Zeinab Esmaeilpour, Pedro Schestatsky, Marom Bikson, André R. Brunoni, Ada Pellegrinelli, Fernanda X. Piovesan, Mariana M. S. A. Santos, Renata B. Menezes, Felipe Fregni |tytuł = Notes on Human Trials of Transcranial Direct Current Stimulation between 1960 and 1998 |czasopismo = Frontiers in Human Neuroscience |data = 2017 |data dostępu = 2022-12-08 |issn = 1662-5161 |wolumin = 11 |doi = 10.3389/fnhum.2017.00071/full |url = https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fnhum.2017.00071}}</ref>. |
|||
Za początek standaryzowanych badań z użyciem nowoczesnego tDCS uznaje się rok 1998, kiedy Priori i jego współpracownicy (Nitsche and Paulus) zbadali wpływ prądu stałego na mózg, testując jego wpływ na pobudliwość kory mózgowej<ref>{{Cytuj |autor = C. I. Sarmiento, D. San-Juan, V. B. S. Prasath |tytuł = Letter to the Editor: Brief history of transcranial direct current stimulation (tDCS): from electric fishes to microcontrollers |czasopismo = Psychological Medicine |data = 2016-11 |data dostępu = 2022-12-08 |issn = 0033-2917 |wolumin = 46 |numer = 15 |s = 3259–3261 |doi = 10.1017/S0033291716001926 |url = https://www.cambridge.org/core/journals/psychological-medicine/article/letter-to-the-editor-brief-history-of-transcranial-direct-current-stimulation-tdcs-from-electric-fishes-to-microcontrollers/1CD5B0B62B4A6F5AD7634C6B22201D6E |język = en}}</ref><ref name=":0">{{Cytuj |autor = Gottfried Schlaug, Vijay Renga |tytuł = Transcranial direct current stimulation: a noninvasive tool to facilitate stroke recovery |url = https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1586/17434440.5.6.759?scroll=top&needAccess=true}}</ref>. |
|||
tDCS jest obiecującym narzędziem dla neurobiologów, neurologów klinicznych i psychiatrów w ich dążeniu do badania przyczynowości korowych reprezentacji funkcji czuciowo-ruchowych i poznawczych, w celu ułatwienia leczenia różnych zaburzeń neuropsychiatrycznych<ref name=":0" />. |
|||
== Zastosowanie == |
== Zastosowanie == |
||
Wersja z 13:43, 8 gru 2022
Przezczaszkowa stymulacja prądem stałym (ang. transcranial direct current stimulationt – tDCS) – procedura lecznicza oparta o neuromodulację poprzez dostarczanie słabego prądu stałego do kory mózgowej przy użyciu elektrod umieszczanych na głowie.
Historia
Stymulacja elektryczna nie jest młodą metodą medyczno-naukową. Od wieków była stosowana do leczenia różnego rodzaju schorzeń i chorób, a pierwsze źródła energii elektrycznej wykorzystywane do stymulacji pochodziły od zwierząt. Już starożytni Egipcjanie wiedzieli o właściwościach elektrycznych sumów nilowych. Pierwsze dowody stymulacji elektrycznej pojawiły się kilka wieków później w antycznej Grecji; Platon i Arystoteles opisali leczniczy wpływ wyładowań elektrycznych generowanych przez ryby drętwokształtne. Pierwszy udokumentowany dowód na zastosowanie stymulacji przezczaszkowej pochodzi z okresu Cesarstwa Rzymskiego; lekarz rzymskiego cesarza Kludiusza – Scribonius Largus - opisał, jak można załagodzić ból głowy u pacjenta poprzez umieszczenie na skórze żywej płaszczki (ryby drętwokształtnej). Podejrzewa się, że pierwszą osobą, o której wiadomo, że wyzdrowiała dzięki stymulacji prądem ryb był Anthero – wyzwolony niewolnik Tyberiusza Cezara, który prawdopodobnie cierpiał na podagrę. Pod koniec XI wieku, perski lekarz Ibn-Sidah zaproponował użycie ryb elektrycznych do leczenia padaczki; umieszczał on żywe sumy na czole pacjentów. W 1773 anatom i fizjolog John Hunter zbadał płaszczkę elektryczną. Zwierzęta te wytwarzają wstrząsy elektryczne dzięki narządowi, który na polecenie mózgu generuje trójwymiarowe pole dipolowe wokół ich ciała, rozładowując jednocyklowe impulsy od poniżej 1 Hz do około 65 Hz w spoczynku. Energia elektryczna ryb nie jest prądem stałym, ponieważ jest zmienna w czasie a sygnał nie jest stały; niemniej jednak jest to pierwszy odnotowany rodzaj stymulacji w historii.
Około roku 1660 niemiecki naukowiec Otto von Guericke wynalazł pierwszy generator elektrostatyczny. Można uznać jego wynalazek za pierwsze urządzenie stymulujące, a jego późniejsze odmiany stosowane były przez np. Leopoldo Marco Antonio Caldani’ego w 1756 do stymulacji mięśni u owiec i żab.
W XVIII wieku Luigi Galvani wynalazł pierwowzór akumulatora galwanicznego, a jego siostrzeniec, Giovanni Aldini, był jedną z pierwszych osób, które wykorzystały prąd stały do zastosowań klinicznych. Najbardziej szczegółowe sprawozdanie Aldiniego na temat leczenia klinicznego prądem stałym dotyczy Luigiego Lanzariniego, 27-letniego rolnika cierpiącego na ciężką depresję. Podobno podczas terapii nastrój pacjenta stopniowo się poprawiał. Praca Aldiniego była kamieniem milowym, który zapoczątkował erę stymulacji prądem stałym w schorzeniach neurologicznych i psychiatrycznych. Kolejne przypadki stymulacji prądem stałym odnotowane zostały w 1802 roku (Hellwag i Jacobi) oraz około 1880 roku, kiedy to stosowanie elektroterapii (wczesna metoda tDCS) mózgu zyskało popularność wśród niemieckich psychiatrów; Wilhelm Tigges, Rudolph Gottfried Arndt oraz Wilhelm Erb próbowali ustalić zasady najkorzystniejszych metod aplikacji i dawkowania stymulacji elektrycznej.
Wielu innych badaczy stosowało prąd stały do leczenia zaburzeń psychicznych w XIX wieku i na początku XX wieku, ale zmienność procedur, niejasne opisy, niewiele szczegółów jakościowych i źle rozumiany efekt polaryzacji doprowadziły do zmiennych i/lub niejednoznacznych wyników, dlatego od lat 30. XX wieku stosowanie stymulacji prądem stałym zostało zaniechane.
W 1964 roku Lippold i Redfearn zastosowali prąd stały 50-500 µA u 32 zdrowych osób i zaobserwowali, że prąd anodowy wywoływał wzrost czujności, pobudzenie nastroju i aktywności ruchowej, natomiast polaryzacja katodowa wywoływała apatię. W latach 1960-1998 standaryzacja parametrów elektrycznych bodźców była niewielka. Brak rygoru metodologicznego w odniesieniu do niektórych parametrów, takich jak położenie elektrody referencyjnej, liczba sesji, docelowy obszar stymulacji, natężenie prądu, rozmiar elektrody i czas trwania każdej sesji, może wyjaśniać pewne sprzeczne wyniki między badaniami[1].
Za początek standaryzowanych badań z użyciem nowoczesnego tDCS uznaje się rok 1998, kiedy Priori i jego współpracownicy (Nitsche and Paulus) zbadali wpływ prądu stałego na mózg, testując jego wpływ na pobudliwość kory mózgowej[2][3].
tDCS jest obiecującym narzędziem dla neurobiologów, neurologów klinicznych i psychiatrów w ich dążeniu do badania przyczynowości korowych reprezentacji funkcji czuciowo-ruchowych i poznawczych, w celu ułatwienia leczenia różnych zaburzeń neuropsychiatrycznych[3].
Zastosowanie
Próby udowodnienia skuteczności w leczeniu w redukcji objawów depresji[4][5] dają mieszane rezultaty.
Wstępne badania wykazują jej skuteczność w leczeniu zaburzeń lękowych[6] oraz PTSD[7].
Nie wykazano pozytywnego wpływu tDCS na funkcjonowanie poznawcze u osób z depresją[8], ani na leczenie deficytów pamięci u pacjentów z chorobą Alzheimera[9].
Przypisy
- ↑ Zeinab Esmaeilpour i inni, Notes on Human Trials of Transcranial Direct Current Stimulation between 1960 and 1998, „Frontiers in Human Neuroscience”, 11, 2017, DOI: 10.3389/fnhum.2017.00071/full, ISSN 1662-5161 [dostęp 2022-12-08].
- ↑ C.I. Sarmiento, D. San-Juan, V.B.S. Prasath, Letter to the Editor: Brief history of transcranial direct current stimulation (tDCS): from electric fishes to microcontrollers, „Psychological Medicine”, 46 (15), 2016, s. 3259–3261, DOI: 10.1017/S0033291716001926, ISSN 0033-2917 [dostęp 2022-12-08] (ang.).
- ↑ a b Gottfried Schlaug, Vijay Renga, Transcranial direct current stimulation: a noninvasive tool to facilitate stroke recovery [online].
- ↑ André R. Brunoni i inni, Transcranial direct current stimulation for acute major depressive episodes: Meta-analysis of individual patient data, „The British Journal of Psychiatry”, 208 (6), 2016, s. 522–531, DOI: 10.1192/bjp.bp.115.164715, PMID: 27056623, PMCID: PMC4887722.
- ↑ Jean-Pascal Lefaucheur i inni, Evidence-based guidelines on the therapeutic use of transcranial direct current stimulation (tDCS), „Clinical Neurophysiology”, 128 (1), 2017, s. 56–92, DOI: 10.1016/j.clinph.2016.10.087, PMID: 27866120.
- ↑ Dirson João Stein i inni, Transcranial Direct Current Stimulation in Patients with Anxiety: Current Perspectives, „Neuropsychiatric Disease and Treatment”, 16, 2020, s. 161–169, DOI: 10.2147/NDT.S195840, ISSN 1176-6328, PMID: 32021208, PMCID: PMC6969693.
- ↑ Mohammad Javad Ahmadizadeh, Mehdi Rezaei, Paul B. Fitzgerald, Transcranial direct current stimulation (tDCS) for post-traumatic stress disorder (PTSD): A randomized, double-blinded, controlled trial, „Brain Research Bulletin”, 153, 2019, s. 273–278, DOI: 10.1016/j.brainresbull.2019.09.011, ISSN 1873-2747, PMID: 31560945.
- ↑ Donel M. Martin i inni, Cognitive effects of transcranial direct current stimulation treatment in patients with major depressive disorder: An individual patient data meta-analysis of randomised, sham-controlled trials, „Neuroscience & Biobehavioral Reviews”, 90, 2018, s. 137–145, DOI: 10.1016/j.neubiorev.2018.04.008, PMID: 29660416.
- ↑ Djamila Bennabi i inni, Transcranial direct current stimulation for memory enhancement: from clinical research to animal models, „Frontiers in Systems Neuroscience”, 8, 2014, s. 159, DOI: 10.3389/fnsys.2014.00159, ISSN 1662-5137, PMID: 25237299, PMCID: PMC4154388 [dostęp 2022-04-15].
