Przejdź do zawartości

Metoda ułatwionej komunikacji: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
uzupełniono opis metody na wzór angielskiej Wikipedii i na podstawie źródła
→‎Krytyka: Więcej informacji, przypisy
Linia 21: Linia 21:
* Nie ma dowodów, że UK wpływa na poprawę funkcjonowania osoby z autyzmem<ref name=":0" /><ref name=":2" /><ref name=":4" /><ref name=":68">{{Cytuj |autor = |tytuł = Facilitated communication and autism |data = 01-05-2017 |opublikowany = ResearchAutism.net |url = https://web.archive.org/web/20190801154300/http://www.researchautism.net/interventions/16/facilitated-communication-and-autism}}</ref>.
* Nie ma dowodów, że UK wpływa na poprawę funkcjonowania osoby z autyzmem<ref name=":0" /><ref name=":2" /><ref name=":4" /><ref name=":68">{{Cytuj |autor = |tytuł = Facilitated communication and autism |data = 01-05-2017 |opublikowany = ResearchAutism.net |url = https://web.archive.org/web/20190801154300/http://www.researchautism.net/interventions/16/facilitated-communication-and-autism}}</ref>.
*Podważa się [[autor]]stwo tekstów tworzonych z wykorzystaniem UK<ref name=":3">{{Cytuj |autor = Ralf W. Schlosser, Susan Balandin, Bronwyn Hemsley, Teresa Iacono, Paul Probst |tytuł = Facilitated communication and authorship: a systematic review |czasopismo = Augmentative and Alternative Communication |data = 2014-12 |issn = 0743-4618 |wolumin = 30 |numer = 4 |s = 359–368 |doi = 10.3109/07434618.2014.971490 |url = http://www.tandfonline.com/doi/full/10.3109/07434618.2014.971490 |dostęp = o}}</ref>. Rzekoma poprawa tłumaczona jest efektem nieświadomego działania osoby pomagającej (co jest skutkiem poddania się fenomenowi ideomotorycznemu). Ten sam efekt powoduje, że osoby korzystające z tablic [[Ouija]] wierzą, że ruch wskaźnika na planszy z literami jest spowodowany działaniem duchów<ref name=":0" /><ref name=":4" /><ref name=":68" />.
*Podważa się [[autor]]stwo tekstów tworzonych z wykorzystaniem UK<ref name=":3">{{Cytuj |autor = Ralf W. Schlosser, Susan Balandin, Bronwyn Hemsley, Teresa Iacono, Paul Probst |tytuł = Facilitated communication and authorship: a systematic review |czasopismo = Augmentative and Alternative Communication |data = 2014-12 |issn = 0743-4618 |wolumin = 30 |numer = 4 |s = 359–368 |doi = 10.3109/07434618.2014.971490 |url = http://www.tandfonline.com/doi/full/10.3109/07434618.2014.971490 |dostęp = o}}</ref>. Rzekoma poprawa tłumaczona jest efektem nieświadomego działania osoby pomagającej (co jest skutkiem poddania się fenomenowi ideomotorycznemu). Ten sam efekt powoduje, że osoby korzystające z tablic [[Ouija]] wierzą, że ruch wskaźnika na planszy z literami jest spowodowany działaniem duchów<ref name=":0" /><ref name=":4" /><ref name=":68" />.
*Organizacje propagujące metodę są niechętne próbom weryfikacji. W eksperymentach z zaślepieniem, w których osoba prowadząca rękę osoby niekomunikującej nie słyszała lub nie widziała pytań i zadań obrazkowych, nie udało się uzyskać poprawnej odpowiedzi (tj. tej którą musiałaby znać tylko osoba niewerbalna). <ref>{{Cytuj |autor = M. Eberlin, G. McConnachie, S. Ibel, L. Volpe |tytuł = Facilitated communication: a failure to replicate the phenomenon |czasopismo = Journal of Autism and Developmental Disorders |data = 1993-09 |data dostępu = 2022-12-19 |issn = 0162-3257 |wolumin = 23 |numer = 3 |s = 507–530 |doi = 10.1007/BF01046053 |pmid = 8226584 |url = https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8226584/}}</ref> W eksperymentach, gdy prowadzący widział inne pytania niż osoba niewerbalna, prowadzenie ręki odtwarzało odpowiedzi na pytania widziane przez prowadzącego. Nie udało się odtworzyć efektu komunikacji niezależnej od prowadzącego.<ref>{{Cytuj |autor = M. D. Smith, P. J. Haas, R. G. Belcher |tytuł = Facilitated communication: the effects of facilitator knowledge and level of assistance on output |czasopismo = Journal of Autism and Developmental Disorders |data = 1994-06 |data dostępu = 2022-12-19 |issn = 0162-3257 |wolumin = 24 |numer = 3 |s = 357–367 |doi = 10.1007/BF02172233 |pmid = 8050988 |url = https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/8050988/}}</ref>
* Podważany jest sens [[Interpretacja utworu literackiego|interpretacji tekstów]] powstałych w ten sposób. Zdarzało się, że na skutek błędnej interpretacji dochodziło nadużyć i przestępstw. Znane są przypadki bezpodstawnych oskarżeń członków rodziny o molestowanie seksualne, będących wynikiem błędnej interpretacji UK<ref name=":0" /><ref name=":2" /><ref name=":68" />. Zdarzało się też, że to osoby niepełnosprawne były molestowane na podstawie rzekomej zgody na współżycie<ref name=":4" />.
* Podważany jest sens [[Interpretacja utworu literackiego|interpretacji tekstów]] powstałych w ten sposób. Zdarzało się, że na skutek błędnej interpretacji dochodziło nadużyć i przestępstw. Znane są przypadki bezpodstawnych oskarżeń członków rodziny o molestowanie seksualne, będących wynikiem błędnej interpretacji UK<ref name=":0" /><ref name=":2" /><ref name=":68" />. Zdarzało się też, że to osoby niepełnosprawne były molestowane na podstawie rzekomej zgody na współżycie<ref name=":4" />.
*Etyczne zastrzeżenia budzi stosowanie pozornie skutecznej metody, która może odbierać osobom niepełnosprawnym prawo do komunikacji<ref name=":0" /><ref name=":4" /><ref name=":68" />.
*Etyczne zastrzeżenia budzi stosowanie pozornie skutecznej metody, która może odbierać osobom niepełnosprawnym prawo do komunikacji<ref name=":0" /><ref name=":4" /><ref name=":68" />.

Wersja z 12:35, 19 gru 2022

Metoda ułatwionej komunikacji (ułatwiona komunikacja, UK; ang. facilitated communication) – naukowo zdyskredytowana[1] metoda wsparcia osób z autyzmem w komunikowaniu się. Polega na podtrzymywaniu ręki, przedramienia lub ramienia przez osobę wspomagającą i pisaniu z wykorzystaniem klawiatury komputera lub specjalnej tablicy ułatwionej komunikacji.

Historia

Metodę opracowała pod koniec lat 80. XX wieku Rosemery Crossley w Australii.

Opis stosowania metody

Osoba wspierająca przytrzymuje rękę, przedramię lub ramię osoby piszącej. Miejsce zależy od indywidualnych potrzeb.

Pisze się na komputerze wykorzystując standardową klawiaturę komputerową lub z wykorzystaniem specjalnej tablicy ułatwionej komunikacji. Znajdują się na niej wszystkie litery polskiego alfabetu oraz wybrane znaki interpunkcyjne. Możliwe jest też zastosowanie innych pomocy lub innych symboli.

Wykorzystanie

Metodę ułatwionej komunikacji stosuje się w pracy z osobami z autyzmem mającym problemy z komunikacją werbalną. Autyzmowi często towarzyszą problemy z planowaniem złożonych ruchów celowych - praksją, w przezwyciężeniu których pomaga kontakt fizyczny z inną osobą.

W Polsce metoda jest propagowana m.in. przez Fundację SYNAPSIS.[potrzebny przypis]

Pierwszy w Polsce doktorat obroniony przez niemówiącego autystę został przez korzystającego z komputera do pisania i pomocy matki do podtrzymywania ręki.[2][3]

Krytyka

Metoda budzi duże kontrowersje, często przedstawiana jest jako pseudonaukowa[4][5][6][7]:

  • Nie ma dowodów, że UK wpływa na poprawę funkcjonowania osoby z autyzmem[4][6][7][8].
  • Podważa się autorstwo tekstów tworzonych z wykorzystaniem UK[9]. Rzekoma poprawa tłumaczona jest efektem nieświadomego działania osoby pomagającej (co jest skutkiem poddania się fenomenowi ideomotorycznemu). Ten sam efekt powoduje, że osoby korzystające z tablic Ouija wierzą, że ruch wskaźnika na planszy z literami jest spowodowany działaniem duchów[4][7][8].
  • Organizacje propagujące metodę są niechętne próbom weryfikacji. W eksperymentach z zaślepieniem, w których osoba prowadząca rękę osoby niekomunikującej nie słyszała lub nie widziała pytań i zadań obrazkowych, nie udało się uzyskać poprawnej odpowiedzi (tj. tej którą musiałaby znać tylko osoba niewerbalna). [10] W eksperymentach, gdy prowadzący widział inne pytania niż osoba niewerbalna, prowadzenie ręki odtwarzało odpowiedzi na pytania widziane przez prowadzącego. Nie udało się odtworzyć efektu komunikacji niezależnej od prowadzącego.[11]
  • Podważany jest sens interpretacji tekstów powstałych w ten sposób. Zdarzało się, że na skutek błędnej interpretacji dochodziło nadużyć i przestępstw. Znane są przypadki bezpodstawnych oskarżeń członków rodziny o molestowanie seksualne, będących wynikiem błędnej interpretacji UK[4][6][8]. Zdarzało się też, że to osoby niepełnosprawne były molestowane na podstawie rzekomej zgody na współżycie[7].
  • Etyczne zastrzeżenia budzi stosowanie pozornie skutecznej metody, która może odbierać osobom niepełnosprawnym prawo do komunikacji[4][7][8].
  • Zwraca się uwagę na często nienaukowe podejście zwolenników UK: niektórzy tłumaczyli jej skuteczność „ukrytymi umiejętnościami czytania i pisania” pacjentów[6], a nawet „telepatycznymi zdolnościami autystów” czy „boską interwencją”[5][7].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Facilitated Communication: Sifting the Psychological Wheat from the Chaff. apa.org, 20 listopada 2003. [dostęp 2022-01-04].
  2. ↑ Łukasz Pilip: Geniusz z autyzmem: "Moje ciało to kula u nogi". Zna sześć języków, skończył prawo. Dopiero uczy się mówić. wyborcza.pl, 20 marca 2017. [dostęp 2022-01-04].
  3. ↑ Katarzyna Dziedzik, Marta Gawina: Maciej Oksztulski to pierwszy w Polsce niemówiący autysta, który obronił doktorat. wyborcza.pl, 29 grudnia 2021. [dostęp 2022-01-04].
  4. ↑ a b c d e John W. Jacobson, Richard M. Foxx, James A. Mulick, Facilitated communication: the ultimate fad treatment, [w:] John W. Jacobson, Richard M. Foxx, James A. Mulick (red.), Controversial therapies for developmental disabilities: fad, fashion, and science in professional practice, Mahwah, N.J.: Lawrence Erlbaum Assoc, 2005, s. 363-384, ISBN 1-4106-1191-4, OCLC 57507545.
  5. ↑ a b John W. Jacobson, James A. Mulick, Developmental disabilities and the paranormal, [w:] John W. Jacobson, Richard M. Foxx, James A. Mulick (red.), Controversial therapies for developmental disabilities: fad, fashion, and science in professional practice, Mahwah, N.J.: Lawrence Erlbaum Assoc, 2005, s. 139-158, ISBN 1-4106-1191-4, OCLC 57507545.
  6. ↑ a b c d Scott O. Lilienfeld i inni, The persistence of fad interventions in the face of negative scientific evidence: facilitated communication for autism as a case example, „Evidence-Based Communication Assessment and Intervention”, 8 (2), 2014, s. 62–101, DOI: 10.1080/17489539.2014.976332, ISSN 1748-9539.
  7. ↑ a b c d e f Jason C. Travers i inni, Fad, pseudoscientific, and controversial interventions, [w:] Russell Lang, Terry B. Hancock, Nirbhay N. Singh (red.), Early intervention for young children with autism spectrum disorder, Cham: Springer International Publishing, 2016, s. 257–293, DOI: 10.1007/978-3-319-30925-5_9, ISBN 978-3-319-30923-1.
  8. ↑ a b c d Facilitated communication and autism [online], ResearchAutism.net, 1 maja 2017 [zarchiwizowane z adresu 2019-08-01].
  9. ↑ Ralf W. Schlosser i inni, Facilitated communication and authorship: a systematic review, „Augmentative and Alternative Communication”, 30 (4), 2014, s. 359–368, DOI: 10.3109/07434618.2014.971490, ISSN 0743-4618.
  10. ↑ M. Eberlin i inni, Facilitated communication: a failure to replicate the phenomenon, „Journal of Autism and Developmental Disorders”, 23 (3), 1993, s. 507–530, DOI: 10.1007/BF01046053, ISSN 0162-3257, PMID: 8226584 [dostęp 2022-12-19].
  11. ↑ M.D. Smith, P.J. Haas, R.G. Belcher, Facilitated communication: the effects of facilitator knowledge and level of assistance on output, „Journal of Autism and Developmental Disorders”, 24 (3), 1994, s. 357–367, DOI: 10.1007/BF02172233, ISSN 0162-3257, PMID: 8050988 [dostęp 2022-12-19].

Bibliografia

  • Dorota Danielewicz, Ewa Pisula: Kontrowersje wokół ułatwionej komunikacji. W: Dorota Danielewicz, Ewa Pisula: Wybrane formy terapii i rehabilitacji osób z autyzmem. Wyd. 1. Kraków: Oficyna Wydawnicza "Implus", 2005, s. 207-224. ISBN 83-7308-586-6.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Metoda_ułatwionej_komunikacji&oldid=69074782”