Skakun arlekinowy: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
m MalarzBOT: regeneracja szablonu {{Zwierzę infobox}} |
Artykuł rozbudowany oraz opatrzony przypisami. |
||
| Linia 19: | Linia 19: | ||
'''Skakun arlekinowy''', [[pająki|pająk]] zwany też pląsem zebrą (''Salticus scenicus'') – [[gatunek (biologia)|gatunek]] z rodziny [[skakunowate (pająki)|skakunowatych]] (Salticidae). |
'''Skakun arlekinowy''', [[pająki|pająk]] zwany też pląsem zebrą (''Salticus scenicus'') – [[gatunek (biologia)|gatunek]] z rodziny [[skakunowate (pająki)|skakunowatych]] (Salticidae). |
||
; Morfologia: Długość 5–8 mm, ciało krępej budowy, odnóża krótkie i mocne, [[głowotułów]] szeroki, z przodu ścięty. Charakterystyczne ubarwienie ciała – |
; Morfologia: Długość 5–8 mm, ciało krępej budowy, odnóża krótkie i mocne, [[głowotułów]] szeroki, z przodu ścięty. Charakterystyczne ubarwienie ciała – czarne z białymi poprzecznymi pręgami: biała obwódka głowotułowia u nasady odnóży oraz cztery poprzeczne na [[Odwłok|odwłoku]], z których to trzy ostatnie mogą być przerwane na osi odwłoka. Samice nieco większa od samców. Owłosienie ciała słabe, [[kądziołki przędne]] nieduże. |
||
; Występowanie: Europa, Azja, północna Afryka, Ameryka Północna. |
; Występowanie: [[Europa]], [[Azja]], [[Afryka Północna|północna Afryka]], [[Ameryka Północna]]. |
||
; Środowisko życia: Zewnętrzne i wewnętrzne ściany budynków, nasłonecznione skały, płoty, pnie drzew itp. |
; Środowisko życia: Zewnętrzne i wewnętrzne ściany budynków, nasłonecznione skały, płoty, pnie drzew itp. |
||
[[Plik:Salticus scenicus a3.jpg|200px|left|thumb|Skakun arlekinowy atakujący muchę]] |
[[Plik:Salticus scenicus a3.jpg|200px|left|thumb|Skakun arlekinowy atakujący muchę]] |
||
[[File:Salticus scenicus-f.jpg|thumb|upright=1.1]] |
[[File:Salticus scenicus-f.jpg|thumb|upright=1.1]] |
||
; Tryb życia: Nie buduje [[sieć łowna|sieci]], czasami przędzie niewielką sakwę jako kryjówkę i leże. Aktywny za dnia, nieustannie porusza się w poszukiwaniu pokarmu. Do swoich ofiar skrada się na odległość kilku centymetrów, po czym błyskawicznie skacze (prędkość wyskoku osiągająca nawet 700 mm/s, średnio ok. 600 mm/s)<ref name=":0">{{Cytuj |autor = Ava Chen, Kris Kim, Paul S. Shamble |tytuł = Rapid mid-jump production of high-performance silk by jumping spiders |czasopismo = Current Biology |data = 2021-11-08 |data dostępu = 2023-06-24 |issn = 0960-9822 |wolumin = 31 |numer = 21 |s = R1422–R1423 |doi = 10.1016/j.cub.2021.09.053 |url = https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0960982221012938 |język = en}}</ref>. Przed upadkiem w trakcie skoku zabezpiecza się, wlokąc za sobą wyjątkowo mocną nić pajęczą przytwierdzoną do podłoża<ref name=":0" /><ref>{{Cytuj |autor = Yung-Kang Chen, Chen-Pan Liao, Feng-Yueh Tsai, Kai-Jung Chi |tytuł = More than a safety line: jump-stabilizing silk of salticids |czasopismo = Journal of The Royal Society Interface |data = 2013-10-06 |data dostępu = 2023-06-24 |issn = 1742-5689 |wolumin = 10 |numer = 87 |s = 20130572 |doi = 10.1098/rsif.2013.0572 |pmid = 23925983 |pmc = PMC3758018 |url = https://royalsocietypublishing.org/doi/10.1098/rsif.2013.0572 |język = en}}</ref>.: Posiada bardzo dobry wzrok. Ma cztery pary oczu. Para największych, głównych oczu umieszczona jest z przodu, na szerokim głowotułowiu. Ich budowa wyróżnia się kilkoma [[Siatkówka (anatomia)|siatkówkami]] położonymi nad sobą, którymi skakun może poruszać i tym samym obserwować obiekty w ruchu bez obracania całego ciała. Ponadto różne siatkówki dają pląsowi ostrą wizję w kolorze. Trzy pary mniejszych oczu po bokach głowotułowia poszerzają pole widzenia skakuna do prawie 360°. Z czterech oczu w przodzie głowotułowia dwa środkowe są wyraźnie powiększone<ref>{{Cytuj |autor = M. F. Land |redaktor = Friedrich G. Barth |tytuł = The Morphology and Optics of Spider Eyes |data = 1985 |data dostępu = 2023-06-24 |isbn = 978-3-642-70348-5 |miejsce = Berlin, Heidelberg |wydawca = Springer |s = 53–78 |doi = 10.1007/978-3-642-70348-5_4 |url = https://doi.org/10.1007/978-3-642-70348-5_4 |język = en}}</ref>.: Atakuje nawet dwukrotnie większe od siebie ofiary, paraliżując je jadem. Badania wskazują, że nawet 57% ofiar skakunów należy do rodziny [[Komarowate|komarowatych]]<ref>{{Cytuj |autor r = T. Okuyama |redaktor = Masatoshi Hori |rozdział = Prey of two species of jumping spiders in the field |tytuł = Applied Entomology and Zoology |data = 2007 |data dostępu = 2032.06.24 |wolumin = 42(4) |miejsce = Sendai, Japonia |s = 663-668}}</ref>.: Stwierdzono, że potrafi uczyć się na błędach i zapamiętuje konfigurację terenu. Jako łowcy operujący przede wszystkim zmysłem wzroku reagują głównie na obiekty znajdujące się w ruchu, jednak nie atakują przedmiotów, których nie rozpoznają jako potencjalne ofiary. Potrafią natomiast rozpoznać zagrożenia nawet, jeśli trwają w bezruchu – a sama identyfikacja wspomnianych zagrożeń jest wieloelementowa. Badania wykazały, że okrągły obiekt posiadający imitację oczu innego pająka wzbudza zainteresowanie skakunów, ale są w stanie rozpoznać, że nie jest to faktyczne zagrożenie; wykorzystanie zwłok naturalnego drapieżnika skakunów (z gatunku [[Rozciągnik mchuś|Marpissa]]) powodowało bezwarunkową ucieczkę pląsów, podobnie jak użycie zwłok większego pająka niewystępującego w środowisku naturalnym skakunów (z gatunku [[Phidippus]]). Zastosowanie [[Drukowanie przestrzenne|wydrukowanej przestrzennie]] imitacji większego pająka bez oczu wzbudziło w badanych skakunach niepokój skutkujący asekuracyjnym wycofaniem<ref>{{Cytuj |autor = Daniela C. Rößler, Massimo De Agrò, Kris Kim, Paul S. Shamble |tytuł = Static visual predator recognition in jumping spiders |czasopismo = Functional Ecology |data = 2022-03 |data dostępu = 2023-06-24 |issn = 0269-8463 |wolumin = 36 |numer = 3 |s = 561–571 |doi = 10.1111/1365-2435.13953 |url = https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/1365-2435.13953 |język = en}}</ref>.: Zaobserwowano także u skakunów mimowolne ruchy odnóży, kądziołek przędnych oraz siatkówek w trakcie snu, co sugeruje występowanie u nich [[Faza REM|fazy głębokiego snu REM]]<ref>{{Cytuj |autor = Daniela C. Rößler, Massimo De Agrò, Elia Biundo, Paul S. Shamble |tytuł = Hanging by a thread: unusual nocturnal resting behaviour in a jumping spider |czasopismo = Frontiers in Zoology |data = 2021-05-17 |data dostępu = 2023-06-24 |issn = 1742-9994 |wolumin = 18 |numer = 1 |s = 23 |doi = 10.1186/s12983-021-00410-3 |pmid = 34001153 |pmc = PMC8127284 |url = https://doi.org/10.1186/s12983-021-00410-3}}</ref>. |
|||
; Tryb życia: Nie buduje [[sieć łowna|sieci]]. Do swoich ofiar skrada się na odległość kilku cm, po czym błyskawicznie skacze. Przed upadkiem zabezpiecza się, wlokąc za sobą nić pajęczą przytwierdzoną do podłoża. Przestraszony, skacze w dół, zwieszając się na tej nici. Posiada bardzo dobry wzrok. Ma ośmioro oczu, czworo większych oczu umieszczonych jest z przodu, na szerokim głowotułowiu, a czworo mniejszych po bokach głowotułowia z tyłu. Z czterech oczu w przodzie głowotułowia dwa środkowe są wyraźnie powiększone. Potrafi ogniskować wzrok na obserwowanym obiekcie, uzyskując ostry kolorowy obraz. Atakuje nawet dwukrotnie większe od siebie ofiary, paraliżując je jadem. Stwierdzono, że potrafi uczyć się na błędach i zapamiętuje konfigurację terenu. |
|||
; Rozmnażanie: Od maja do sierpnia. Samiec posiada bardzo duże [[nogogłaszczki]], za pomocą których sygnalizuje samicy swoje zamiary w czasie zalotów, a także grozi nimi podczas spotkań z innymi samcami. Nogogłaszczki te trzyma skośnie wyciągnięte do przodu. Przed kopulacją wykonuje taniec godowy. Samica wybiera samca o ubarwieniu podobnym do swojego. Nasienie samca może przechowywać przez dłuższy czas po [[kopulacja|kopulacji]]. |
; Rozmnażanie: Od maja do sierpnia. Samiec posiada bardzo duże [[nogogłaszczki]], za pomocą których sygnalizuje samicy swoje zamiary w czasie zalotów, a także grozi nimi podczas spotkań z innymi samcami. Nogogłaszczki te trzyma skośnie wyciągnięte do przodu. Przed kopulacją wykonuje taniec godowy. Samica wybiera samca o ubarwieniu podobnym do swojego. Nasienie samca może przechowywać przez dłuższy czas po [[kopulacja|kopulacji]]. |
||
; Bibliografia |
; Bibliografia |
||
* {{Cytuj książkę | nazwisko= Bellmann | imię=Heiko | nazwisko2= Garbarczyk | imię2=Henryk | tytuł= Owady | data=2007 | wydawca=Multico | miejsce=Warszawa | isbn=978-83-7073-418-3}} |
* {{Cytuj książkę | nazwisko= Bellmann | imię=Heiko | nazwisko2= Garbarczyk | imię2=Henryk | tytuł= Owady | data=2007 | wydawca=Multico | miejsce=Warszawa | isbn=978-83-7073-418-3}} |
||
*{{Cytuj stronę |url=http://www.arachnea.org/index.php/opisy-temp/792-saliticus-scenicus-skakun-arlekinowy.html |tytuł=Arachnea - o pajakach wiemy wszystko|data dostępu =2009-06-13}} |
*{{Cytuj stronę |url=http://www.arachnea.org/index.php/opisy-temp/792-saliticus-scenicus-skakun-arlekinowy.html |tytuł=Arachnea - o pajakach wiemy wszystko|data dostępu =2009-06-13}} |
||
Wersja z 18:23, 24 cze 2023
| Salticus scenicus[1] | |
| (Clerck, 1757) | |
 Skakun arlekinowy (Salticus scenicus) | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
skakun arlekinowy |
Skakun arlekinowy, pająk zwany też pląsem zebrą (Salticus scenicus) – gatunek z rodziny skakunowatych (Salticidae).
- Morfologia
- Długość 5–8 mm, ciało krępej budowy, odnóża krótkie i mocne, głowotułów szeroki, z przodu ścięty. Charakterystyczne ubarwienie ciała – czarne z białymi poprzecznymi pręgami: biała obwódka głowotułowia u nasady odnóży oraz cztery poprzeczne na odwłoku, z których to trzy ostatnie mogą być przerwane na osi odwłoka. Samice nieco większa od samców. Owłosienie ciała słabe, kądziołki przędne nieduże.
- Występowanie
- Europa, Azja, północna Afryka, Ameryka Północna.
- Środowisko życia
- Zewnętrzne i wewnętrzne ściany budynków, nasłonecznione skały, płoty, pnie drzew itp.
- Tryb życia
- Nie buduje sieci, czasami przędzie niewielką sakwę jako kryjówkę i leże. Aktywny za dnia, nieustannie porusza się w poszukiwaniu pokarmu. Do swoich ofiar skrada się na odległość kilku centymetrów, po czym błyskawicznie skacze (prędkość wyskoku osiągająca nawet 700 mm/s, średnio ok. 600 mm/s)[2]. Przed upadkiem w trakcie skoku zabezpiecza się, wlokąc za sobą wyjątkowo mocną nić pajęczą przytwierdzoną do podłoża[2][3].: Posiada bardzo dobry wzrok. Ma cztery pary oczu. Para największych, głównych oczu umieszczona jest z przodu, na szerokim głowotułowiu. Ich budowa wyróżnia się kilkoma siatkówkami położonymi nad sobą, którymi skakun może poruszać i tym samym obserwować obiekty w ruchu bez obracania całego ciała. Ponadto różne siatkówki dają pląsowi ostrą wizję w kolorze. Trzy pary mniejszych oczu po bokach głowotułowia poszerzają pole widzenia skakuna do prawie 360°. Z czterech oczu w przodzie głowotułowia dwa środkowe są wyraźnie powiększone[4].: Atakuje nawet dwukrotnie większe od siebie ofiary, paraliżując je jadem. Badania wskazują, że nawet 57% ofiar skakunów należy do rodziny komarowatych[5].: Stwierdzono, że potrafi uczyć się na błędach i zapamiętuje konfigurację terenu. Jako łowcy operujący przede wszystkim zmysłem wzroku reagują głównie na obiekty znajdujące się w ruchu, jednak nie atakują przedmiotów, których nie rozpoznają jako potencjalne ofiary. Potrafią natomiast rozpoznać zagrożenia nawet, jeśli trwają w bezruchu – a sama identyfikacja wspomnianych zagrożeń jest wieloelementowa. Badania wykazały, że okrągły obiekt posiadający imitację oczu innego pająka wzbudza zainteresowanie skakunów, ale są w stanie rozpoznać, że nie jest to faktyczne zagrożenie; wykorzystanie zwłok naturalnego drapieżnika skakunów (z gatunku Marpissa) powodowało bezwarunkową ucieczkę pląsów, podobnie jak użycie zwłok większego pająka niewystępującego w środowisku naturalnym skakunów (z gatunku Phidippus). Zastosowanie wydrukowanej przestrzennie imitacji większego pająka bez oczu wzbudziło w badanych skakunach niepokój skutkujący asekuracyjnym wycofaniem[6].: Zaobserwowano także u skakunów mimowolne ruchy odnóży, kądziołek przędnych oraz siatkówek w trakcie snu, co sugeruje występowanie u nich fazy głębokiego snu REM[7].
- Rozmnażanie
- Od maja do sierpnia. Samiec posiada bardzo duże nogogłaszczki, za pomocą których sygnalizuje samicy swoje zamiary w czasie zalotów, a także grozi nimi podczas spotkań z innymi samcami. Nogogłaszczki te trzyma skośnie wyciągnięte do przodu. Przed kopulacją wykonuje taniec godowy. Samica wybiera samca o ubarwieniu podobnym do swojego. Nasienie samca może przechowywać przez dłuższy czas po kopulacji.
- Bibliografia
- Heiko Bellmann, Henryk Garbarczyk: Owady. Warszawa: Multico, 2007. ISBN 978-83-7073-418-3.
- Arachnea - o pajakach wiemy wszystko. [dostęp 2009-06-13].
Przypisy
- ↑ Salticus scenicus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Ava Chen, Kris Kim, Paul S. Shamble, Rapid mid-jump production of high-performance silk by jumping spiders, „Current Biology”, 31 (21), 2021, R1422–R1423, DOI: 10.1016/j.cub.2021.09.053, ISSN 0960-9822 [dostęp 2023-06-24] (ang.).
- ↑ Yung-Kang Chen i inni, More than a safety line: jump-stabilizing silk of salticids, „Journal of The Royal Society Interface”, 10 (87), 2013, s. 20130572, DOI: 10.1098/rsif.2013.0572, ISSN 1742-5689, PMID: 23925983, PMCID: PMC3758018 [dostęp 2023-06-24] (ang.).
- ↑ M.F. Land, The Morphology and Optics of Spider Eyes, Friedrich G. Barth (red.), Berlin, Heidelberg: Springer, 1985, s. 53–78, DOI: 10.1007/978-3-642-70348-5_4, ISBN 978-3-642-70348-5 [dostęp 2023-06-24] (ang.).
- ↑ T. Okuyama, Prey of two species of jumping spiders in the field, [w:] Masatoshi Hori (red.), Applied Entomology and Zoology, t. 42(4), Sendai, Japonia 2007, s. 663-668 [dostęp 2032-06-24].
- ↑ Daniela C. Rößler i inni, Static visual predator recognition in jumping spiders, „Functional Ecology”, 36 (3), 2022, s. 561–571, DOI: 10.1111/1365-2435.13953, ISSN 0269-8463 [dostęp 2023-06-24] (ang.).
- ↑ Daniela C. Rößler i inni, Hanging by a thread: unusual nocturnal resting behaviour in a jumping spider, „Frontiers in Zoology”, 18 (1), 2021, s. 23, DOI: 10.1186/s12983-021-00410-3, ISSN 1742-9994, PMID: 34001153, PMCID: PMC8127284 [dostęp 2023-06-24].