Ostrogowiec: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
m Bot poprawia nagłówek artykułu |
drobne merytoryczne, drobne redakcyjne |
||
Linia 35: | Linia 35: | ||
== Systematyka == |
== Systematyka == |
||
Rodzaj tradycyjnie zaliczany był do rodziny [[kozłkowate|kozłkowatych]] (''Valerianaceae''). Rodzina ta od [[system APG II|systemu APG II]] z 2003 włączana jest w randze podrodziny ''Valerianoideae'' Rafinesque do rodziny [[Przewiertniowate|przewiertniowatych]] ''Caprifoliaceae'' (opcjonalnie, a od [[system APG III|systemu APG III]] z 2009 już zupełnie)<ref name=apweb/>. W obrębie tej rodziny uznawany jest za końcowe ogniwo procesu redukującego [[pręcik (botanika)|pręcikowie]] w tej grupie<ref name=grabowska/>. |
Rodzaj tradycyjnie zaliczany był do rodziny [[kozłkowate|kozłkowatych]] (''Valerianaceae''). Rodzina ta od [[system APG II|systemu APG II]] z 2003 włączana jest w randze podrodziny ''Valerianoideae'' Rafinesque do rodziny [[Przewiertniowate|przewiertniowatych]] ''Caprifoliaceae'' (opcjonalnie, a od [[system APG III|systemu APG III]] z 2009 już zupełnie)<ref name=apweb/>. W obrębie tej rodziny uznawany jest za końcowe ogniwo procesu redukującego [[pręcik (botanika)|pręcikowie]] w tej grupie<ref name=grabowska/>. |
||
Rodzaj jest [[Takson monofiletyczny|monofiletyczny]], ale zagnieżdżony w obrębie rodzaju [[kozłek]] ''Valeriana'', czyniąc w efekcie z tego drugiego [[takson parafiletyczny]]. W niektórych ujęciach nie jest w efekcie już wyróżniany i gatunki tu zaliczane włączane są do rodzaju ''Valeriana'' w jego szerokim ujęciu<ref name=kubitzki>{{Cytuj | tytuł = The Families and Genera of Vascular Plants | redaktor = K. Kubitzki | wolumin = XIV. Flowering Plants. Eudicots | wydawca = Springer | data = 2016 | s = 393-394 | isbn = 978-3-319-28532-0}}</ref>. |
|||
; Wykaz gatunków<ref name="tpl">{{Cytuj stronę | url = http://www.theplantlist.org/1.1/browse/A/Caprifoliaceae/Centranthus/ | tytuł = Centranthus | praca = The Plant List. Version 1.1 | data dostępu = 2018-09-15}}</ref>: |
; Wykaz gatunków<ref name="tpl">{{Cytuj stronę | url = http://www.theplantlist.org/1.1/browse/A/Caprifoliaceae/Centranthus/ | tytuł = Centranthus | praca = The Plant List. Version 1.1 | data dostępu = 2018-09-15}}</ref>: |
||
* ''[[Centranthus amazonum]]'' Fridlender & A.Raynal |
* ''[[Centranthus amazonum]]'' <small>Fridlender & A.Raynal</small> |
||
* ''Centranthus angustifolius'' (Mill.) DC. – [[ostrogowiec wąskolistny]] |
* ''Centranthus angustifolius'' <small>(Mill.) DC.</small> – [[ostrogowiec wąskolistny]] |
||
* ''[[Centranthus × aurigeranus]]'' Giraudias |
* ''[[Centranthus × aurigeranus]]'' <small>Giraudias</small> |
||
* ''[[Centranthus calcitrapa]]'' (L.) Dufr. |
* ''[[Centranthus calcitrapa]]'' <small>(L.) Dufr.</small> |
||
* ''[[Centranthus × intermedius]]'' (Schltdl.) Rapin |
* ''[[Centranthus × intermedius]]'' <small>(Schltdl.) Rapin</small> |
||
* ''[[Centranthus lecoqii]]'' Jord. |
* ''[[Centranthus lecoqii]]'' <small>Jord.</small> |
||
* ''[[Centranthus longiflorus]]'' Steven |
* ''[[Centranthus longiflorus]]'' <small>Steven</small> |
||
* ''[[Centranthus macrosiphon]]'' Boiss. |
* ''[[Centranthus macrosiphon]]'' <small>Boiss.</small> |
||
* ''[[Centranthus nevadensis]]'' Boiss. |
* ''[[Centranthus nevadensis]]'' <small>Boiss.</small> |
||
* ''Centranthus ruber'' (L.) DC. – [[ostrogowiec czerwony]] |
* ''Centranthus ruber'' <small>(L.) DC.</small> – [[ostrogowiec czerwony]] |
||
* ''[[Centranthus trinervis]]'' (Viv.) Bég. |
* ''[[Centranthus trinervis]]'' <small>(Viv.) Bég.</small> |
||
== Przypisy == |
== Przypisy == |
||
{{Przypisy| |
{{Przypisy| |
Aktualna wersja na dzień 08:44, 23 cze 2024
![]() Ostrogowiec czerwony | |
Systematyka[1][2] | |
Domena | |
---|---|
Królestwo | |
Podkrólestwo | |
Nadgromada | |
Gromada | |
Podgromada | |
Nadklasa | |
Klasa | |
Nadrząd | |
Rząd | |
Rodzina | |
Rodzaj |
ostrogowiec |
Nazwa systematyczna | |
Centranthus A. P. de Candolle in Lamarck et A. P. de Candolle Fl. Franç. ed. 3. 4: 238. 17 Sep 1805[3] | |
Typ nomenklatoryczny | |
Ostrogowiec (Centranthus) – rodzaj roślin z rodziny przewiertniowatych (Caprifoliaceae), z podrodziny Valerianoideae, dawniej wyodrębnianej zwykle jako rodzina kozłkowate (Valerianaceae). Do rodzaju należy ok. 9–12 gatunków[4][5]. Występują one w obszarze śródziemnomorskim, przy czym szeroko rozpowszechniony w uprawie ostrogowiec czerwony C. ruber w wielu miejscach jest gatunkiem inwazyjnym (np. w zachodniej części USA[6] i w Afryce Południowej[7]). Uprawiany jest jako roślina ozdobna[5].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
- Pokrój
- Rośliny jednoroczne i wieloletnie, w tym drewniejące u nasady pędów (półkrzewy)[4]. Łodygi wyprostowane, rozgałęziające się[5].
- Liście
- Ulistnienie naprzeciwległe. Blaszka pojedyncza do złożonej[4][5].
- Kwiaty
- Zebrane na szczycie w wierzchotki, wiechy lub grona[5]. Kielich składa się z 5–25 działek wywiniętych w czasie kwitnienia[5], w czasie owocowania zrastających się w warkocz[8]. Korona kwiatu asymetryczna – lejkowata i jednostronnie wybrzuszona lub rurkowata z ostrogą u nasady, na szczycie z 5 nierównymi łatkami. Korona ma barwę białą, różową lub czerwoną[5]. Pręcik pojedynczy. Zalążnia jednokomorowa[4]. Szyjka słupka zwieńczona niepodzielonym lub trójramiennym znamieniem[5].
- Owoce
- Niełupka[4], zwieńczona warkoczem włosków[8].
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Rodzaj tradycyjnie zaliczany był do rodziny kozłkowatych (Valerianaceae). Rodzina ta od systemu APG II z 2003 włączana jest w randze podrodziny Valerianoideae Rafinesque do rodziny przewiertniowatych Caprifoliaceae (opcjonalnie, a od systemu APG III z 2009 już zupełnie)[2]. W obrębie tej rodziny uznawany jest za końcowe ogniwo procesu redukującego pręcikowie w tej grupie[5].
Rodzaj jest monofiletyczny, ale zagnieżdżony w obrębie rodzaju kozłek Valeriana, czyniąc w efekcie z tego drugiego takson parafiletyczny. W niektórych ujęciach nie jest w efekcie już wyróżniany i gatunki tu zaliczane włączane są do rodzaju Valeriana w jego szerokim ujęciu[9].
- Wykaz gatunków[10]
- Centranthus amazonum Fridlender & A.Raynal
- Centranthus angustifolius (Mill.) DC. – ostrogowiec wąskolistny
- Centranthus × aurigeranus Giraudias
- Centranthus calcitrapa (L.) Dufr.
- Centranthus × intermedius (Schltdl.) Rapin
- Centranthus lecoqii Jord.
- Centranthus longiflorus Steven
- Centranthus macrosiphon Boiss.
- Centranthus nevadensis Boiss.
- Centranthus ruber (L.) DC. – ostrogowiec czerwony
- Centranthus trinervis (Viv.) Bég.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens , Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-09-18] (ang.).
- ↑ a b Centranthus. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2018-09-15].
- ↑ a b c d e Centranthus DC. in Lam. & DC.. [w:] Flora of Pakistan [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2018-09-15].
- ↑ a b c d e f g h i Beata Grabowska, Tomasz Kubala: Encyklopedia bylin, tom I, A–J. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, 2012, s. 230. ISBN 978-83-7506-846-7.
- ↑ Swearingen, J., C. Bargeron: red valerian. [w:] Invasive Plant Atlas of the United States [on-line]. University of Georgia Center for Invasive Species and Ecosystem Health. [dostęp 2018-09-15].
- ↑ Centranthus ruber. [w:] Terrestial Invasives [on-line]. Cape Town Invasives. [dostęp 2018-09-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-25)].
- ↑ a b Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 196. ISBN 83-7079-778-4.
- ↑ K. Kubitzki (red.), The Families and Genera of Vascular Plants, t. XIV. Flowering Plants. Eudicots, Springer, 2016, s. 393-394, ISBN 978-3-319-28532-0 .
- ↑ Centranthus. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2018-09-15].