103 Rezerwowy Pułk Szwoleżerów
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1939 |
| Rozformowanie |
1939 |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
ppłk st. sp. Zdzisław Kwiatkowski |
| Działania zbrojne | |
| kampania wrześniowa | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość |
Rezerwowa Brygada Kawalerii "Wołkowysk" |
103 Rezerwowy Pułk Szwoleżerów – oddział kawalerii Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej improwizowany w trakcie kampanii wrześniowej 1939 roku.
Formowanie pułku[edytuj | edytuj kod]
Nadwyżki rezerwistów i kadry zbierane przez szwadron zapasowy 3 pułku Szwoleżerów Mazowieckich w Grodnie i Suwałkach, które były zmobilizowane od 31 sierpnia 1939 roku, stanowiły one część Zgrupowania Ośrodków Zapasowych Suwalskiej i Podlaskiej Brygad Kawalerii. Z uwagi na zagrożenie rejonów stacjonowania zostały ewakuowane w dniach 12-15 września do Wołkowyska. Tam rozpoczęto tworzenie z kadr i rezerwistów ośrodka, 103 rezerwowego pułku szwoleżerów pod dowództwem byłego dowódcy 3 pułku szwoleżerów ppłk. st. sp. Zdzisława Kwiatkowskiego. Pułk był formowany jako ostatni z pułków kawalerii Rezerwowej Brygady Kawalerii "Wołkowysk" pod dowództwem płk. Edmunda Heldut-Tarnasiewicza. Ze względu na brak koni oraz pierwszeństwo w ich przydziale do 101, 102 i 110 pułków ułanów, 103 pułk szwoleżerów formowano jako pieszy. Do Rezerwowej BK "Wołkowysk" dołączyli po 15 września oficerowie i szwoleżerowie z 3 p szwol., którzy po walkach pod Olszewem utracili łączność z trzonem osobowym macierzystego pułku, ale w większości nie weszli w skład 103 p szwol.[1].
Działania bojowe 103 rezerwowego pułku szwoleżerów[edytuj | edytuj kod]
17 września 1939 roku pułk wraz z całością brygady podjął marsz w kierunku Wilna w celu wzmocnienia obrony miasta po agresji ZSRR na wschodnie tereny Polski. 18 września z rozkazu gen. bryg. st. sp. Wacława Przeździeckiego dowódcy Zgrupowania Wojsk Obrony Rejonu Wołkowyska zmieniono kierunek marszu na Grodno, które miało być bronione. W trakcie marszu brygady przez miejscowości Mosty, Skidel pułk stanowił ariergardę brygady prowadził potyczki z dywersantami komunistycznymi. W nocy 20/21 września pułk zatrzymał się w Wiercieliszkach, osłaniając Grodno od wschodu. 21 września o godz. 11.00 wszedł do Grodna, gdzie patrolował północne dzielnice miasta likwidując dywersję w walkach ulicznych i częścią sił wsparł 102 pułk ułanów, reszta stanowiła odwód dowódcy brygady[2]. Wymaszerował z Grodna w godzinach przedwieczornych 21 września, nocą osiągnął rejon miejscowości Grandzicze i Hoża. Po moście saperskim i przeprawą promową przeprawił się przez Niemen i zajął rejon wsi Nowosady, Wasilewicze. W godzinach nocnych i porannych 103 rez. p szwol. nie brał raczej udziału w walkach o Kodziowce i Sopoćkinie jak pozostałe oddziały brygady. W dniu 22 września 103 pułk szwoleżerów maszerował w straży tylnej brygady przez Radziwiłki, Sanicze ku Kaletom prowadząc walki osłonowe i opóźniające z patrolami pancerno-motorowymi i kawaleryjskimi Armii Czerwonej. 23 września prowadził walki z wrogiem w lasach wokół Kalet wycofując się stopniowo w kierunku granicy z Litwą w rejonie miejscowości Stanowisko i Budwieć. Wobec braku żywności, wyczerpania żołnierzy, postępującego rozkładu jednostki oraz wyczerpania amunicji nocą 23/24 września 103 pułk szwoleżerów przekroczył granicę i został internowany na Litwie[3].
Szwoleżerowie 103 rezerwowego pułku[edytuj | edytuj kod]
- Dowódca pułku - ppłk st. sp. Zdzisław Kwiatkowski (3 p szwol.)[4]
- Zastępca dowódcy pułku - rtm. Julian Bąkowski (5 p uł.)
- Kwatermistrz - rtm. Stefan Bogusławski (3 p szwol.)
- Adiutant pułku - ppor. rez. Wacław Sieczkowski (do +21 IX 1939) (3 p szwol.)
- 1 szwadron - por. Alfred Grabski (3 p szwol.)
- 2 szwadron - ppor. Jerzy de Virion (1 p uł.)
- 3 szwadron - por. Wacław Polkowski
- 4 szwadron - por. Stefan Eugeniusz Krasuski (10 p uł.)
- szwadron ckm - ppor. Bohdan Garliński (1 p uł.)
- szwadron gospodarczy - NN
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Skłodowski 2004 ↓, s. 172-173.
- ↑ Cygan 1990 ↓, s. 40-49.
- ↑ Skłodowski 2004 ↓, s. 173-174.
- ↑ Skłodowski 2004 ↓, s. 175.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Krzysztof Skłodowski: 3. Pułk Szwoleżerów Mazowieckich im. płk Jana Kozietulskiego 1920-1939. Suwałki: Muzeum Okręgowe w Suwałkach, 2004. ISBN 83-914134-5-4.
- Wiktor,Krzysztof Cygan: Kresy w ogniu. Wojna polsko-sowiecka 1939. Warszawa: Warszawska Oficyna Wydawnicza, 1990. ISBN 83-85209-00-X.