3 Samodzielny Dywizjon Wojskowej Straży Granicznej
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Rozformowanie | |
| Tradycje | |
| Rodowód | |
| Kontynuacja | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość |
Inspektorat WSG |
3 Samodzielny Dywizjon Wojskowej Straży Granicznej – jednostka organizacyjna Wojskowej Straży Granicznej w II Rzeczypospolitej.
Formowanie i zmiany organizacyjne[edytuj | edytuj kod]
14 lipca 1919 ukazało się rozporządzenie ministra spraw wojskowych odnośnie do dyslokacji i reorganizacji oddziałów granicznych[1]. 3 samodzielny dywizjon Wojskowej Straży Granicznej ochraniał odcinek graniczny od Białej Przemszy do Dziedzic. Dowództwo rozlokowało się w Oświęcimiu. 1 szwadron[a] w rozmieszczono w Jarocznie, 2 szwadron[b] w Babicach, 3 szwadron, po sformowaniu w Oświęcimiu, przeniesiono do Dziedzic[2]. Tym samym rozporządzeniem nakazano sformowanie przy dywizjonie 5 szwadronu szkolnego WSG[3].
Pod koniec 1919 i na przełomie lat 1919/1920 nastąpiły dalsze zmiany w dyslokacji pododdziałów Wojskowej Straży Granicznej[4]. Rozkazem ministra spraw wojskowych z 12 listopada 1919 pełniący służbę graniczną na odcinku śląskim od Dziedzic po Białą Przemszę 3 samodzielny dywizjon WSG został przeniesiony na nie obsadzoną jeszcze dotąd wschodnią granicę obszaru plebiscytowego na Mazurach. Obsadził on około 100 kilometrową rubież Rajgród–Solisłówko–Jeziorki Jabłońskie–Raczki–Bakałarzewo–Filipów–Przerośl[c]. Obszar ten należał do kompetencji Naczelnego Dowództwa WP, zatem dywizjon WSG został uznany za jednostkę eksterytorialną i w sprawach służbowych podlegał Dowództwu Okręgu Generalnego „Warszawa”, a w sprawach lokalnych, zwracał się wprost do 41 pułku piechoty w Suwałkach, który na tym odcinku zabezpieczał linię demarkacyjną[5]. Jego dotychczasowy odcinek obsadził II dywizjon 2 pułku Wojskowej Straży Granicznej[6]. Ponieważ w skład dywizjonu wchodziły tylko trzy szwadrony o łącznej liczbie 674 żołnierzy, Inspektorat Wojskowej Straży Granicznej otrzymał polecenie sformowania czwartego szwadronu[4].
Dywizjon w sile 4 szwadronów zajmował odcinek na granicy Prus Wschodnich od szosy Filipów przecinającej granicę do miejscowości Wisztyniec na płn., odkąd rozpoczynała się granica litewska. Dowództwo dyonu wraz z komisją gospodarczą i szwadronem szkolnym mieściło się w Suwałkach o 30 km od lewego skrzydła odcinka granicznego i o 50 km od prawego skrzydła[7].
W marcu 1920 3 samodzielny dywizjon Wojskowej Straży Granicznej został przemianowany na 3 samodzielny dywizjon Strzelców Granicznych, a w kwietniu 1920 przeformowany na 10 pułk Strzelców Granicznych, o składzie 2 dywizjonów i szwadronu szkolnego.
Służba graniczna[edytuj | edytuj kod]
Zadaniem szwadronów było wyłapywanie wrogich elementów przekradających się do Polski, zatrzymywanie wszelkich kontraband oraz ochrona granicy przed bandami uzbrojonymi, przekradającymi się z Litwy od północy[8].
- Wydarzenia
- w styczniu 1920 na odcinku 3 szwadronu aresztowano 16 uzbrojonych bandytów, którzy przekroczyli granicę Prus Wschodnich z zamiarem dokonania napadów w Suwalszczyźnie i przejścia z powrotem przez Wiżajny na Litwę. Byli to Rosjanie i Litwini, którzy jako jeńcy rosyjscy pozostawali w niewoli niemieckiej[8].
Rozmieszczenie dywizjonu[edytuj | edytuj kod]
| Rozmieszczenie 2 sdWSG w Oświęcimiu na dzień 15 lipca 1919[9][d] | ||||
|---|---|---|---|---|
| szwadrony | 1. Jaworzno | 2. Babice | 3. Dziedzice[e] | sz. szk. Oświęcim |
| Rozmieszczenie 2 sdWSG w Suwałkach na dzień 25 stycznia 1920[10][f] | ||||
| szwadrony | 1. Reszki | 2. Wierciochy | 3. Filipowo | 4. Przerośl |
| placówki | Podliszewo | Korytki | Bakałarzewo | Białe Jeziorki |
| Popowo | Lipówka | Garbas | Nowa Wieś | |
| Młynek | Konopki | Filipowo | ||
| Chomontowo | Nowa Wieś | Supienie | ||
Żołnierze dywizjonu[edytuj | edytuj kod]
Stan na dzień 26 sierpnia 1919[11]:
- dowódca dywizjonu – ppłk Witold Sieciński
- adiutant dywizjonu – ppor. Józef Tucholski[12]
- oficer rachunkowy – ppor. Władysław Adam
- oficer rachunkowy – Emeryk Łopuszański
- lekarz – pchor. Feliks Kongsberg
- weterynarz – por. Włodzimierz Harassewski
- dowódca 1 szwadronu – rtm. Juliusz Manzett
- dowódca 2 szwadronu – por. Marian Weretyński
- dowódca 3 szwadronu – rtm. Jerzy Krzyżanowski
- dowódca szkolnego szwadronu – rtm. Julian Kreisel
- dowódca szkoły podoficerskiej – ppor. Czesław Kozielski
Stan z grudnia 1919[g]:
- dowódca dywizjonu – płk Konrad Witold Sieciński[14]
Sztab dywizjonu
- adiutant – por. Tucholski Józef
- oficer rachunkowy – ppor. Adam Władysław
- oficer prowiantowy – u.w XI Łopuszański Emeryk
- lekarz weterynarii – kpt. Gelobisz Beniamin
- lekarz sanitarny – kpt. Szczęsnowicz
- kapelan – kpt. Haraburda
- oficer broni – ppor. Cwaliński Mieczysław
Pododdziały
- dowódca 1 szwadronu – ppor. Gundelach Władysław
- młodszy oficer – ppor. Świątek Wincenty
- młodszy oficer – ppor. Kozielski Czesław
- dowódca 2 szwadronu – por. Weretyński Marian
- młodszy oficer – ppor. Łuniewski Stanisław
- młodszy oficer – ppor. Skorupski Janusz
- dowódca 3 szwadronu – rtm. Krzyżanowski Jerzy
- młodszy oficer – por. Łada-Bardowski Edmund
- młodszy oficer – por. Handelsmann Włodzimierz
- młodszy oficer – ppor. Auer Łucjan
- dowódca 4 szwadronu – rtm. Krajsel Julian
- młodszy oficer – por. Nieciengiewicz Wacław
- młodszy oficer – ppor. Hebda Stefan
- dowódca szwadronu szkolnego – mjr Manżett Stefan
- zastępca dowódcy szwadronu szkolnego – por. Mieczyński Stefan
- młodszy oficer – ppor. Chmielewski Kazimierz
- młodszy oficer – ppor. Mizia Józef
- młodszy oficer – ppor. de Latour Sławomir
Przekształcenia[edytuj | edytuj kod]
- 2 dywizjon Straży Granicznej → II dywizjon 2 pułku Straży Granicznej (do III 1919) → II dywizjon 2 pułku Wojskowej Straży Granicznej (do VI 1919) → 3 samodzielny dywizjon Wojskowej Straży Granicznej (do III 1920) → 3 samodzielny dywizjon Strzelców Granicznych (do V 1920) → 10 pułk Strzelców Granicznych ↘ rozformowany w grudniu 1920
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Był to przedtem 2 szwadron 2 pułku WSG, który stał w Chrzanowie[2].
- ↑ Przedtem był to 1 szwadron 2 pułku WSG.[2]
- ↑ Pismo ministra spraw wojskowych nr 5090 z 12 listopada 1919 do inspektora WSG w sprawie przeniesienia 3 samodzielnego dywizjonu WSG z Oświęcimia na wschodnio-północną granicę terenu plebiscytowego[4]
- ↑ Organizacja zgodna z rozkazem MSWojsk. nr 4944/t.og z 14 lipca 1919[9].
- ↑ W trakcie formowania[9].
- ↑ Szwadron szkolny dywizjonu i szkoła podoficerska stacjonowały w Suwałkach[10].
- ↑ Na podstawie wspomnień rtm. Łady-Bardowskiego[13].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Dominiczak 1975 ↓, s. 89.
- ↑ a b c Dominiczak 1975 ↓, s. 92.
- ↑ Dominiczak 1975 ↓, s. 93.
- ↑ a b c Dominiczak 1975 ↓, s. 95.
- ↑ Dominiczak 1975 ↓, s. 96.
- ↑ Dominiczak 1975 ↓, s. 97.
- ↑ Polak 1999 ↓, s. 258.
- ↑ a b Polak 1999 ↓, s. 259.
- ↑ a b c OdeB WSG ↓, s. 1.
- ↑ a b OdeB WSG ↓, s. 15.
- ↑ Spisy oficerów WSG ↓, s. 129.
- ↑ Spisy oficerów WSG ↓, s. 221.
- ↑ Polak 1999 ↓, s. 258-259.
- ↑ Piekarz 2017 ↓, s. 27.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Henryk Dominiczak: Granica polsko–niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
- Henryk Dominiczak: Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów 966–1996. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08618-4.
- Karolina Piekarz. Polskie formacje graniczne 1918 – 1924. „Mówią Wieki”. 2s, 2017. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Mówią Wieki”. ISSN 1897-8088.
- Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne. Dokumenty organizacyjne. Wybór źródeł. T. 1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-84-6.
- Ordre de Bataille Wojskowej Straży Granicznej 1919–1920 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Imienne spisy oficerów inspektoratu, pułków, samodzielnych dywizjonów i szkoły podoficerskiej Wojskowej Straży Granicznej. 1919–1920 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.