Zmienka górska
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Klad | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
zmienka górska |
| Nazwa systematyczna | |
| {{{nazwa łacińska}}} (L.) R. Br. ex Hooker Gen. Fil. pl. 115B pl. 115B 1842[1] | |
Zmienka górska (Cryptogramma crispa) – gatunek paproci należący do rodziny orliczkowatych (Pteridaceae).
Rozmieszczenie geograficzne
Gatunek arktyczno-alpejski, suboceaniczny. Występuje na Półwyspie Skandynawskim, w europejskich górach, na Wyspach Brytyjskich i Islandii. W Polsce występuje w Karkonoszach i Górach Izerskich na następujących stanowiskach: Wysoki Kamień, Śnieżne Kotły, Kocioł Łomniczki i Kotki.
Morfologia
Roślina wieloletnia osiągająca wysokość 30 cm. Sporofit składa się z pełzającego kłącza z korzeniami, liści asymilacyjnych (trofofili) i nieco dłuższych liści zarodnionośnych (sporofili). Oba rodzaje liści są pierzastodzielne. Trofofile są 2-3 krotnie pierzaste, natomiast sporofile – 3-4 krotnie pierzaste.
Biologia i ekologia
Bylina, hemikryptofit. Rośnie na ocienionych, wilgotnych piargach i w szczelinach skalnych. Preferuje granity, hornfelsy, bazalty i porfiry. Tworzy swój własny zespół Cryptogrammetum crispae. Zarodnikuje od lipca do września. Liczba chromosomów 2n=120.
Zagrożenia i ochrona
Gatunek umieszczony w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin[2] z kategorią CR i na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006) z kategorią V. W wydaniu z 2016 roku otrzymał kategorię CR (krytycznie zagrożony)[3]. Znajduje się także w czerwonych listach lub księgach Niemiec, Czech i Słowacji.
Roślina objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową od 2004 roku[4][5].
Przypisy
- ↑ Cryptogramma crispa. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2013-09-05].
- ↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
- ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin Dz.U. z 2014 r. poz. 1409.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną Dz.U. z 2004 r. nr 168, poz. 1764.
Bibliografia
- Róża Kaźmierczakowa, Kazimierz Zarzycki (red.). Polska Czerwona Księga Roślin. Polska Akademia Nauk: Instytut Botaniki im. W. Szafera i Instytut Ochrony Przyrody, Kraków 2001. ISBN 83-85444-85-8.