Antoni Wiszowaty
 kapitan WiN
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Siły zbrojne |
|
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa, |
| Odznaczenia | |
| |
Antoni Wiszowaty ps. „Korzeń”[1] (ur. 20 grudnia 1897 roku w Wiszowatem[2], zm. 23 lutego 1946 roku) – żołnierz Armii Krajowej, a następnie kapitan WiN.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Wywodził się z rodziny szlacheckiej Wiszowatych herbu Roch (Pierzchała). Urodzony w rodzinnym zaścianku. Syn Pawła i Julii z Trzasków. Ożenił się z Julią z Pisanków[1].
Pod koniec I wojny światowej brał udział w potyczkach z wycofującymi się Niemcami rabującymi majątki polskie na Podlasiu. W jednej z nich odniósł ciężkie rany[3]. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej[1].
W okresie II wojny światowej należał do organizacji "Polska Niepodległa" na terenie woj. białostockiego. W 1944 r. przeszedł do Armii Krajowej, gdzie pełnił funkcję komendanta rejonu na terenie powiatu białostockiego[4]. Brał udział w organizowaniu centrali AK w Warszawie[1].
W 1939 r. kapral rezerwy. Dnia 24 sierpnia 1945 r. awansowany na stopień plutonowego rezerwy. Był kilkakrotnie odznaczany, m.in. Krzyżem Zasługi z Mieczami (przez Komendanta AK Okręg Białystok)[1].
W 1945 roku otrzymał misję zorganizowania porwania wicepremiera Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej Władysława Gomułki w celu jego wymiany na więzionych żołnierzy podziemia lub likwidacji. W tym celu zorganizował przy pomocy st. sierż. Aleksandra Obuchowskiego grupę spiskowców w Pułku Ochrony Rządu[1]. Spisek został wykryty i rozbity. 24 listopada 1945 roku Wiszowaty został zatrzymany. W śledztwie nikogo nie wydał, utrzymując, że akcja była jego pomysłem[1]. Wyrokiem Sądu Wojskowego Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego w Warszawie z dnia 15 stycznia 1946 roku obaj przywódcy spisku zostali skazani na karę śmierci[1]. Wyrok wykonano 23 lutego 1946 roku[1] przez rozstrzelanie[5]. Ciała Wiszowatego nigdy nie odnaleziono. Z relacji ochroniarza Bolesława Bieruta, Faustyna Grzybowskiego wynika, że ciało zostało rozpuszczone w sodzie kaustycznej i wraz z nią wylane do Wisły[1].
Pośmiertnie awansowany do rangi majora[1]. Wyrok skazujący został unieważniony przez Sąd Okręgowy w Białymstoku 16 lipca 2010 roku na wniosek wnuka skazanego[1].
Dnia 30 marca 2015 r. Rady Miasta Białystok podjęła jednogłośnie decyzję o nadaniu rondu położonemu w Białymstoku w granicach osiedli Nr 26 – Bacieczki oraz Nr 27 – Zawady, imienia majora Antoniego Wiszowatego.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k l Adam Białous: Sąd rehabilituje „Korzenia”. naszdziennik.pl, 2010-07-17. [dostęp 2010-07-17].
- ↑ Wieś w gminie Trzcianne, powiecie monieckim. Po zmianie dokonanej w latach 50. XX w., miejscowość nosi dzisiaj nazwę Wyszowate
- ↑ Informacja podana przez podkomendnego por. Henryka Milewskiego podczas przemówienia w czasie posiedzenia Rady Miejskiej w Białymstoku, 30 marca 2015 r.
- ↑ Biuletyn Informacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej [online], katalog.bip.ipn.gov.pl [dostęp 2023-08-21].
- ↑ Rozstrzelany przez komunistów komendant AK zrehabilitowany po latach. bialystokonline.pl, 2010-07-16. [dostęp 2010-07-17].