Azoty Chorzów
 Brama KS Azoty Chorzów przy ul. Harcerskiej w Chorzowie (2018) | |
| Pełna nazwa |
Klub Sportowy Azoty Chorzów |
|---|---|
| Data założenia |
1924 |
| Data rozwiązania |
2002 |
| Państwo | |
| Województwo | |
| Siedziba | |
| Adres |
ul. Harcerska |
Azoty Chorzów (pierwotnie Odra Chorzów, następnie Klub Sportowy Chorzów, Robotniczy Klub Sportowy Azoty) – polski klub sportowy założony w 1924 roku w Chorzowie, w 2002 roku przekształcony w Starochorzowskie Centrum Sportu Sokół.
Dwukrotny mistrz Polski w piłce ręcznej (1931, 1936), siedmiokrotny mistrz Śląska w piłce ręcznej, a także członek Górnośląskiego Związku Okręgowego Piłki Nożnej. Na przestrzeni lat działało w jego obrębie wiele sekcji, m.in. piłki nożnej, ręcznej, siatkowej, boksu.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Klub został założony przez mechanika Zakładów Azotowych, Wiktora Setnika[1] (ur. ok. 1900, zm. 1930[1]), w 1924 roku[2] w gminie Chorzów[3]. Wiktor Setnik był jego pierwszym prezesem w latach 1924–1929[1]. Klub nosił pierwotnie nazwę Klub Sportowy Odra[3] bądź Odra Chorzów[1][2] na cześć powstańców śląskich, który walczyli nad Odrą[1]; rok później nazwę zmieniono na Klub Sportowy Chorzów[3][2] bądź KS Chorzów III[1]. Jako pierwsza powstała sekcja piłki nożnej[1]. W 1929 roku klub został objęty patronatem Państwowej Fabryki Związków Azotowych w Chorzowie[3]. Klub należał do Górnośląskiego Związku Okręgowego Piłki Nożnej z siedzibą w Bytomiu, był przypisany do obwodu Królewska Huta[4] i brał udział w rozgrywkach ligi śląskiej[5], nie zagrał nigdy w I lidze[1]. W 1929 roku Paweł Wocławek i Roman Lindner założyli sekcję piłki ręcznej[1]. W czasie II wojny światowej majątek klubu został zlikwidowany przez niemieckich okupantów[1]; osoby związane z klubem: Rajmunda „Langego” Gładkiego i Antoniego „Rolanda” Kawkę zamordowano w Auschwitz-Birkenau[1], natomiast Jan Macha został ścięty w Katowicach[6], a Ksawery Lazar został ścięty w Mysłowicach[1].
Klub został reaktywowany w połowie lutego 1945 roku[2], nadano mu nazwę Robotniczy Klub Sportowy Azoty[1], jako pierwsza została wznowiona sekcja piłki nożnej[1]. Stadion klubu mieścił się przy ul. Harcerskiej w Chorzowie[7]; w latach 70. XX wieku klub nazywał się KS Azoty przy Zakładach Azotowych im. Pawła Findera[2]. Po II wojnie światowej klub działał w obrębie sekcji: bokserskiej, gimnastycznej i piłki ręcznej[2]. Od 1956 roku poszerzono działalność, poza wymienionymi wcześniej działały od tego czasu sekcje: brydża sportowego, piłki nożnej, piłki ręcznej kobiet, siatkówki, szachowa, tenisa stołowego, żeglarska[2]. Powołano także sekcję kajakarską[1]. Z uwagi na trudną sytuację ekonomiczną sponsora klubu – Zakładów Azotowych w latach 80. XX wieku stopniowo zamykano poszczególne sekcje[1]. Ostatecznie Zakłady Azotowe zaprzestały finansowania klubu, dlatego w 2002 roku na bazie majątku klubu Azoty Chorzów utworzono Starochorzowskie Centrum Sportu Sokół[8][1], które „nawiązuje do bogatej tradycji chorzowskiego sportu”[8], prowadziło ono sekcje siatkarską, szachową oraz żeglarską[1] oraz zajmuje się tenisem ziemnym[9].
Osoby związane z klubem[edytuj | edytuj kod]
Wychowankowie:
- reprezentanci Polski w piłce nożnej: Norbert Bochenek, Oskar Brajter[10], Eugeniusz Ksol[11], Hubert Pala, Henryk Spodzieja, Gerard Suszczyk[1],
- reprezentanci Polski w piłce ręcznej: Reinhold Famuła, Rajmund Gładki, Ksawery Lazar, Edward Pośpiech, Piotr Stelmach, Teodor Stelmach, Jerzy Wicher, Reinhold Wodarczyk[1].
Inni zawodnicy, którzy grali w klubie:
- olimpijczyk, piłkarz Henryk Alszer[12],
- reprezentantka Polski w piłce siatkowej, Iwona Hołowacz[13],
- reprezentantka Polski w piłce siatkowej, Agnieszka Kosmatka[14],
- mistrzyni Belgii w piłce siatkowej, Ewa Piątkowska[15]
- bokser, mistrz Śląska Stefan Kaczmarek[16]
- piłkarz ręczny, Sługa Boży, ks. Jan Macha, grał w klubie w latach 1928–1933[17].
Ponadto jednym z klubowych trenerów kobiet był olimpijczyk Zbigniew Zarzycki[18][19], trenerem Azotów był także Czesław Tobolski[20].
Sukcesy[edytuj | edytuj kod]
- Mistrzostwa Śląska w piłce ręcznej 11-osobowej mężczyzn
- I miejsce: 1929[1]
- Mistrzostwa Śląska w piłce ręcznej 7-osobowej mężczyzn
- I miejsce: siedmiokrotnie[1]
- Mistrzostwa Polski w piłce ręcznej 11-osobowej mężczyzn
- Mistrzostwa Polski w piłce ręcznej kobiet – juniorki
- I miejsce: 1961[2]
- piłka ręczna kobiet – Puchar CRZZ: 1966[2], 1967[2]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x Paweł Czado: Azoty Chorzów. [w:] wyborcza.pl Katowice [on-line]. Agora SA, 2003-04-08. [dostęp 2020-06-16].
- ↑ a b c d e f g h i j k l Norbert Janik: Sport, turystyka, wypoczynek. Kluby sportowe. W: Chorzów. Zarys rozwoju miasta. Jan Kantyka (red.). Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”. Śląski Instytut Naukowy, 1977, s. 448.
- ↑ a b c d Stefan Włoczyk, Julia Tomaszewska, Paweł Kubocz, Benedykt Marciszewski: Monografia z okazji 75 rocznicy Zakładów Azotowych. circa 1990, s. 82.
- ↑ Konieczny, Krawczyk 1971 ↓, s. 16–17.
- ↑ Konieczny, Krawczyk 1971 ↓, s. 69.
- ↑ Grażyna Kuźnik: W hitlerowskim więzieniu w Katowicach działała gilotyna. Zginął od niej m.in. młody ksiądz Jan Macha. slaskie.naszemiasto.pl, 2011-10-29. [dostęp 2020-02-29].
- ↑ Obiekty sportowe. Stadiony i boiska. W: Plan Chorzowa. Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, 1975.
- ↑ a b Krzysztof Nos: Sokół zamiast Azotów. [w:] naszemiasto.pl Chorzów [on-line]. Polska Press. [dostęp 2020-06-16].
- ↑ Przy Harcerskiej nowa hala tenisowa. [w:] Tuba Chorzowa [on-line]. 2017-02-06. [dostęp 2020-06-16].
- ↑ Adam Dawidziuk: Oskar Brajter nie żyje. [w:] Legia.Net [on-line]. 2004-12-28. [dostęp 2020-06-16].
- ↑ Eugeniusz Ksol. [w:] Multimedialna Encyklopedia Gorzowa [on-line]. Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna im. Zbigniewa Herberta w Gorzowie Wielkopolskim. [dostęp 2020-06-16].
- ↑ Tomasz Ferens: Wspomnienie Henryka Alszera. Ruch Chorzów SA, 2018-10-21. [dostęp 2020-06-16].
- ↑ Czy pamiętamy Iwonę Hołowacz?. [w:] wyborcza.pl Poznań [on-line]. Agora SA, 2003-02-24. [dostęp 2020-06-16].
- ↑ Piotr Płatek: Twierdza Bielsko-Biała podbita przez Farmutil. [w:] wyborcza.pl Katowice [on-line]. Agora SA, 2008-03-01. [dostęp 2020-06-16].
- ↑ Jarosław Galusek: Ewa Piątkowska z Rudy Śląskiej została mistrzynią Belgii w siatkówce. [w:] naszemiasto.pl Ruda Śląska [on-line]. Polska Press, 2006-05-26. [dostęp 2020-06-16].
- ↑ Mistrzowie Śląska. [w:] absta.pl [on-line]. [dostęp 2020-06-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-06-16)].
- ↑ Kalendarium życia ks. Jana Machy. Archidiecezja Katowicka. [dostęp 2020-06-16].
- ↑ Zarzycki Zbigniew. Polski Komitet Olimpijski. [dostęp 2020-06-16].
- ↑ Olga Krzysztofik: Złota drużyna Wagnera – to oni zdobyli mistrzostwo świata w 1974 roku. Grupa WP, 2014-08-12. [dostęp 2020-06-16].
- ↑ AG: Tobolski blisko AZS. [w:] Kurier Poranny [on-line]. Polska Press, 2004-11-11. [dostęp 2020-06-16].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Andrzej Konieczny, Karol Krawczyk: Piłka jest okrągła. 50 lat piłkarstwa w województwie katowickim. Katowice: Wydawnictwo „Śląsk”, 1971.