Baszta pod Zrębem

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Baszta pod Zrębem
Symbol zabytku nr rej. 312 z 27 lutego 1967
Ilustracja
Ruiny Baszty Pod Zrębem
Państwo

 Polska

Miejscowość

Gdańsk

Adres

ul. Żabi Kruk

Styl architektoniczny

gotyk

Wysokość całkowita

22 m

Kondygnacje

6

Ukończenie budowy

1487

Zniszczono

1975, 1982

Właściciel

pod zarządem Gdańskiego Zarządu Nieruchomości Komunalnych[1]

Położenie na mapie Gdańska
Mapa konturowa Gdańska, blisko centrum na dole znajduje się ikonka wieży z opisem „Baszta pod Zrębem”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry znajduje się ikonka wieży z opisem „Baszta pod Zrębem”
Położenie na mapie województwa pomorskiego
Mapa konturowa województwa pomorskiego, blisko centrum na prawo u góry znajduje się ikonka wieży z opisem „Baszta pod Zrębem”
Ziemia54°20′32″N 18°38′53″E/54,342222 18,648056
Multimedia w Wikimedia Commons

Baszta pod Zrębem, nazywana też Basztą Atutową (niem. Trumpfturm) – zabytkowa[2] późnogotycka baszta znajdująca się na Starym Przedmieściu w Gdańsku, w pobliżu Motławy, zachowana w ruinie. Sąsiednią basztą jest Baszta Biała.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Sąsiednie Stare Przedmieście zostało przyznane przez Krzyżaków Głównemu Miastu najprawdopodobniej około 1342 roku[3], a w drugiej połowie XV wieku uzyskało mury obronne[4]. Wojna trzynastoletnia (1454–1466) uświadomiła gdańszczanom konieczność otoczenia fortyfikacjami także Starego Przedmieścia[5]. W latach 1463-1490 powstał długi na ponad 1 km ciąg murów z dwoma bramami i co najmniej siedmioma basztami, z których zachowały się tylko Baszta Pod Zrębem, Baszta Biała[3] i fundamenty Baszty Nowej (odkopanej w maju 2018)[6].

Baszta powstała w 1487 roku, jako ostateczne umocnienie średniowiecznych fortyfikacji Starego Przedmieścia. Początkowo miała cylindryczny kształt, z jedną ścianą ściętą (od północy). Posiadała ceramiczny dach stożkowy z niewielką sterczyną i czterema lukarnami oraz ganek strzelecki. Polska nazwa pochodzi od kształtu prostokątnego dachu, z dwoma narożnikami („zrębami”) nadwieszonymi nad zaokrąglonym murem baszty. W pierwszej połowie XVI wieku, w wyniku likwidacji hurdycji oraz przesklepienia najwyższej kondygnacji, utworzono na niej platformę umożliwiającą wykorzystanie artylerii, co osłabiło jednak konstrukcję baszty.

Po wybudowaniu nowej linii zewnętrznych fortyfikacji (nowożytnych) w XVII wieku, baszta straciła znaczenie obronne i została zamieniona na magazyn wojskowy. W XIX wieku została poddana konserwacji. Pod koniec XIX wieku większość fortyfikacji otaczających Gdańsk uległa rozbiórce[6]. Baszta przetrwała II wojnę światową, a w latach 60. XX wieku zostały przeprowadzone prace zabezpieczające. W wyniku braku prac konserwatorskich, w 1975 roku runął północno-zachodni narożnik baszty, a podczas wichury 3 marca 1982 zawaliła się cała północna część baszty. Obecnie jest ogrodzona i zabezpieczona przed dalszym zawaleniem.

  • Baszta z otoczeniem, na pierwszym planie Motława, 1903
    Baszta z otoczeniem, na pierwszym planie Motława, 1903
  • Baszta, ok. 1900
    Baszta, ok. 1900
  • W 2007
    W 2007
  • W 2016
    W 2016

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Miasto zabezpieczyło ruiny Baszty pod Zrębem. trojmiasto.gazeta.pl, 12 marca 2015.
  2. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych. kobidz.pl.
  3. ↑ a b STARE PRZEDMIEŚCIE. gedanopedia.pl.
  4. ↑ MURY OBRONNE. gedanopedia.pl.
  5. ↑ Tego na pewno nie wiecie. Od Baszty Nowej do Bastionu Wiebego. trojmiasto.wyborcza.pl, 13 maja 2018. [dostęp 2018-05-14].
  6. ↑ a b Odkopano fundamenty Baszty Nowej w Gdańsku. historia.trojmiasto.pl, 21 maja 2018. [dostęp 2018-05-23].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Baszty w Gdańsku
Istniejące
Częściowo zachowane
Nieistniejące

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Baszta_pod_Zrębem&oldid=69136409”