Brama Elbląska w Gdańsku
 Brama Elbląska w 1912, tuż przed rozbiórką | |
| Województwo | |
|---|---|
| Miasto | |
| Typ budynku | |
| Zniszczono |
1912 |
Położenie na mapie Gdańska  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
 54°20′57,8″N 18°40′32,5″E/54,349400 18,675700
| |
Brama Elbląska (niem. Werder Tor)[1] – niezachowana brama miejska w Gdańsku. Znajdowała się na Knipawie.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Brama Elbląska położona była w ciągu dzisiejszej ul. Elbląskiej w rejonie skrzyżowania z ul. Głęboką. W XIV lub w XV wieku wzniesiono w tym miejscu drewnianą furtę na grobli biegnącej pomiędzy podmokłymi łąkami w kierunku Długich Ogrodów. Poprzedzona była najprawdopodobniej zwodzonym mostem nad rowem wodnym (obecny Opływ Motławy)[2]. W 1456 wzmiankowana jako Brama Skrajna (ad valvam extremam). Była wówczas wzmocniona przez basteję[1].
W XVI wieku brama została najprawdopodobniej przebudowana w związku z budową wałów chroniących Rudno[2]. W XVII wieku miała formę niewielkiego budynku z kalenicowym dachem. Poprzedzona była rozlewiskiem zasilanym przez rowy odwadniające Olszynki[1]. W okresie napoleońskim (Pierwsze Wolne Miasto Gdańsk) Francuzi ufortyfikowali przedpole bramy, budując kilka lunet, które tworzyły tak zwany Fort Desaix. Wzmocnienie bramy było istotne, ponieważ w jej okolicy znajdowały się urządzenia hydrotechniczne, mogące posłużyć obrońcom do zalania przedpola miasta na wypadek oblężenia[3]. Najprawdopodobniej w latach 70. XIX wieku przejazd bramy został poszerzony i od tego czasu obiekt pełnił już wyłącznie funkcję miejskich rogatek. Rozebrana w 1912 roku[1]. Na terenie kościoła przy ul. Głębokiej zachował się element płotu fortecznego[4].
Kwestia nazwy[edytuj | edytuj kod]
Niemiecka nazwa Werder Tor oznacza Bramę Żuławską. W ten sposób nazywana jest obecnie zachowana, położona nieopodal, XVII-wieczna Brama Żuławska, która była historycznie nazywana Bramą Długich Ogrodów. Nazwa Brama Elbląska jest natomiast ahistoryczna[4][2].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Grzegorz Bukal (red.): Fortyfikacje Gdańska. Gdańsk: Nadbałtyckie Centrum Kultury, 2006. ISBN 83-919189-6-3.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Gedanopedia – Brama Żuławska.
- ↑ a b c gdanskastrefa.com – Brama Żuławska zwana Elbląską.
- ↑ Bukal s. 51.
- ↑ a b Gedanopedia – Bramy.
| Zachowane bramy murów | |
|---|---|
| Zachowane bramy wodne | |
| Częściowo zachowane bramy | |
| Niezachowane bramy |
