Brama Miejska w Mdinie

Brama Miejska w Mdinie
	nr rej. 1459 z 28.06.2013 (National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands)
Państwo	Malta
Miejscowość	Mdina
Typ budynku	Brama miejska
Styl architektoniczny	barokowy
Architekt	Charles François de Mondion
Ukończenie budowy	1724
	Położenie na mapie Malty Brama Miejska w Mdinie
	Położenie na mapie Morza Śródziemnego Brama Miejska w Mdinie
	35°53′05,0″N 14°24′12,4″E/35,884722 14,403444

Brama Miejska w Mdinie (ang. Mdina Gate, malt. il-Bieb tal-Imdina), znana również jako Main Gate (Brama Główna) lub Vilhena Gate (Brama Vilheny), to główna brama do ufortyfikowanego miasta Mdina na Malcie. Została ona wybudowana w stylu barokowym w 1724 roku, według projektu Charlesa François de Mondion, w czasie rządów Wielkiego Mistrza Antonio Маnоela de Vilheny.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Około 700 r. p.n.e. Fenicjanie założyli miasto Maleth, które później stało się częścią Imperium Rzymskiego, nosząc nazwę Melite. Punicko-rzymskie miasto zajmowało całe terytorium współczesnej Mdiny, a jego mury obejmowały również część Rabatu. Miasto zostało zredukowane do obecnej wielkości w okresie wczesnego średniowiecza, przez Bizantyjczyków lub Arabów. W XV wieku miasto (dziś znane jako Mdina) było bronione przez system podwójnego muru od południa, z wejściem głównym znajdującym się w południowo-wschodniej części miasta, w pobliżu wieży zwanej Тurri Mastra^[1].

W okresie średniowiecza główne wejście do Мdiny składało się z trzech bram, oddzielonych od siebie dziedzińcami. Zewnętrzną bramę nazywano Prima Porta Principale lub Porta di Santa Maria, i była ona ozdobiona herbem Sua Cesarea Majestati w 1527 roku. Po roku 1448, w celu ochrony bramy został zbudowany barbakan, ale rozebrano go w 1551, ponieważ uznano, że nie spełnia już swoich zadań obronnych. Uważa się, że ta brama została zrekonstruowana przez Zakon św. Jana na początku XVII wieku^[1].

W 1722 roku Wielki Mistrz Antonio Маnoel de Vilhena zarządził odbudowę i odnowienie Mdiny^[2]. Wejście do miasta zostało całkowicie odnowione i w 1724 roku nowa, barokowa brama została zbudowana na podstawie planów francuskiego architekta Charlesa François de Mondion. Ponieważ podwórka za starą bramą zlikwidowano, aby zrobić miejsce dla Pałacu Vilhena, oryginalna brama została zamurowana, a nowa została zbudowana kilka metrów na lewo. Średniowieczne fortyfikacje miasta zostały również przebudowane w tym momencie, a Тurri Mastra została zburzona i zastąpiona przez Torre dello Standardo^[1].

Mdina Gate została pokazana na pamiątkowej srebrnej monecie o nominale 2 Lm, wybitej przez Bank Centralny Malty w 1973 roku^[3]. Tylna strona bramy, wraz z Torre dello Standardo, zostały przedstawione na banknocie o nominale 5 Lm, który był w obiegu w latach 1989 – 2007^[4].

Brama została odnowiona w 2008 roku przez Wydział Renowacji Departamentu Prac^[5].

Dziś Brama Miejska jest jedną z głównych atrakcji turystycznych Mdiny^[6]. Jest wpisana na listę narodowych pomników klasy I, jest również notowana w National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands^[7].

Architektura[edytuj | edytuj kod]

Мdina Gate posiada barokowy portal i nadbudówkę, służącą jako wartownia. Portal zdobią podwójne pilastry, herby Wielkiego Mistrza Antonio Мanoela de Vilheny i miasta Mdiny, ozdobny ornament oraz łaciński napis:^[7]

ANTIQUISSIMÆ HUJUS URBIS, QUAM PATRES DIXERE NOTABILEM,
INSULÆ METROPOLEOS,
QUÆ DIVI PAULI PROVIDO NAUFRAGIO FIDEM EDOCTA
PRIMUM PRÆSULEM DIVUM PUBLIUM PATRITIUM HABUIT,
D: ANT: MANOEL DE VILHENA M: M:, EGREGIUS, ET PIISSIMUS PRINCEPS;
IN HONOREM APOSTOLI EJUSQ.' DISCIPULI, AMOREM, ET TUTELAM POPULI;
MUNIMENTA PENÉ COLLAPSA RESTAURAVIT, ET AUXIT.
ANNO SAL: MDCCXXIV. PRINCIPATUS SUI III.

Tylna część bramy ozdobiona jest płaskorzeźbami św. Publiusza, św. Agaty i św. Pawła, którzy są świętymi patronami Malty^[8].

Łukowy kamienny most, który zdobią dwa posągi lwów, trzymających herb Vilheny i miasta Rabat, prowadzi do bramy. Drewniany most zwodzony á la Vauban, łączył pierwotnie most kamienny z bramą^[7].

W popkulturze[edytuj | edytuj kod]

Мdina Gate grała King's Landing Gate na planie filmowym Lorda Snow, trzeciego odcinka pierwszego sezonu Gry o tron^[9].

Galeria[edytuj | edytuj kod]

Widok fosy Mdiny, z Bastionem D'Homedesa po prawej i Bramą Miejską w centrum
Most wiodący do bramy
Rzeźba lwa na moście wiodącym do bramy
Widok bramy z fosy, z zamurowaną pierwotną bramą po prawej
Herb Vilheny
Lew po lewej stronie mostu
Lew po prawej stronie mostu
Religijne płaskorzeźby na tylnej stronie bramy
Widok Mdina Gate z Il-Foss tal-Imdina

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Brama Greków

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c Arx – Online Journal of Military Architecture and Fortification (PDF) Stephen C. Spiteri "The 'Castellu di la Chitati' the medieval castle of the walled town of Mdina" (ang). Dostęp 24 Sty 2016
↑ Denis De Lucca. Mdina: Baroque town planning in 18th century Mdina. „Heritage: An encyclopedia of Maltese culture and civilization”. 1, s. 21-25, 1979. Midsea Books Ltd.
↑ Central Bank of Malta. centralbankmalta.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-26)]. "2nd series – Mdina Gate" (ang). Strona zarchiwizowana – dostęp 26 Kwi 2015.
↑ Central Bank of Malta. centralbankmalta.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-27)]. "Maltese Lira" (ang). Strona zarchiwizowana – dostęp 27 Wrz 2015.
↑ Times of Malta. timesofmalta.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-24)]. "Mdina Gate project nears completion" 2 May 2008 (ang). Strona zarchiwizowana – dostęp 24 sty 2016.
↑ planetware. planetware.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-08)]. "11 Top-Rated Tourist Attractions in Mdina" (ang). Strona zarchiwizowana – dostęp 8 Wrz 2015.
↑ ^a ^b ^c National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands (PDF). culturalheritage.gov.mt. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-13)]. "Main Gate – Mdina" (ang). Strona zarchiwizowana – dostęp 13 Lip 2015.
↑ idotravelto.com. idotravelto.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-27)]. "Mdina and Rabat (City Guide)" 9 April 2013 (ang). Strona zarchiwizowana – dostęp 27 maja 2014.
↑ Just travelous. justtravelous.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-16)]. "Game of Thrones" 17 Cze 2014 (ang). Strona zarchiwizowana – dostęp 16 Lip 2015.

[spiteri-1] Arx – Online Journal of Military Architecture and Fortification (PDF) Stephen C. Spiteri "The 'Castellu di la Chitati' the medieval castle of the walled town of Mdina" (ang). Dostęp 24 Sty 2016

[delucca-2] Denis De Lucca. Mdina: Baroque town planning in 18th century Mdina. „Heritage: An encyclopedia of Maltese culture and civilization”. 1, s. 21-25, 1979. Midsea Books Ltd.

[2lmcoin-3] Central Bank of Malta. centralbankmalta.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-26)]. "2nd series – Mdina Gate" (ang). Strona zarchiwizowana – dostęp 26 Kwi 2015.

[5lmbanknote-4] Central Bank of Malta. centralbankmalta.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-27)]. "Maltese Lira" (ang). Strona zarchiwizowana – dostęp 27 Wrz 2015.

[timesofmalta-5] Times of Malta. timesofmalta.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-24)]. "Mdina Gate project nears completion" 2 May 2008 (ang). Strona zarchiwizowana – dostęp 24 sty 2016.

[planetware-6] planetware. planetware.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-08)]. "11 Top-Rated Tourist Attractions in Mdina" (ang). Strona zarchiwizowana – dostęp 8 Wrz 2015.

[nicpmi-7] National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands (PDF). culturalheritage.gov.mt. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-13)]. "Main Gate – Mdina" (ang). Strona zarchiwizowana – dostęp 13 Lip 2015.

[idotravelto-8] idotravelto.com. idotravelto.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-05-27)]. "Mdina and Rabat (City Guide)" 9 April 2013 (ang). Strona zarchiwizowana – dostęp 27 maja 2014.

[film-9] Just travelous. justtravelous.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-16)]. "Game of Thrones" 17 Cze 2014 (ang). Strona zarchiwizowana – dostęp 16 Lip 2015.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]