Budzistowo (grodzisko)

Budzistowo – grodzisko wyżynne, dwuczłonowe. Położone na wyniesieniu od zachodu przylegające do prawego brzegu rzeki Parsęty, od wschodu jest otoczone podmokłymi łąkami. Grodzisko jest położone w Budzistowie na przedpolu Kołobrzegu – od południa miasta.

Historia grodu

Historia grodziska sięga IX wieku, gdy to w tym miejscu zlokalizowano przedlokacyjny słowiański Kołobrzeg, na co wskazuje stara niemiecka nazwa miejscowości – Altstadt (dosł. "Stare Miasto"). W połowie IX wieku na terenie obecnej wsi powstał ufortyfikowany gród, który z czasem stał się centrum polityczno-gospodarczym regionu. Gród posiadał wysoki wał drewniano-ziemny, widoczny częściowo do dzisiaj. Z upływem lat gród przeradzał się w niewielki ośrodek o charakterze miejskim. Od południa i północy powstawały podgrodzia, oraz mały port nad rzeką.

W połowie X wieku gród wraz z całym Pomorzem znalazł się w granicach państwa polskiego. Pierwszy raz wzmiankowany jest w roku 1000 w kronikach Thietmara jako Kołobrzeg. Przypuszczalnie to właśnie na terenie podgrodzia stała pierwsza katedra kołobrzeska. Ówczesny Kołobrzeg na miejscu dzisiejszego Budzistowa mógł liczyć od dwóch do czterech tysięcy mieszkańców.

Opis grodziska

Człon I (gród właściwy) kształtu owalnego, zajmuje północną część wyniosłości. Wnętrze łagodnie wypukłe, od południa ograniczone stożkowatym wzniesieniem, przylegającym bezpośrednio do krawędzi wyniesienia stromo opadającego w kierunku brzegu rzeki. Ślady wału widoczne są jedynie w północnej części obiektu. W tym rejonie, u podnóża wyniesienia, dostrzegalne są również pozostałości fosy, przerwanej przez drogę prowadzącą na grodzisko od strony północnej.

Człon II (podgrodzie południowe) zajmuje południową, przewężoną część wyniosłości, ograniczoną od południa wałem poprzecznym w postaci szerokiej fałdy terenowej biegnącej na osi wschód – zachód. Od strony zachodniej wał dochodzi do krawędzi wyniesienia, od strony wschodniej — do pasma podmokłych łąk.

Wymiary: Powierzchnia grodziska — około 4 ha. Człon I: wymiary — 150 × 250 m, powierzchnia — 2,6 ha. Człon II: wymiary — 110 × 30 m, powierzchnia — około 1,3 ha.

Znaleziska

Znaleziono bardzo wiele przedmiotów różnego użytkowania, drewniane elementy będące usztywnieniem wału, znaleziono także monety pomagające określić wiek znalezisk. Jest to okres słowiański, VIII/IX-XIII wiek- pochodzenie osady otwartej poprzedzającej wzniesienie grodu: VIII/IX w. i 1 połowa IX wieku, a sam gród: druga połowa IX – XIII wiek.

Domniemana świątynia

Lech Leciejewicz postawił hipotezę o rozpoczęciu po 1000 roku budowy przez biskupa Reinberna kamiennej katedry w Kołobrzegu na terenie dzisiejszego grodziska w Budzistowie. Wnioski swoje oparł na dwóch zabytkach wielkości paru centymetrów znalezionych w kołobrzeskim grodzie – fragmencie ceramicznej płytki z reliefem typu „wole oko” oraz kamiennej płytce pokrytej mazią grafitową. Pierwszy zabytek mógł być elementem ozdobnym ołtarza. Drugi interpretuje jako fragment posadzki domniemanego obiektu sakralnego. Oba zabytki zostały znalezione w warstwach datowanych na podstawie ceramiki na koniec 2 poł. X i 1 poł. XI wieku, czyli na okres, w którym Reinbern działał w Kołobrzegu. Koncepcja ta jednak jest jednak przedmiotem dyskusji w literaturze naukowej i należy ją jednak uznać za niepotwierdzoną hipotezę.

Zobacz też

• Darłowo (grodzisko)
• Gać Leśna
• Gardna Wielka
• Smołdzino (powiat słupski)

Bibliografia

• Franciszek Lachowicz, Jerzy Olczak, Kazimierz Siuchniński, Osadnictwo wczesnośredniowieczne na pobrzeżu i pojezierzu wschodniopomorskim. Poznań 1977
• Lienau Otto, Die Bootsfunde von Danzig- Ohra aus der Wikingerzeit, Danzig 1934
• Jerzy Olczak i Kazimierz Siuchniński; Źródła archeologiczne do studiów nad wczesnośredniowiecznym osadnictwem grodowym na terenie województwa koszalińskiego, Poznań 1968, tom IV