Cheoyongmu
Cheoyongmu (kor. 처용무), także obang cheoyongmu (kor. 오방처용무) – koreański taniec z maskami.
W 2009 roku taniec został wpisany na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Taniec związany jest z legendą z okresu panowania Heonganga 헌강왕 憲康王 (875–886)[1]. Legenda ta spisana jest m.in. w Samguk Yusa – dokumencie sporządzonym przez buddyjskiego mnicha Iryŏna[2].
Według legendy król Heongang wybrał się do lasu i kiedy odpoczywał na brzegu morza zapadła gęsta mgła[2]. Astrolog królewski stwierdził, że mgłę sprowadził niezadowolony król smoków Morza Wschodniego[2]. Mgła miała się rozwiać, po tym jak Heongang zrobi coś, by ułaskawić króla smoków[2]. Heongang zlecił budowę świątyni – zaraz po jej ukończeniu mgła się podniosła i Heongang wraz ze świtą mogli bezpiecznie wrócić do domu[2]. Król smoków był tak szczęśliwy, że objawił się Heongangowi wraz z siedmioma synami, śpiewając i tańcząc[2]. Heongang zaprosił jednego z synów króla smoków – Cheoyonga na swój dwór[2]. Cheoyong objął posadę urzędnika dworskiego i poślubił dwórkę Heonganga[2]. Jego żona była tak wyjątkowej urody, że zwróciła na siebie uwagę ducha zarazy (ospy[3]), który ją uwiódł[2]. Cheoyong przyłapał kochanków na gorącym uczynku, jednak zamiast się złościć, zaczął tańczyć i śpiewać, po czym wyszedł[2]. Poruszony tym gestem duch obiecał nigdy nawet nie przekraczać progu domu, na którego bramie wisiałby choćby obraz Cheoyonga[2].
Stąd ludność Korei czciła Cheoyonga jako bóstwo, które odstrasza złe duchy[1][2]. W wigilię księżycowego Nowego Roku wywieszano na bramach obraz Cheoyonga jako element rytuału narye odstraszającego złe duchy[1]. Podczas rytuału ludzie przywdziewali maski z podobizną Cheoyonga i tańczyli[1]. Tradycja ta była kontynuowana do końca okresu Joseon[4].
W okresie Goguryeo taniec cheoyongmu wykonywany był na dworze królewskim podczas ceremonii państwowych Yeongdeungghoe i Palgwanghoe czy ceremonii pałacowych takich jak narye[4]. Tańczyły wówczas jedna lub dwie osoby, z biegiem czasu liczba tancerzy została zwiększona do pięciu (Obang cheoyongmu, 오방처용무)[4]. Cheoyongmu został uznany za oficjalny taniec dworski (jeonjae) za panowania Sejonga Wielkiego (1397–1450)[4]. W okresie tym zaczęto łączyć różne tańce jeonjae w jedno wystąpienie – cheoyongmu zaczęto wykonywać razem z tańcem żurawia hakmu i tańcem lotusa yeonhwadaemu, a całość nazwano hak-yeonhwadae-cheoyongmu hapseol[4]. Cheoyongmu to jedyny taniec dworski z maskami[2].
W 1971 roku cheoyongmu został uznany przez władze Korei Południowej za ważny element niematerialnego dziedzictwa kulturowego (kor. 중요무형문화재) podlegającego ochronie (nr 39)[5].
W 2009 roku taniec został wpisany na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO[6].
Opis[edytuj | edytuj kod]
Taniec wykonywany jest przez mężczyzn – pięciu tancerzy ubranych w stroje o kolorach symbolizujących pięć stron świata nawiązując do nauk Konfucjusza: białym (zachód), niebieskim (wschód), czarnym (północ), czerwonym (południe) i żółtym (środek)[7].
Wszyscy mają maski z podobizną Cheoyonga. Twarz o jasnobordowym kolorze ma wystającą brodę, krzaczaste brwi, długie wąsy i małą bródkę, w uszach ma pomalowane na złoto kolczyki[8]. Głowy tancerzy nakrywa czarny kapelusz przystrojony gałązką z drzewa brzoskwini: z liśćmi, kwiatami i owocem[9][a]. Atrybuty te mają odstraszać złe duchy i dodawać dobrej energii[6]. Każdy z tancerzy nosi długie, białe rękawy, którymi robi efektowne wymachy. Ruchy tancerzy przypominają elementy sztuk walki przez co taniec jest bardzo dynamiczny i widowiskowy[7].
Występ rozpoczyna wejście „gęsiego” tancerzy, którzy maszerują charakterystycznym krokiem – z akcentowaniem ugięcia nóg w kolanach, unosząc ciało w górę i w dół[10]. Tancerze ustawiają się w rząd i wykonują krótką pieśń[10]. Następnie kłaniają się publiczności oraz sobie nawzajem i charakterystycznym krokiem zbliżają się do publiczności[10]. Następnie formują kilkakrotnie kwadrat, koło, pięciobok – w środku jeden tancerz wykonuje solo i po kolei dołączają do niego inni tancerze[10]. Momentem kulminacyjnym tańca jest „walka” tancerza ubranego na żółto, symbolizującego środek z innymi tancerzami[7].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ UNESCO podaje, że nakrycie głowy tancerzy przystrojone jest dwoma kwiatami peonii i siedmioma brzoskwiniami.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Kim Malborg: Korean Dance. Ewha Womans University Press, 2005, s. 35. ISBN 978-89-7300-626-7. [dostęp 2015-08-14]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Judy Van Zile: Perspectives on Korean Dance. Wesleyan University Press, 2001, s. 66. ISBN 978-0-8195-6494-8. [dostęp 2015-08-14]. (ang.).
- ↑ UNESCO ICH: Nomination for inscription on the Representative List in 2009 (Reference No. 00189). [dostęp 2015-08-14]. (ang.).
- ↑ a b c d e Kim Malborg: Korean Dance. Ewha Womans University Press, 2005, s. 36. ISBN 978-89-7300-626-7. [dostęp 2015-08-14]. (ang.).
- ↑ Judy Van Zile: Perspectives on Korean Dance. Wesleyan University Press, 2001, s. 70. ISBN 978-0-8195-6494-8. [dostęp 2015-08-14]. (ang.).
- ↑ a b UNESCO ICH: Cheoyongmu. [dostęp 2015-08-14]. (ang.).
- ↑ a b c Kim Malborg: Korean Dance. Ewha Womans University Press, 2005, s. 37. ISBN 978-89-7300-626-7. [dostęp 2015-08-14]. (ang.).
- ↑ Judy Van Zile: Perspectives on Korean Dance. Wesleyan University Press, 2001, s. 80. ISBN 978-0-8195-6494-8. [dostęp 2015-08-14]. (ang.).
- ↑ Judy Van Zile: Perspectives on Korean Dance. Wesleyan University Press, 2001, s. 81. ISBN 978-0-8195-6494-8. [dostęp 2015-08-14]. (ang.).
- ↑ a b c d Judy Van Zile: Perspectives on Korean Dance. Wesleyan University Press, 2001, s. 65. ISBN 978-0-8195-6494-8. [dostęp 2015-08-14]. (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- UNESCO: Cheoyongmu. [w:] Youtube [on-line]. [dostęp 2015-08-14]. (ang.).
- IKTC (Institute of Korean Traditional Culture): 처용무 (Cheoyongmu). [w:] Youtube [on-line]. [dostęp 2015-08-14]. (ang.).