Cmentarz przy ulicy Wrocławskiej w Opolu
 nr rej. A-3/2001 z 15.05.2001
| |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Wrocławska |
| Typ cmentarza |
komunalny |
| Stan cmentarza |
nieczynny |
| Powierzchnia cmentarza |
6,5 ha |
| Data otwarcia | |
| Data likwidacji | |
Położenie na mapie Opola  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa opolskiego  | |
 50°40′28,9″N 17°54′27,9″E/50,674694 17,907750
| |
Cmentarz przy ul. Wrocławskiej w Opolu – nieużytkowana, zabytkowa nekropolia o powierzchni 6,5 ha (przed 1934 – 8 ha).
Historia[edytuj | edytuj kod]
Dzieje cmentarza sięgają 1813 roku, gdy postanowiono wyznaczyć go na Przedmieściu Odrzańskim, opodal Domu Bractwa Kurkowego. Miał być używany przez chrześcijan, a zarządem mieli zajmować się wspólnie ewangelicy i katolicy (stan ten trwał do 1874 r.), choć przewidziano dla nich oddzielne kwatery, podobnie jak dla wojskowych.
W 1850 r. powstał mur cmentarny, w kolejnych dekadach (1860, 1872, 1888) powiększano jego rozmiar. W 1874 r. zarząd nad cmentarzem objął magistrat, wybudowano wówczas budynek (obecnie siedziba „Zieleni Miejskiej”), kaplicę i kostnicę. W kolejnych latach uregulowano kwestie formalne, odnoszące się do zarządu, szczegółów związanych z pochówkami (grób miał być początkowo utrzymywany przez pół wieku, z możliwością przedłużenia), a także obszar który miał z cmentarza korzystać (Opole, Pasieka, Grudzice i Osiedle Malinka, dodatkowo ewangelicy z Groszowic). W pierwszym roku XX wieku powstała międzywyznaniowa neogotycka kaplica cmentarna. W tym czasie cmentarz otoczyła już zwarta zabudowa miejska, co uniemożliwiało jego powiększanie.
Na cmentarzu, prawdopodobnie w południowo-wschodnim jego rogu, przy kaplicy rodziny Beyer, do dzisiaj spoczywają szczątki trzydziestu brytyjskich żołnierzy poległych podczas czynnej służby w trakcie i po I wojnie światowej w 1921 i 1922 r. Według brytyjskich i niemieckich danych na cmentarzu odbyło się czterdzieści jeden pochówków wojskowych Wielkiej Brytanii (oraz dwa brytyjskie pochówki cywilne). Oficjalnie jednak uznano, że pierwsza wojna światowa zakończyła się 31 sierpnia 1921 roku, i wszystkie zgony po tej dacie nie zostały uznane jako wojenne i nie podlegają kompetencji Komisji Grobów Wojennych Wspólnoty Narodów (brytyjskiej organizacji zajmującej się identyfikacją i opieką nad wojennymi miejscami pamięci zmarłych).
W lutym 1925 r. szczątki jedenastu mężczyzn, którzy zmarli przed tą datą graniczną, zostały ekshumowane i ponownie pochowane na cmentarzu Komisji Grobów Wojennych Wspólnoty Narodów w Stahnsdorf w południowo-zachodnim Berlinie[1]. Pozostałych 30 „górnośląskich” mężczyzn jest do tej pory w dużej mierze zapomnianych, mimo że ich nazwiska i okoliczności śmierci są w większości dokładnie znane[2][3].
W latach 1923–1930 liczba pochówków oscylowała od 529 (w roku 1924) do 603 (1929), co stanowi wielkość dwudziestokrotnie większą, niż ówczesne pochówki na drugim opolskim cmentarzu, na Zakrzowie. W roku 1930, w efekcie podniesienia się poziomu wód gruntowych po powodzi i rozpoczęciu budowy Kanału Ulgi, zaprzestano pochówków. W kolejnym roku cmentarz został zamknięty. Niedługo potem, w 1934 roku, przez teren nekropolii przeprowadzono obecną ulicę Niemodlińską. Po 1945 roku otwarto cmentarz, przeniesiono wówczas część pochówków niemieckich do wspólnych mogił na cmentarz w Półwsi. Najstarsza część cmentarza, na południe od ul. Niemodlińskiej, została zlikwidowana. Obecny cmentarz był użytkowany do lat 60. (zamknięty został w 1963 roku). W 1984 roku, w trakcie inwentaryzacji znajdowało się na nim ok. 2700 grobów, z których ok. 2500 pochodziło sprzed wojny. Najstarszy istniejący grobowiec należy do rodziny Süssenbach (Christian Jan Süssenbach, królewski nadleśniczy (zm. 1832) oraz Cathrina Ernestin Süssenbach (zm. 1831).
Podobnie jak u początków istnienia nekropolii, jej położenie jest wadą. Wciąż, jak przed dwustu laty, okoliczna dzielnica cieszy się nie najlepszą sławą. W efekcie stale otwarty cmentarz narażony jest na ciągłe dewastacje.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Cemetery [online], www.cwgc.org [dostęp 2019-12-28] (ang.).
- ↑ Nieoznakowane groby żołnierzy brytyjskich na cmentarzu w Opolu
- ↑ Opole Town Cemetery Poland by Jim Powrie (też zdjęcia)
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Historia cmentarza. opole.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-13)].
- Galeria Cmentarza Komunalnego. cmentarze.opole.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-18)].
- Strona na witrynie ZK sp. z o.o.
- Odnaleziony grób Elizabeth Grabowskiej. opole.wyborcza.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-11-27)].
- Commonwealth War Graves Commission