Dzioborożec maskowy
| Penelopides panini[1] | |||
| (Boddaert, 1783) | |||
 Para dzioborożców maskowych, po lewej samica, po prawej samiec | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
dzioborożec maskowy | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
Dzioborożec maskowy[4] (Penelopides panini) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny dzioborożców (Bucerotidae), zamieszkujący Filipiny. Jest zagrożony wyginięciem.
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Systematyka tego gatunku jest sporna. Niekiedy gatunek ten uznawany był za jedynego przedstawiciela rodzaju Penelopides[4][5]. Obecnie do Penelopides panini zaliczane są jedynie dwa podgatunki (nominatywny i ticaensis), pozostałe wydzielono do czterech osobnych gatunków: P. manillae (dzioborożec luzoński), P. mindorensis (dzioborożec mindorski), P. affinis (dzioborożec mindanajski) i P. samarensis (dzioborożec samarski)[4][5][6][7][8][9][10]. Na stosowanej przez IUCN liście ptaków świata opracowywanej we współpracy BirdLife International z autorami Handbook of the Birds of the World takson samarensis klasyfikowany jest jako podgatunek dzioborożca mindanajskiego (P. affinis samarensis)[6][11].
Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]
Dzioborożec maskowy występuje w zależności od podgatunku[8]:
- P. panini ticaensis – Ticao (północno-środkowe Filipiny)
- P. panini panini – Masbate, Panay, Sicogon, Pan de Azucar, Guimaras i Negros (środkowe Filipiny)
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Długość ciała około 45 cm. Wyraźny dymorfizm płciowy. Samiec żółtawo-biało-rudy, z czarnymi pokrywami usznymi, policzkami i pasem na gardle; grzbiet ciała i skrzydła czarne z połyskiem niebieskawym do oliwkowego, pokrywy nad- i podogonowe rude, ogon biały do jasnorudego z czarną końcówką. Dziób i rogowa narośl na nim czarno-bordowe, z czerwonawymi i żółtawymi poprzecznymi prążkami na obu szczękach; naga biała skóra wokół oka i pod dziobem. Samice mniejsze od samców, są prawie całe czarne oprócz ogona, który wygląda podobnie jak u samców; naga skóra wokół oczu i na gardle tuż pod dziobem jasnoniebieska[4][5].
Status[edytuj | edytuj kod]
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje dzioborożca maskowego za gatunek zagrożony (EN, Endangered). W oparciu o dane z 2001 roku szacowano liczebność populacji na około 1200 dorosłych osobników, obecnie prawdopodobnie cała populacja nie przekracza 1000 osobników. Trend liczebności populacji uznawany jest za silnie spadkowy ze względu na wylesianie i polowania. Na niektórych mniejszych wyspach gatunek ten już wymarł[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Penelopides panini, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ D. Lepage: Tarictic Hornbill Penelopides panini. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-05-11]. (ang.).
- ↑ a b BirdLife International, Penelopides panini, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-3 [dostęp 2021-03-23] (ang.).
- ↑ a b c d Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Bucerotidae Rafinesque, 1815 - dzioborożce - Hornbills (wersja: 2015-10-31). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-03-23].
- ↑ a b c A. Kemp: Family Bucerotidae (Hornbills). W: Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 6: Mousebirds to Hornbills. Barcelona: Lynx Edicions, 2002, s. 463–523. ISBN 84-87334-30-X. (ang.).
- ↑ a b HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 7 [online], grudzień 2022 [dostęp 2023-05-10].
- ↑ Clements i inni, The eBird/Clements Checklist of Birds of the World: v2022 [online], 2022 [dostęp 2023-05-10].
- ↑ a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Mousebirds, Cuckoo Roller, trogons, hoopoes, hornbills. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-03-23]. (ang.).
- ↑ Ch.G. Sibley, B.L. Monroe Jr.: Distribution and Taxonomy of the Birds of the World. New Haven: Yale University Press, 1990. ISBN 0-300-04969-2. (ang.).
- ↑ A. Kemp: The Hornbills, Bucerotiformes. Oxford, Nowy Jork: Oxford University Press, 1995. ISBN 0-19-857729-X. (ang.).
- ↑ BirdLife International, Penelopides affinis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-3 [dostęp 2021-03-23] (ang.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).