Edward Kreisler
| Data urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Alma mater | |
| Wpływy | |
| Praca | |
| Budynki | |
Ludwik Edward Kreisler (ur. 15 listopada 1903[1], zm. 21 kwietnia 1946 w Krakowie[2]) – polski architekt, przedstawiciel modernizmu.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się 15 listopada 1903 roku w rodzinie żydowskiej; był synem Leiba i Sary z d. Agatstein[1]. Uczył się w filii Gimnazjum św. Jacka, a następnie przez dwa lata w Gimnazjum św. Anny[1]. Po odbyciu służby wojskowej zdał w 1921 maturę[1]. Rozpoczął studia na Wydziale Architektury Politechniki Lwowskiej, które ukończył w 1926 roku z wynikiem bardzo dobrym[3]. W tym samym roku podjął pracę w krakowskim Urzędzie Budownictwa Miejskiego[4]. W 1931 awansował na referenta, a w 1934 na kierownika oddziału[5]. W 1936 otrzymał tytuł radcy budowlanego[6].
W ramach pracy w Urzędzie brał udział m.in. w pracach nad odbudową sali posiedzeń Magistratu i uczestniczył w projektowaniu gmachu Muzeum Narodowego[7]. Wielokroć współpracował z Czesławem Boratyńskim, który również był pracownikiem Urzędu. Z racji pełnienia funkcji publicznej Kreisler nie prowadził przedsiębiorstwa architektonicznego, współpracował jednak niekiedy z innymi budowniczymi przy prywatnych inwestycjach[8]. W 1937 roku brał udział w Międzynarodowym Kongresie Architektury Nowoczesnej w Paryżu. Był członkiem ZAWK/SARP[9].
W czasie II wojny światowej początkowo pracował w Wojewódzkim Biurze Budowlanym we Lwowie (w okresie okupacji radzieckiej); po zajęciu miasta przez Niemców i związanym z tym zaostrzeniem prześladowań ludności żydowskiej w 1942 roku wrócił do Krakowa, gdzie ukrywał się pod fałszywym nazwiskiem (Ludwik Górski)[10]. Później przeniósł się w okolice Kalwarii Zebrzydowskiej[10]. Po wyzwoleniu Krakowa powrócił do pracy w Urzędzie Budownictwa Miejskiego. Zmarł nagle 21 kwietnia 1946 roku w Krakowie[2]. Został pochowany na cmentarzu Rakowickim (po wojnie rodzina Kreislerów przyjęła chrześcijaństwo)[2].
Wybrane dzieła[edytuj | edytuj kod]
- Miejski Dom Wycieczkowy przy ul. Oleandry 4 w Krakowie (1929-1931)
- Blok mieszkalny Krakowskiej Spółdzielni Mieszkaniowej przy ul. Parkowej 15 w Krakowie (1930-1938, wraz z Czesławem Boratyńskim)
- Gmach Muzeum Narodowego w Krakowie (1933-1938, wraz z Czesławem Boratyńskim i Bolesławem Szmidtem)
- Sanatorium im. Marszałka Piłsudskiego w Jastrzębiu Zdroju wraz z Czesławem Boratyńskim (1928)
- Schronisko dla bezdomnych mężczyzn im. Brata Alberta przy ul. Nowaczyńskiego 1 w Krakowie (1934-1938)
- Pawilon Krakowskiego Towarzystwa Przeciwgruźliczego przy ul. Reymonta 18 (1935-1938, wraz z Czesławem Boratyńskim)
- Dom Starców Stowarzyszenia "Asifat Skenim" przy ul. Chmielowskiego 6 w Krakowie (1937-1940, wraz z Jakubem Spirą)
- Kamienica przy ul. Lenartowicza 13 w Krakowie (1938-1940, wraz z Jakubem Spirą)
-
Sanatorium im. Marszałka Piłsudskiego (1928)
Jastrzębie Zdrój ul. Kościuszki 14 -
Dom wycieczkowy (1930)
Kraków ul. Oleandry 4 -
Gmach Główny Muzeum Narodowego (1934)
Kraków al. 3 Maja 1 -
Dawny Dom Stowarzyszenia Ochrony Starców Żydowskich Asyfas Skeinim (1937)
Kraków ul. A. Chmielowskiego 6 -
Funkcjonalistyczna kamienica (1938)
Kraków ul. Lenartowicza 13
.jpg)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Zbroja 2023 ↓, s. 114.
- ↑ a b c Zbroja 2023 ↓, s. 126.
- ↑ Zbroja 2023 ↓, s. 114-115.
- ↑ Zbroja 2023 ↓, s. 115.
- ↑ Zbroja 2023 ↓, s. 116.
- ↑ Zbroja 2023 ↓, s. 117.
- ↑ Zbroja 2023 ↓, s. 117-121.
- ↑ Zbroja 2023 ↓, s. 124.
- ↑ Zbroja 2023 ↓, s. 124-125.
- ↑ a b Zbroja 2023 ↓, s. 125.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Edward Kreisler na stronie In memoriam SARP
- Barbara Zbroja, Edward Kreisler - zapomniany krakowski architekt, "Rocznik Krakowski" 72, 2006, s. 181-211.
- Barbara Zbroja, Leksykon architektów i budowniczych pochodzenia żydowskiego w Krakowie w latach 1868-1939, Kraków: Wysoki Zamek, 2023, ISBN 978-83-966500-2-3.Maja 1