Eugen Oskar Kossmann

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Eugen Oskar Kossmann
Data i miejsce urodzenia

16 grudnia 1904
Ruda-Bugaj

Data i miejsce śmierci

20 lutego 1998
Marburg

Zawód, zajęcie

nauczyciel, geograf, historyk, dyplomata

Narodowość

polska, niemiecka

Tytuł naukowy

doktor

Alma Mater

Uniwersytet Krakowski

Eugen Oskar Kossmann, także Oskar Kossmann (ur. 16 grudnia 1904 w Rudzie-Bugaj, zm. 20 lutego 1998 w Marburgu) – polsko-niemiecki historyk, geograf, naukowiec i dyplomata[1].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Pochodził ze społeczności niemieckiej, zamieszkującej Rudę-Bugaj koło Aleksandrowa Łódzkiego. Jego ojcem był Leo Kossmann – nauczyciel, dyrektor niemieckiej szkoły w Łodzi[1]. Oskar Kossmann zdał maturę w łódzkim gimnazjum niemieckim w 1922 r., następnie studiował historię i geografię na uniwersytetach w Tybindze, Krakowie, Warszawie i Wiedniu. Później również uczył geografii w swojej dawnej szkole, gdzie w 1928 r. wraz z 4 innymi nauczycielami odebrano mu licencję nauczycielską – jako powód podano fakt, iż studiował wcześniej na niemieckich uniwersytetach. W związku z utratą pracy, Kossmann przeniósł się do Niemiec. W 1932 r. na Uniwersytecie Krakowskim obronił doktorat Geographie der Stadt Lodz (pol. Geografia miasta Łodzi)[1].

Jako naukowiec pisał liczne publikacje nt. geografii, historii i mieszkańców Łodzi i okolic, szczególnie nt. osadnictwa niemieckiego w Polsce na łamach łódzkiej gazety „Freie Presse”. W latach 20. XX w. publikował w łódzkim „Czasopiśmie Przyrodniczym”. W 1935 r. wśród jego głównych naukowych zainteresowań znalazło się osadnictwo w puszczy łódzkiej w artykule zamieszczonym w „Deutschen wissenschaftlichen Zeitschrift für Polen”. Jednocześnie Kossmann publikował w czasopiśmie „Towarzystwa Historycznego Poznania”, na którego konferencji w maju 1935 r. wygłosił wykład, w którym brała udział liczna grupa uczestników z Berlina, co spowodowało o nim rozgłos w Niemczech. W efekcie w 1936 r. został stypendystą Północno-Wschodnio-Niemieckiego Towarzystwa Naukowego w Berlinie, a także pracownikiem działu publikacji Pruskiego Archiwum Państwowego[1], uprzednio najpierw składając przysięgę wierności Führerowi[2]. W 1938 r. w Lipsku została opublikowana praca Kossmanna pt. Die deutschrechtliche Siedlung in Polen, dargestellt am Lodzer Raum (pol. Osadnictwo na prawie niemieckim w Polsce ukazane w rejonie łódzkim) przez wydawnictwo S. Hirzel Verlag(inne języki). Ponadto Kossmann kontynuował publikowanie licznych artykułów na temat osadnictwa i geografii w czasopismach „Jomburg” i „Deutsches Archiv für Landes- und Volksforschung”[1].

Kossmann uniknął poboru do wojska, w trakcie II wojny światowej pracował w Pruskim Archiwum Państwowym. Został ewakuowany z Berlina wraz z biblioteką archiwum do Coburga. Po II wojnie światowej dzięki znajomości języka polskiego rozpoczął pracę w stuttgarckim Biurze ds. Pokoju, zalążku Ministerstwa Spraw Zagranicznych, w którym rozpoczął pracę w 1949 r. Przez 20 lat był dyplomatą Republiki Federalnej Niemiec, najpierw w Departamencie Wschodnim w Bonn, następnie w Kopenhadze, Wiedniu, a później 1964 r. w Paryżu. W tym okresie nie przestał publikować artykułów naukowych, napisał m.in. w 1950 r. Warum ist Europa so? Eine Deutung aus Raum und Zeit (pol. Dlaczego Europa jest taka? – Interpretacja z czasu i przestrzeni), a w 1966 r. Lodz – eine historisch-geographische Analyse (pol. Łódź – analiza geograficzna). Oskar Kossmann opublikował następnie dwie ważne prace poświęcone polskiej historii społecznej w średniowieczu i interpretacji terminów społeczno-historycznych: w 1971 r. Polen im Mittelalter. Beiträge zur Sozial- und Verfassungsgeschichte (pol. Polska w średniowieczu. Wpływy do historii społecznej i ustrojowej) i Polen im Mittelalter. Staat, Gesellschaft, Wirtschaft im Bannkreis des Westens (pol. Polska w średniowieczu. Państwo, społeczeństwo, gospodarka pod urokiem Zachodu) w 1985 r. Ponadto w związku z odkryciami w archiwach warszawskich wrócił do opisywania tematyki niemieckiego osadnictwa w Polsce. Efektem tej pracy jest książka z 1978 r. Die Deutschen in Polen seit der Reformation. Historisch-geographische Skizzen. Siedlung, Sozialstruktur, Wirtschaft (pol. Niemcy w Polsce od reformacji. Szkice historyczno-geograficzne)[1].

Ważniejsze publikacje[edytuj | edytuj kod]

  • Śladami dawnej Łodzi (Auf den Spuren des alten Lodz), 1934.
  • Die deutschrechtliche Siedlung in Mittelpolen. Dargestellt am Lodzer Raum, 1938.
  • Die Anfänge des Deutschtums im Litzmannstädter Raum. Hauländer und Schwabensiedlungen im östlichen Wartheland, 1942.
  • Warum ist Europa so? Eine Deutung aus Raum und Zeit, 1950.
  • Lodz – eine historisch-geographische Analyse, 1966.
  • Ein Lodzer Heimatbuch. Geschichte und Geschichten aus Stadt und Land, 1967/1995.
  • Polen im Mittelalter. Beiträge zur Sozial- und Verfassungsgeschichte, 1971.
  • Die Deutschen in Polen seit der Reformation. Historisch-geographische Skizzen. Siedlung, Sozialstruktur, Wirtschaft, 1978.
  • Polen im Mittelalter. Staat, Gesellschaft, Wirtschaft im Bannkreis des Westens, 1985.
  • Deutsche mitten in Polen. Unsere Vorfahren am Webstuhl der Geschichte, 1985.
  • Es begann in Polen. Erinnerungen eines Diplomaten und Ostforschers, 1995.
  • Deutsche in Polen. Siedlungsurkunden 16.-19. Jahrhundert, 1996.
  • Das Ostdeutsche Jahrtausend, 1997.
  • Das neue Polen. Seine Wirtschaft nach dem I. und II. Weltkrieg, 1997[1].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b c d e f g Kulturportal West Ost | Kossmann, Eugen Oskar [online], kulturportal-west-ost.eu [dostęp 2021-05-06] [zarchiwizowane z adresu 2021-04-19].
  2. Michael Burleigh, Germany turns eastwards. A study of Ostforschung in the Third Reich, Cambridge [Cambridgeshire]: Cambridge University Press, 1988, ISBN 0-521-35120-0, OCLC 17650716 [dostęp 2021-05-06].