Goryczuszka Wettsteina

Goryczuszka Wettsteina
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	goryczkowce
Rodzina	goryczkowate
Rodzaj	goryczuszka
Gatunek	goryczuszka Wettsteina
	Nazwa systematyczna
	Gentianella germanica (Willd.) Börner; Clapham et al., Fl. Brit. Isles 824. 1952
Synonimy
	Gentiana wettsteinii (Murb., 1892); Gentiana germanica (Willd., 1798);
	Gentiana wettsteinii (Murb., 1892); Gentiana germanica (Willd., 1798);
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Goryczuszka Wettsteina, goryczka Wettsteina (Gentianella germanica (Willd.) Börner) – gatunek rośliny z rodziny goryczkowatych.

Występowanie[edytuj | edytuj kod]

Występuje w środkowej i zachodniej Europie^[3]. W Polsce jest bardzo rzadka. Z rzadka występuje w Sudetach i na przyległych do nich terenach, w Karpatach Zachodnich i na Wyżynie Małopolskiej, osiągając w Polsce północno-wschodnią granicę zasięgu^[4].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Pokrój: Roślina jednoroczna lub dwuletnia, wzniesiona, o wysokość 5–30 cm.
Łodyga: Wzniesiona, zazwyczaj u góry rozgałęziona.
Liście: U dołu łopatkowate, później jajowato-lancetowate, zaostrzone. Ulistnienie naprzeciwległe.
Kwiaty: Czerwonofioletowe, z koroną 5-łatkową (wyjątkowo 4-łatkową), o długości 2-4 cm, w gardzieli brodato owłosione. Wyrastają na szypułkach po 1-3 z kątów przysadek. Pręciki w 1/3 długości przyrośnięte do rurki korony, słupek na trzonku.
Owoc: Osadzona na krótkim trzonku lub siedząca i wystająca z kielicha torebka

Biologia i ekologia[edytuj | edytuj kod]

Roślina jednoroczna lub dwuletnia. W Polsce kwitnie od maja do października. Przedprątne kwiaty zapylane są przez motyle i błonkówki^[5]. Rośnie na ubogich murawach, torfowiskach niskich, łąkach, górskich halach, pastwiskach, chętnie na glebach gliniastych na podłożu bezwapiennym.

Zagrożenia i ochrona[edytuj | edytuj kod]

W Polsce pod ścisłą ochroną gatunkową od 1946 roku^[6]^[7]. Umieszczona na polskiej czerwonej liście w kategorii DD (stopień zagrożenia nie może być określony)^[8]. Najbardziej zagrożona jest przez zanikanie naturalnych siedlisk, na których występuje^[4].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2011-11-30] (ang.).
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-11-11].
↑ ^a ^b Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wyd., 2006. ISBN 978-83-7073-444-2.
↑ Józef Rostafiński, Olga Seidl: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1965, s. 162.
↑ Dz.U. z 2014 r. poz. 1409 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin
↑ Dz.U. z 1946 r. nr 70, poz. 384 – Rozporządzenie Ministra Oświaty z dnia 29 sierpnia 1946 r. wydane w porozumieniu z Ministrem Rolnictwa i Reform Rolnych i z Ministrem Leśnictwa w sprawie wprowadzenia gatunkowej ochrony roślin
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Bertram Münker: Kwiaty polne i leśne. Warszawa: Świat Książki, 1998, s. 144-145. ISBN 83-7129-756-4.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2011-11-30] (ang.).

[grin-3] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-11-11].

[C-4] Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wyd., 2006. ISBN 978-83-7073-444-2.

[5] Józef Rostafiński, Olga Seidl: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1965, s. 162.

[6] Dz.U. z 2014 r. poz. 1409 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin

[7] Dz.U. z 1946 r. nr 70, poz. 384 – Rozporządzenie Ministra Oświaty z dnia 29 sierpnia 1946 r. wydane w porozumieniu z Ministrem Rolnictwa i Reform Rolnych i z Ministrem Leśnictwa w sprawie wprowadzenia gatunkowej ochrony roślin

[8] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]