Józef Czajkowski (duchowny)
.jpg)
| |
| Data i miejsce urodzenia |
27 stycznia 1837 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
luty 1907 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1862–1864 |
| Główne wojny i bitwy | |
| Późniejsza praca | |
Józef Czajkowski (ur. 27 stycznia 1837 w Królikowie, zm. w lutym 1907 w Antwerpii) – polski duchowny katolicki, powstaniec styczniowy.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Nie jest znany dokładnie okres młodzieńczy Czajkowskiego, a także miejsce w którym przyjął święcenia kapłańskie. W 1861 pełnił funkcję wikariusza w jedynej wówczas parafii Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Łodzi, pod zwierzchnictwem ks. Wojciecha Jakubowicza. Tam zasłynął z płomiennych, patriotycznych kazań, zachęcających do uczestnictwa w powstaniu. Ponadto wraz z ks. Zalewskim agitował wśród łódzkich rzemieślników, robotników, włościan[1], a także, wraz z Ignacym Radziejowskim[2], oficerów i żołnierzy armii rosyjskiej stacjonujących w Łodzi[1].
Niedługo po rozpoczętym w nocy z 22 na 23 stycznia 1862 powstaniu, Czajkowski porzucił posługę kapłańską, oddając się walce powstańczej, udając się w 31 stycznia do lasu radogoskiego (późń. Park Adama Mickiewicza w Łodzi). Tam uformowano 400-osobowy oddział powstańczy, nad którym dowództwo objęli: ks. Czajkowski, czeladnik i były wachmistrz huzarów pruskich Teodor Rybicki oraz były oficer austriacki i oficer legionów Garibaldiego – Piotr Tampicki. Czajkowski po podzieleniu powstańców na oddział strzelecki i kosynierski odczytał powstańcom Manifest Tymczasowego Rządu Narodowego, dekret dotyczący uwłaszczenia włościan, oddziały zaś złożyły uroczystą przysięgę, a na koniec zgromadzenia ksiądz wręczył zebranym sztandar z orłem, pogonią i napisem „Całość, Wolność, Niepodległość”. Czajkowski przewodził oddziałowi, z którym przemaszerował do Łodzi[1].
Tam powstańcy zrzucili carskie orły z ratusza, ogłosili manifest Komitetu Centralnego Narodowego oraz zarekwirowali broń z niemieckiego Towarzystwa Strzeleckiego i zabrali 18 775 rubli z łódzkiej filii Banku Polskiego. Następnie oddziały wyruszyły w kierunku lasów rososzyckich, gdzie miały dołączyć do partii powstańczej Józefa Oxińskiego. 1 lutego oddziały Czajkowskiego zostały rozbite przez wojska rosyjskie z Sieradza, dowodzone przez majora Esmana. Oddziały uległy rozproszeniu, a tylko części powstańców udało się dołączyć do Oxińskiego[1]. Czajkowskiemu udało się dołączyć do oddziału Roberta Skowrońskiego, w którym pełnił funkcję kapelana do 1863. 4 września 1863 wziął udział w bitwie pod Wolą Cyrusową, gdzie poprowadził kosynierów do ataku[1]. Wziął również udział w bitwie pod Dalikowem 10 września 1863[3]. Po rozbiciu partii Skowrońskiego w przebraniu chłopa chodził po wsiach powiatu łęczyckiego namawiając chłopów do udziału w powstaniu. Ukrywał się do wiosny 1864, wyemigrował do Austrii i Niemiec, a następnie osiadł w Paryżu, gdzie należał do Stowarzyszenia Kapłanów Polskich. Następnie zamieszkał w Antwerpii gdzie został kapłanem w kościele św. Grzegorza, skupiając wokół siebie polskich emigrantów[1].
Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]
Czajkowski był synem gorzelanego Kazimierza Czajkowskiego i Marianny z domu Kozłowskiej. Miał brata Wojciecha (ur. 1838)[1]. Zmarł w lutym 1907 w Antwerpii[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h Karol Jadczyk, Ksiądz Józef Czajkowski – wikariusz parafii Wniebowzięcia NMP w Łodzi i dowódca partii powstańczej 1863 r. w regionie łódzkim. Nieznane szczegóły z życiorysu, „Rocznik Łódzki”, LXIII, 2015, ISBN 978-83-937512-8-0.
- ↑ Widok Kilka komentarzy do wspomnień Józefa Zajączkowskiego (Notatki z czasów powstania w r. 1863 a mianowicie w m. Łodzi i jego okolicach) [online], czasopisma.uni.lodz.pl [dostęp 2021-11-10].
- ↑ Ks. Józef Czajkowski – wikariusz, który objął partię [online], archidiecezja.lodz.pl [dostęp 2021-11-11] (pol.).