Johann Andreas Stein
| Imię i nazwisko |
Johann Georg Andreas Stein |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia | |
| Pochodzenie | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Gatunki | |
| Zawód |
budowniczy instrumentów |
Johann Georg Andreas Stein[1][2][3] (ur. 6 maja 1728 w Heidelsheim, zm. 29 lutego 1792 w Augsburgu[1][2][3]) – niemiecki budowniczy instrumentów klawiszowych.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Kształcił się w warsztacie organmistrzowskim swojego ojca, Johanna Georga Steina[1]. Następnie studiował w Strasburgu u Johanna Andreasa Silbermanna (1748–1749) oraz w Ratyzbonie u Frantza Jacoba Spatha (1749–1750)[1]. W 1751 roku osiadł w Augsburgu, gdzie prowadził własny zakład organmistrzowski[3]. W latach 1755–1757 wykonał organy dla augsburskiego Barfüßerkirche (zniszczone 1944) i od 1757 roku był organistą tegoż kościoła[1][2]. W 1758 roku odbył kilkumiesięczną podróż do Paryża[1][2]. W późniejszym okresie oprócz organów zaczął budować klawesyny, klawikordy oraz fortepiany[1].
Był twórcą tzw. wiedeńskiej mechaniki klawiszowej, wprowadzając pojedynczy wymyk umożliwiający młoteczkowi odsunięcie się po uderzeniu struny mimo naciśniętego klawisza[1]. W jego warsztacie produkowano po około 20–25 instrumentów rocznie[1][3]. Walory fortepianów Steina chwalił w swoim liście z 17 października 1777 roku goszczący u niego Wolfgang Amadeus Mozart[1]. Zachowały się dwa ze zbudowanych przez Steina klawikordów, znajdujące się współcześnie w Hadze i Budapeszcie[1]. Drugi z nich należał do W.A. Mozarta[1].
Stein eksperymentował z nowymi formami instrumentów klawiszowych, zbudował własne instrumenty o nazwach polytoni-clavichordium (1769), melodika (1772), vis-à-vis Flügel (1777) i Saitenharmonika (1789)[2]. Vis-à-vis Flügel, zachowany do dzisiaj w dwóch egzemplarzach, był prostokątnym instrumentem stanowiącym połączenie zetkniętych skrzydłami fortepianu i klawesynu, na znajdujących się po jego dwóch końcach klawiaturach grali muzycy zwróceni do siebie twarzą w twarz[1]. Polytoni-clavichordium stanowił połączenie w jednym korpusie dwumanuałowego klawesynu z fortepianem, Saitenharmonika była fortepianem ze strunami szarpanymi podobnie jak w klawesynie piórkiem, melodika natomiast była stawianymi na innym instrumencie klawiszowym małymi organami[1].
Z warsztatu Steina wyszło łącznie około 700 instrumentów klawiszowych[3]. Po jego śmierci prowadzenie firmy przyjęła córka, Anna Maria zam. Streicher[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 10. Część biograficzna sm–ś. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2007, s. 95–96. ISBN 978-83-224-0866-7.
- ↑ a b c d e Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 5 Pisc–Stra. New York: Schirmer Books, 2001, s. 3462–3463. ISBN 0-02-865530-3.
- ↑ a b c d e f The Harpsichord and Clavichord: An Encyclopedia. edited by Igor Kipnis. New York: Routledge, 2007, s. 444–445. ISBN 0-415-93765-5.