Johann Köler
| |
| Data i miejsce urodzenia |
8 marca 1826 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
22 kwietnia 1899 |
| Narodowość | |
| Alma Mater | |
| Dziedzina sztuki | |
| Epoka | |
| Gatunek | |
Johann Köler, znany też jako Iwan Pietrowicz Köler-Viliandi[1] (ur. 8 marca 1826 w Vastemõisa koło Suure-Jaani, zm. 22 kwietnia 1899 w Petersburgu)[1][2] – estoński malarz, działający w Rosji.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
W latach 1848–1855 studiował historię sztuki i malarstwo portretowe w Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu, pod kierunkiem Aleksieja Markowa i Piotra Basina[1]. Studia ukończył z wyróżnieniem, otrzymując mały złoty medal i stypendium na podróż studyjną po Europie Zachodniej[1][2]. Odwiedził Niemcy, Holandię, Francję, Belgię i Włochy[2]. W latach 1858–1862 przebywał w Rzymie, gdzie m.in. namalował obraz Ukrzyżowanie (1859), za który w 1861 został wyróżniony tytułem akademika petersburskiej Akademii Sztuk Pięknych[1][2].
Po powrocie w 1862 do Petersburga został nauczycielem rysunku Marii, córki cesarza Aleksandra II[2]. Od 1867 wykładał malarstwo historyczne i portretowe w petersburskiej Akademii Sztuk Pięknych[1][2].
Szczyt jego kariery przypadł w okresie odrodzenia narodowego Estonii; artysta wykorzystywał swoją pozycję na dworze cesarskim do promowania sprawy narodu estońskiego. Przyjaźnił się z dziennikarzem Carlem Robertem Jakobsonem, jednym z twórców idei samostanowienia Estonii[2]. W latach 1891–1893 Köler był prezesem Towarzystwa Literatów Estońskich (Eesti Kirjameeste Selts)[2].
Twórczość[edytuj | edytuj kod]
Uprawiał malarstwo realistyczne, akademickie, ze wzniosłymi tematami i tradycyjną hierarchią gatunków, kontestując „deprecjonowanie” sztuki, dokonywane przez Pieriedwiżników[1]. Był pierwszym artystą, który sportretował nowego cesarza Rosji Aleksandra III po jego wstąpieniu na tron, tworząc obowiązujący innych artystów kanon portretów tego cesarza[2]. Köler najbardziej był znany ze swoich portretów czołowych członków społeczeństwa petersburskiego, w tym rodziny królewskiej; tworzył także liczne obrazy historyczne, pejzaże i romantyczne portrety salonowe[1].
W swoim malarstwie podejmował też tematy estońskie – od studium typów chłopskich, po stroje ludowe, zagrody i lokalną mitologię. Od 1863 regularnie sygnował swoje prace Köler-Viliandi, podkreślając tym przywiązanie do rodzinnej ziemi[1].
W zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie znajduje się owalny portret generała majora inżyniera Stanisława Kierbedzia, autorstwa Johanna Kölera, namalowany w 1882, w technice olejnej na płótnie, o wymiarach 74,5 × 59,5 cm (M.Ob.781 MNW)[3].
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
W 1976 odsłonięto w Viljandi pomnik Johanna Kölera, autorstwa E. Viiesa i R. Luuba[4].
W 2001 Eesti Post wydała pamiątkowy znaczek pocztowy w formie bloku oraz FDC, z okazji 175. rocznicy urodzin artysty[5], a w 2018 w czteroznaczkowej serii malarstwa estońskiego wydano znaczek z obrazem Kölera Truu valvur (1878)[6].
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
-
Autoportret, 1859, EKM -
Itaallanna lastega ojal, 1862, EKM -
Ketraja, 1863, EKM -
Portret generała majora inż. Stanisława Kierbedzia, 1882, Muzeum Narodowe w Warszawie -
Päikseloojang Nice´is, 1884, EKM
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i Jeremy Howard, Köler, Johann [Köler-Viliandi, Ivan Petrovich], Oxford Art Online. Grove Art Online, 2003, DOI: 10.1093/gao/9781884446054.article.T047201 [dostęp 2023-06-20] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i Mart Laar, Köler, Johann [online], Eestigiid, 1997 [dostęp 2023-06-20] [zarchiwizowane z adresu 2022-08-16] (est.).
- ↑ Portret generała majora inż. Stanisława Kierbedzia [online], Muzeum Narodowe w Warszawie [dostęp 2023-06-20] (pol.).
- ↑ Monument ''J. Köler'', E. Viies, 1976 (bronze, granite) [online], Register of cultural monuments [dostęp 2023-06-20] (ang. • est.).
- ↑ Johann Köler 175 – 214-01-2001 [online], filateelia, 2013 [dostęp 2023-06-20] (est.).
- ↑ Eesti maalikunsti classic – 695-17.11.18 [online], filateelia, 2018 [dostęp 2023-06-20] (est.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Koeler, Johann, Benezit Dictionary of Artists, 31 października 2011, DOI: 10.1093/benz/9780199773787.article.B00099975 [dostęp 2023-06-20] (ang.).