José Luis Larzabal
José Luis Larzabal (ur. 15 lutego 1944 w Posadas) – argentyński kompozytor, dyrygent i badacz folkloru[1][2][3].
Życie i twórczość[edytuj | edytuj kod]
Jego przodkowie pochodzą z Kraju Basków i Chorwacji. José Larzabal edukację muzyczną rozpoczął jako dziecko, ucząc się gry na fortepianie u profesor Zoraidy de Ripoll w Posadas w latach 1954–1960[1]. Kiedy przeniósł się do Buenos Aires, równolegle ze studiami inżynierskimi kontynuował edukację muzyczną, studiując harmonię, kontrapunkt, fugę, kompozycję i orkiestrację u Zoraidy Ripoll, kolejne sześć lat kompozycję i orkiestrację u Cayetano Marcoli. W latach 1962–1964 studiował także technikę śpiewu u profesora Alfredo Bontá, emisję głosu i dyrygenturę chóralną muzyki kameralnej u profesora Orlando Tarrío Larmeu w latach 1965–1980, a w latach 1962–1968 dyrygenturę chóralną symfoniczną u Luisa de Mallea, dyrektora chóru „Lagun Onak”[2][3].
Muzyk doskonalił się wokalnie w wykonywaniu europejskiej angielskiej muzyki dawnej u Alfreda Dellera i Deller Consort , muzyki europejskiej w Studio „Der frühen Musik” w Niemczech oraz muzyki włoskiej u Lucii Maranca.
Jego działalność muzyczna obejmuje solowy śpiew barytonowy[4][5], prowadzenie zespołów wokalnych[6][7], dyrygenturę chóralną, nauczanie emisji głosu, harmonii, kontrapunktu, fugi i kompozycji[3].
Obok kompozycji własnych muzyk stworzył ponad sto wersji chóralnych utworów innych kompozytów, zwłaszcza muzyki ludowej w rytmie gualambao, stworzonym przez Ramona Ayalę i regionalnego folkloru[3].
Współpracował m.in. z Ramónem Ayalą[7] i Martinem Palmerim. Jest ojcem śpiewaczki operowej Lupe Lazabal[6] i teściem Arisa Agirisa[8].
Kompozycje[edytuj | edytuj kod]
Kompozycje wokalne[edytuj | edytuj kod]
- Trzy madrygały: „Jorge Manrique”, „Lope de Vega”, „Cervantes”, Buenos Aires, 1968[3];
- „Romance del prendimiento y muerte de Antoñito el Camborio”, Federico García Lorca, Buenos Aires. 1972 (utwór zamówiony z okazji 10. rocznicy założenia Muzeum Sztuki Hiszpańskiej „Enrique Larreta” w Buenos Aires)[3];
- „Soneto” (Amor constante más allá de la muerte), F. Quevedo, Buenos Aires, 1976[3];
- „Baladilla de los tres ríos”, F. G. Lorca, Buenos Aires, 1978[3];
- „Por ser misionero”, galopa, D. Larrea, 1985[3];
- „La flor y la piedra”, gualambao, R. Ayala, 1987[3];
- „En el monte”, gualambao, 1989, utwór zdobył pierwszą nagrodę Sekretarza Kultury prowincji Misiones w Argentynie[3].
Kompozycje wokalno-instrumentalne[edytuj | edytuj kod]
- „El Obrero de Dios”[3][7] – oratorium na trzech recytatorów, solistów, chór i orkiestrę, Posadas, 1992;
- „Voces de Aliento para Rigoberta Menchú” – kantata na recytatora, lud, sopran, baryton, chór i orkiestrę z tekstem Ismaela Fernándeza, Posadas, 1993[3];
- „Misa de Pascua”[3][7] – msza na 2 soprany, kontralt, chór i orkiestrę do słów Jana Pawła II, Posadas, 1998;
- „La Carta del Soldado” – kantata na chór i orkiestrę, Posadas, 2003[3];
- „Mi dicha lejana”, 2022[3];
- „Stabat Mater”[3][7][9], światowa premiera 11 marca 2023 w Wiedniu, pod batutą Martina Palmeriego.
Kompozycje instrumentalne[edytuj | edytuj kod]
- Sonata nr 1 C-dur: „Klasyczna” na smyczki, 2002[3];
- Sonata nr 2 g-moll: „Misyjna” na smyczki, 2003[3];
- Sonata nr 3 C-dur: „Ragtime” na flet, klarnet, wiolonczelę i fortepian, 2008[3];
- Sonata nr 4 B-dur: „Las estaciones de Jobim” na flet, klarnet, wiolonczelę i fortepian, 2008[3];
- Symfonia a-moll: „Eneasz”[3][6][2] na 2 flety, 2 klarnety, 2 waltornie, skrzypce 1 i 2, altówki, wiolonczele, kontrabas i perkusję, 2005;
- „Apeguá”[3][6] – koncert w trzech częściach na gitarę i orkiestrę;
- Orkiestracja utworów Franza Schuberta („Freiwilliges Versinken” D 700),1820; „Prometheus D 674”, 1819; „Aeschylus” (fragm.), 1816[3]; premiera 26.03.2023 w Wiedniu[10].
Chóralne wersje muzyki popularnej z Misiones[edytuj | edytuj kod]
José Luis Larzabal jest współautorem aranżacji dzieł autorów muzyki misyjnej: Lucasa Areco, Ramóna Ayali, Vicente Cidade, Demetria Ortiza, Atahualpa Yupanqui i Astora Piazzolli[11]. Aranżacje[3]:
- „Panambí Hovy” (Ramón Ayala);
- „Mi pequeño amor” (Ramón Ayala);
- „Comandante guasurarí” (Ramón Ayala);
- „El último mensú” (Miguel Viarengo);
- „El cosechero” (Ramón Ayala);
- „Catedral de Sombras” (Ramón Ayala);
- „Golondrinas del Iguazú” (Ramón Ayala);
- „Canto al Río Uruguay” (Ramón Ayala);
- „Siesta en el Monte” (Ricardo Ojeda);
- „La flor y la piedra” (Ramón Ayala);
- „Lapacho” (Ramón Ayala);
- „El cachapecero” (Ramón Ayala).
Działalność chóralna i wokalna[edytuj | edytuj kod]
Założyciel „Cantoría de las Misiones”[12][7][6] (1986–2003). Baryton w „Canto Abierto”[4][4].
Nagrody i wyróżnienia[edytuj | edytuj kod]
Za osiągnięcia wokalne[3]:
- Pierwsza nagroda na „Juventudes musicales de la Universidad” Nacional de Buenos Aires, 1967;
- Pierwsza nagroda na „Vocal Chamber Association of Buenos Aires”, 1969;
- Doroczna nagroda Gminy Miasta Buenos Aires, 1972.
Osiągnięcia jako dyrygent chóralny[3]:
- Uznanie na III Międzynarodowym Festiwalu Chóralnym, Porto Alegre, Brazylia, 1986;
- Wyróżnienie na IV Międzynarodowym Festiwalu Chóralnym, Porto Alegre, Brazylia, 1987.
Osiągnięcia jako kompozytor:
- Pierwsza nagroda Sekretarza Kultury, Banco Provincia de Misiones, 1990[7].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b José Luis Larzabal y Marisil Ceccarini tendrán salas con su nombre en el Centro Cultural Cidade [online], 4 października 2020 [dostęp 2020-10-04] (hiszp.).
- ↑ a b c Pieces in Basque are incorporated in the repertoire of the Canto Abierto Quintet, led by Basque-Argentine, Jose Luis Larzabal [online], 12 grudnia 2017 [dostęp 2017-12-12] (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa Cristina Haydée Marosek , Las versiones corales de Jose Louis Larzabal sobre musica popular de Misiones, Argentina: Facultad de Arte y Diseño – Universidad Nacional de Misiones, Posados, 1 października 2022 (hiszp.).
- ↑ a b c Canto abierto y video danza en el Cidade [online], 7 czerwca 2018 [dostęp 2018-06-07] (hiszp.).
- ↑ LRA Radio Nacional , Pobre mi negra (Manuel Gómez Carrillo / José Luis Larzabal), 24 sierpnia 1970 [dostęp 1970-08-24] (hiszp.).
- ↑ a b c d e La música tiene la virtud de grabarse en las personas [online], 14 listopada 2013 [dostęp 2013-11-14] (hiszp.).
- ↑ a b c d e f g Sergio Fernandez , Marisil Ceccarini y José Luis Larzabal son los nombres de dos salas del Centro Cultural Vicente Cidade [online], 4 października 2019 [dostęp 2019-10-04] (hiszp.).
- ↑ Chemnitz, Theater Chemnitz, Aris Argiris – Lupe Larzabal im Gespräch, IOCO Interview, 05.04.2018 [online], 6 kwietnia 2018 [dostęp 2018-04-06] .
- ↑ Zwei musikalische Erstaufführungen in Johann Baptist [online], 5 marca 2023 [dostęp 2023-03-05] (niem.).
- ↑ Michael Koling , Liederabend Aris ARGIRIS – Konzerthaus, Schubert-Saal, 26. März 2023 [online], 27 marca 2023 [dostęp 2023-03-27] (niem.).
- ↑ De acá vengo, lo mejor de las sonoridades misioneras [online], Parque del Conocimiento (hiszp.).
- ↑ Ivana Roth , Una esquina con un siglo de historia [online], 18 maja 2020 [dostęp 2020-05-18] (hiszp.).
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Ave María (José Luis Larzabal) – LRA Radio Nacional , 24.08.1970, Album artwork for Recital de musica antigua;
- Stabat Mater (José Luis Larzabal), prapremiera, Wiedeń, 11 marca 2023:
- APEGUÁ (José Luis Larzábal) 2º mov.: Mokoiha momyi – „Purahei he’e” (Cantabile e dolce)