Krocionogi właściwe
| Julida | |||
| Brandt, 1833 | |||
 Cylindroiulus caeruleocinctus z rodziny Julidae | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| (bez rangi) | Eugnatha | ||
| Nadrząd | |||
| Rząd |
Julida | ||
| Synonimy | |||
| |||
.jpg)
Krocionogi właściwe[1], julusy[2] (Julida) – rząd wijów z gromady dwuparców i nadrzędu Juliformia. Obejmuje około 750 opisanych gatunków.
Opis[edytuj | edytuj kod]
Dorosłe formy tych dwuparców osiągają od 10 do 120 mm długości ciała[3], ale 50 mm przekraczają rzadko[1]. Ich kształt jest silnie wydłużony i walcowaty. Mają od 30 do 90 pierścieni zagłowowych[3][1]. Często tylne krawędzie pierścieni zaopatrzone są w rzędy szczecinek. Głowę cechuje niedochodząca do wargi górnej linia szwu środkowego oraz gnathochilarium o przylegających pieńkach szczęk. U samców odnóża pierwszej pary są zmodyfikowane w haczyki, a ósmej i dziewiątej tworzą gonopody, z których tylne biorą udział w przekazywaniu nasienia w trakcie kopulacji[3].
Występowanie[edytuj | edytuj kod]
Takson głównie eurazjatycki, najliczniejszy w strefie umiarkowanej półkuli północnej[4]. W Ameryce Północnej jego przedstawiciele występują od środkowej Alaski, Jukonu i Quebecu po Florydę, Meksyk i Gwatemalę[5]. Znane są z prawie całej Europy, Makaronezji, północnych krańców Afryki, palearktycznej części Azji oraz Azji Południowo-Wschodniej, gdzie sięgają po równik. Na północy przekraczają koło podbiegunowe na Islandii, w Norwegii oraz na Półwyspie Jamalskim[4]. W Polsce jest to najliczniejszy rząd dwuparców, reprezentowany przez 46 gatunków[1] (zobacz: krocionogi właściwe Polski).
Systematyka[edytuj | edytuj kod]
Takson ten wprowadzony został w 1833 przez Johanna Friedricha von Brandta[6]. Według analiz filogenetycznych Enghoffa z 1984 Julida zajmują pozycję siostrzaną względem Spirobolida, tworząc z nimi klad siostrzany dla Spirostreptida[7]. Według analizy morfologicznej Regiera i innych z 2005 Julida są siostrzane względem Spirostreptida i wraz z nimi tworzą klad siostrzany dla Spirobolida[7][8]. Według analizy Regiera i Shultza z 2001 zajmują pozycję siostrzaną względem kladu objemującego Colobognatha i węzławce[9]. Analiza molekularna Regiera i innych z 2005 metodą największej parsymonii umieszcza je jako siostrzane dla Spirostreptida lub kladu Chordeumatida+Callipodida[8].
Należy tu około 750 gatunków. Klasyfikuje się je w 5 nadrodzinach[10]:
- Blaniuloidea C. L. Koch, 1847
- Juloidea Leach, 1814
- Nemasomatoidea Bollman, 1893
- Paeromopodoidea Cook, 1895
- Parajuloidea Bollman, 1893
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Jolanta Wytwer: gromada: dwuparce – Diplopoda. W: Zoologia t. 2 Stawonogi cz. 2 Tchawkodyszne. Czesław Błaszak (red.). Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012, s. 29–52.
- ↑ Mały słownik zoologiczny. Bezkręgowce. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1984. ISBN 83-214-0428-6.
- ↑ a b c Descriptions and putative apomorphies of millipede clades. [w:] Milli-PEET: Millipede Systematics [on-line]. Field Museum of Natural History, 26 września 2006. [dostęp 2017-10-10].
- ↑ a b Rowland M. Shelley, Sergei I. Golovatch. Atlas of myriapod biogeography. I. Indigenous ordinal and supra-ordinal distributions in the Diplopoda: Perspectives on taxon origins and ages, and a hypothesis on the origin and early evolution of the class. „Insecta Mundi”. 158, s. 1–134, 2011.
- ↑ Rowland M. Shelley. Centipedes and Millipedes with Emphasis on North American Fauna. „The Kansas School Naturalist”. 45 (3), s. 1–16, 1999.
- ↑ J.F. Brandt. Tentaminum quorundam monographicorum Insecta Myriapoda Chilognathi Latreillii spectantium prodromus. „Bulletin de la Societé Impériale des Naturalistes de Moscou”. 6, s. 194-209, 1833.
- ↑ a b H. Enghoff. Phylogeny of millipedes-a cladistic analysis. „Zeitschrift für Zoologische Systematik und Evolutionsforschung”. 22 (1), s. 8-26, 1984.
- ↑ a b J.C. Regier, H.M. Wilson, J.W. Shultz. Phylogenetic analysis of Myriapoda using three nuclear protein-coding genes. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 34, s. 147-158, 2005.
- ↑ J.C. Regier, J.W. Shultz. A phylogenetic analysis of the Myriapoda (Arthropoda) using two nuclear protein-encoding genes. „Zoological Journal of the Linnean Society”. 132 (4), s. 469-486, 2001.
- ↑ William Shear, Class Diplopoda de Blainville in Gervais, 1844, [w:] Animal biodiversity: An outline of higher-level classification and survey of taxonomic richness, „Zootaxa”, 3148, 2011, s. 159–164 [dostęp 2017-10-08].