Jurij Kiełdysz

Jurij Kiełdysz
Юрий Келдыш
Imię i nazwisko	Jurij Wsiewołodowicz Kiełdysz
Data i miejsce urodzenia	29 sierpnia 1907 ; Petersburg
Pochodzenie	rosyjskie
Data i miejsce śmierci	11 grudnia 1995 ; Moskwa
Gatunki	muzyka poważna
Zawód	muzykolog

Jurij Wsiewołodowicz Kiełdysz, ros. Юрий Всеволодович Келдыш (ur. 16 sierpnia^?/29 sierpnia 1907 w Petersburgu, zm. 11 grudnia 1995 w Moskwie) – rosyjski muzykolog.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Pochodził z rodziny naukowców, był bratem matematyka i mechanika Mstisława Kiełdysza^[1]. W latach 1926–1932 był działaczem organizacji Rossijskaja Assocyjacyja Proletarskich Muzykantow, przejmując jej ideę sztuki dla mas poświęcił się działaniom na rzecz upowszechniania wiedzy o muzyce^[1]. Od 1927 do 1930 roku studiował w Konserwatorium Moskiewskim u Michaiła Iwanowa-Borieckiego, następnie w latach 1930–1950 był wykładowcą tej uczelni^[1]^[2]. W 1940 roku uzyskał stopień kandydata nauk na podstawie rozprawy Oczerki po istorii russkoj muzyki sieriediny XIX wieka, w 1947 roku obronił doktorat na podstawie dysertacji Chudożestwiennoje mirowozzrienije Stasowa^[1]^[2]. W 1948 roku został profesorem Konserwatorium Moskiewskiego^[1]^[2]. W latach 1950–1957 wykładał w Konserwatorium Leningradzkim^[1], od 1955 do 1957 roku pełnił też funkcję dyrektora leningradzkiego instytutu teatru i muzyki^[1]^[2]. Od 1946 do 1950 roku był pracownikiem instytutu historii sztuki Akademii Nauk ZSRR^[1]. W latach 1961–1974 kierował wydziałem muzyki narodów ZSRR przy radzieckim ministerstwie kultury^[1]. Był redaktorem naczelnym czasopisma „Sowietskaja Muzyka” (1957–1960)^[1]^[2].

Należał do czołowych rosyjskich muzykologów czasów ZSRR^[2], zasłużył się jako historyk muzyki i organizator przedsięwzięć naukowych^[1]. W latach 1973–1982 był redaktorem Muzykalnej encykłopiedii w 6 tomach^[1]^[2] – pierwszego w literaturze radzieckiej szeroko zakrojonego kompendium muzycznego, zawierającego hasła osobowe i rzeczowe^[1]. W swoich badaniach zajmował się historią muzyki rosyjskiej, szczególnie twórczością kompozytorów tzw. Potężnej Gromadki i publicystyką Władimira Stasowa, przygotował liczne edycje źródłowe zabytków rosyjskiej muzyki dawnej^[1]. W analizie historii muzyki zwracał uwagę na jej powiązanie z innymi dziedzinami sztuki i szerokim tłem społeczno-kulturalnym danej epoki, w procesie rozwojowym muzyki zgodnie z metodologią narzucaną przez marksizm-leninizm doszukiwał się „elementów postępowych”^[1].

Pochowany na Cmentarzu Dońskim w Moskwie^[3].

Ważniejsze prace[edytuj | edytuj kod]

(na podstawie materiałów źródłowych^[2])

Romansowaja lirika Musorgskogo (Moskwa 1933)
Russkaja kłassiczeskaja muzyka (Moskwa 1945, wydanie 2. poszerzone Moskwa 1960)
Istorija russkoj muzyki (3 tomy, Moskwa 1947–1954)
Oczerki po istorii russkoj muzyki 1790–1825 (wspólnie z M. Druskinem, Leningrad 1956)
La musique russen en XIXe siècle (Neuchâtel 1958)
Russkaja sowietskaja muzyka (1958)
Kritika i żurnalistika. Izbrannyje statji (Moskwa 1963)
Russkaja muzyka XVIII wieka (Moskwa 1965)
100 let Moskowskoj konsierwatorii (Moskwa 1966)
Rachmaninow i jego wriemia (Moskwa 1973)

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 5. Część biograficzna klł. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1997, s. 74–75. ISBN 978-83-224-3303-4.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 3 Haar–Levi. New York: Schirmer Books, 2001, s. 1843. ISBN 978-0-02-865528-4.
↑ Московский некрополь. КЕЛДЫШ Юрий (Георгий) Всеволодович (1907 – 1995)

[encmuz-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 5. Część biograficzna klł. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1997, s. 74–75. ISBN 978-83-224-3303-4.

[baker-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 3 Haar–Levi. New York: Schirmer Books, 2001, s. 1843. ISBN 978-0-02-865528-4.

[3] Московский некрополь. КЕЛДЫШ Юрий (Георгий) Всеволодович (1907 – 1995)

[1]

[2]

[3]