Kalendarium Markuszowa

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Markuszów – początkowo wieś, następnie miasto obecnie osada położona 12 km na NE od Wąwolnicy, nad rzeką Kurówką; około 102 km na NE od klasztoru świętokrzyskiego, 40 km na NE od Braciejowic.

Nazwy lokalne wsi w dokumentach źródłowych : w roku 1317 „Markuszewice”, 1330 „Markussovicze”, 1380 „Markuszowicze” następnie 1409 „Marcussowycze” dziś - Markuszów, od 1553 miasto[1][2][3]. Powiat lubelski, parafia własna. Obecnie osada.

Granice[edytuj | edytuj kod]

Kalendarium - własność, powinności i przywileje ekonomiczne[edytuj | edytuj kod]

Wieś stanowi własność szlachecką.

  • 1317-30 – Markuszów „cum villulis sibi contiguis”, dziedzicami bracia Dzierżko i Ostasz z Bejsc (powiat wiślicki) i Mełgwi [6][7].
  • 1317 i 1330 – Władysław Łokietek przenosi Markuszów na prawo średzkie [6][7].
  • 1333 – Kazimierz Wielki zaświadcza, że Mikołaj zwany Borys zrzekł się prawa macierzystego do Markuszowa i Wrocimirowa na rzecz komesa Eustachego[8].
  • 1380 – w dziale między synami Eustachego, Piotrowi przypadają Bejsce, Zakrzów i inne wsie w powiecie radomskim i wiślickim, zaś Jakubowi Bochotnica, Brzuthy!, Rudka, Wierzchoniów, Stok, Klementowice, Boguchwałowice, Płonki, Markuszowice, Drzewcza, Brzozowa Gać, Gutanów w ziemi lubelskiej[9].
  • 1409-20 – dziedzicem Andrzej[10][11].
  • 1425-29 – szlachcic Jan z Markuszowa [12][13].
  • 1440-54 – dziedzicem był Jan syn Andrzeja z Zakrzowa w powiecie radomskim i Bejsc, kasztelan żarnowski [14][15][16].
  • 1451 – tenże Jan otrzymał za żonę Anną 100 kop groszy posagu zapisując jej 3000(!) grzywien wiana[17].
  • 1469 – dziedzicem urodzony Andrzej z Markuszowa[18].
  • Około 1470-80 – dziedzicami bracia Ostasz, Eustachy i Dziersław herbu Lewart. Folwark ma 13 1/2 łana kmiecego. 4 łany należą do plebana. Była ponadto karczma i zagrodnik[19](Długosz L.B. II 572, III 245).
  • 1518 – Zygmunt I mianuje Jana Markuszowskiego stolnikiem lubelskim[20].
  • 1521 – Katarzyna córka śp. Jana Markuszowskiego, żona Bartłomieja Kazanowskicgo podsędka łukowskiego, swe części dziedziny we wsiach Markuszów, Zabłocie, Kalinie, Kłodzie, Ostaszowie sprzedaje za 1300 florenów Mikołajowi z Dąbrowicy kasztelanowi krakowskiemu [21], pewne zaś części w wymienionych wsiach zastrzega dla swej siostry Barbary z drugiego małżeństwa swego ojca z Elżbietą Wapowską[22].
  • 1531 – pobór łącznie z wymienionymi wyżej wsiami z 17 łanów i młyna[23].

Powinności dziesięcinne[edytuj | edytuj kod]

Dziesięcina należy do klasztoru świętokrzyskiego i miejscowego plebana

  • 1375 – dziesięcina należy do klasztoru świętokrzyskiego[24].
  • 1463 – Klemens z Przybysławic, archidiakon i oficjał lubelski zaświadcza, że Stefan pleban Markuszowa zobowiązał się oddawać dziesięcinę z 3 łanów plebańskich i roli za dworem opactwu świętokrzyskiemu, tak, jak dawniej oddawali ją kmiecie (AG 1861);
  • 1470-80 – kościół we wsi drewniany. Z 13,5 łana kmiecego dziesięcina snopowa i konopna wartości do 7 lub do 10 grzywien dowożą klasztorowi świętokrzyskiemu, temuż dziesięcinę snopową z liczących 4 łany ról plebańskich, które należały niegdyś do kmieci, oraz ról kmiecych włączonych do folwarku, z pozostałej części folwarku dziesięcina należy do plebana Markuszowa.Do parafii należą wsie Kaleń, Ostaszów, Zabłocie (Długosz L.B. II 572; III 245);
  • 1529 – dziesięcina snopowa wartości 7 grzywien należy do stołu konwentu świętokrzyskiego, z 1/2 folwarku dziesięcina snopowa wartości do 3 grzywien pobiera pleban Markuszowa z sołectwa w Ostaszowie, jednego kmiecia w Zabłociu, oraz czynsz od dwóch kmieci i 1 zagrodnika w Zabłociu, łącznie 5 grzywien[25].
  • 1531-33 – do parafii należy ponadto wieś Kłoda[23].
  • 1547 – Jan Osmalski prepozyt i oficjał lubelski oraz Baltazar mgr sztuk, pleban Sienna, komisarze biskupa krakowskiego Samuela, skłonili Jana plebana Markuszowa do płacenia klasztorowi świętokrzyskiemu za dziesięcinę z Markuszowa 20 gr rocznie[26].
  • 1596 – Jan Firlej podskarbi koronny zamienia z pleban Markuszowa grunty plebańskie oraz nadaje mu dziesięcinę od 6 kmieci nowo osadzonych w Ostaszowie[27].
  • 1619 – zakonnicy świętokrzyscy, którzy w wyniku powyższych zamiany stracili dziesięcinę z ról plebańskich w Markuszowie, skarżą o nie dziedziców Markuszowa do sądu ziemskiego lubelskiego[27].
  • 1622 – Andrzej Firlej starosta kazimierski zobowiązuje się dożywotnio płacić klasztorowi świętokrzyskiemu za dziesięcinę z ról włączonych do folwarku w Markuszowie oraz z gruntów niegdyś należących do plebana Markuszowa 10 grzywien rocznie, a za dziesięcinę od poddanych w Buchałowicach 5 grzywien rocznie[27].
  • 1640 – trawa proces klasztoru świętokrzyskiego ze Stanisławem, synem chorego umysłowo Andrzeja Firleja, dziedzica Markuszowa. Z powodu wojen, zarazy i śmierci Stanisława proces nie został rozstrzygnięty[27].

Plebani w Markuszowie w wieku XV[edytuj | edytuj kod]

  • 1433 – Mikołaj,
  • 1437 – Stefan[28].
  • 1454-57 – Stanisław[29].
  • 1461-63 – Stefan[30].
  • 1463 – oficjał lubelski zaświadcza, że Stefan pleban kościoła ś. Małgorzaty w Markuszowie zobowiązał się oddawać dziesięcinę z 3 łanów plebańskich i roli za dworem opactwu świętokrzyskiemu, jak to dawniej oddawali kmiecie (AGAD or. 1861). Około połowy XV w. plebanowi dowożą dziesięcinę z Żyrzyna[31].

Studenci Uniwersytetu Krakowskiego[edytuj | edytuj kod]

1499 – Andrzej syn Marcina z Markuszowa zapisany na Uniwersytet Krakowski[32].

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

W roku 1652 Markuszowa brak w wykazie dziesięcin stołu konwentu.
Przed 1663 Józef Nieradzki pleban Markuszowa przegrywa proces z klasztorem świętokrzyskim o dziesięcinę z Markuszowa przed sądem biskupa krakowskiego[33].
1663 tenże pleban odwołuje się do nuncjatury, a gdy ta zleciła sprawę biskupowi, do Sądu Apostolskiego (ib.);
1665 delegat Sądu Apostolskiego subdelegował prałata z konsystorza lubelskiego, który wydał wyrok korzystny dla plebana (ib.), proces ciągnie się do 1668[33]
1685, 1687, 1689 Stanisław Konopnica płaci konwentowi świętokrzyskiemu po 70 zł rocznie na ś. Marcina [11 XI] z sumy 1000 zł zapisanej na wyderkaf „racione” dziedziny markuszowskiej na kamienicy Pernuszowskiej stojącej przy ul. Grodzkiej w Lublinie (wyderkaf o którym mowa pochodzi zapewne z okresu sprzed 1652)[34].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Rymut ↓, s. 42.
  2. ↑ Kosyl ↓, s. 13,14,67.
  3. ↑ Rymut 1980 ↓, s. 145.
  4. ↑ ZL ↓, s. X 364.
  5. ↑ Białkowski ↓, s. 26,76.
  6. ↑ a b Sułkowska-Kurasiowa i Kuraś 1975 ↓, s. IV 895.
  7. ↑ a b Piekosiński ↓, s. II 602.
  8. ↑ Sułkowska-Kurasiowa i Kuraś 1975 ↓, s. IV 914.
  9. ↑ Sułkowska-Kurasiowa i Kuraś 1975 ↓, s. I 161.
  10. ↑ TA ↓, s. VII 429.
  11. ↑ ZL ↓, s. X 140,364.
  12. ↑ OL ↓, s. I 10.
  13. ↑ ZL ↓, s. II 95,226.
  14. ↑ AKH ↓, s. t.III s.79, t.VIII s.188.
  15. ↑ Białkowski ↓, s. 4,76.
  16. ↑ ZL ↓, s. IV 142.
  17. ↑ ZL ↓, s. IV 65.
  18. ↑ ZL ↓, s. VIII 91.
  19. ↑ ZL ↓, s. V 42,IX 243.
  20. ↑ Wierzbowski ↓, s. IV 2753.
  21. ↑ Wierzbowski ↓, s. IV 3377—8.
  22. ↑ Wierzbowski ↓, s. IV 4019.
  23. ↑ a b RP ↓.
  24. ↑ ZDP ↓, s. rps 10543 110).
  25. ↑ LR ↓, s. 351,434.
  26. ↑ Gacki ↓, s. 291-2.
  27. ↑ a b c d Gacki ↓, s. 292.
  28. ↑ Szafran ↓, s. 156.
  29. ↑ OL ↓, s. II 48-130.
  30. ↑ OL ↓, s. II 254.
  31. ↑ OL ↓, s. I 7.
  32. ↑ Al. ↓, s. III 101.
  33. ↑ a b Gacki ↓, s. 293.
  34. ↑ AG nab. ↓, s. 936 3,4,5.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Józef Gacki, Benedyktyński klasztor na Łysej Górze, Kielce: Wydawnictwo Jedność, 2006, ISBN 83-7442-389-7.
  • Acta terrestia Lublinensia, rps w Archiwum Państwowym w Lublinie., (skrót: ZL).
  • Leon Białkowski (wyd.), Lubelska księga podkomorska piętnastego wieku, t. 1, Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1934.
  • Irena Sułkowska-Kurasiowa, Stanisław Kuraś (wyd.), Zbiór dokumentów Małopolskich, t. I-VIII, Kraków-Wrocław 1975.
  • Franciszek Piekosiński (wyd.), Kodeks dyplomatyczny Małopolski, t. I-IV, „Poloniae Summaria”.
  • Teki Archiwalne VII, Warszawa 1961, Najstarsze zapiski ziemskie lubelskie z r. 1409, L. Białkowski (wyd.), Warszawa 1961, (skrót: TA).
  • Teodor Wierzbowski, Matricularum Regni Poloniae Summaria, t. I-V/l, Warszawa. 1905-1919, „Poloniae Summaria”, Wrocław 1961.
  • Rejestry poborowe, wykorzystane za kartoteką Słownika historyczno-geograficznego Małopolski w średniowieczu, (skrót: RP).
  • Księga dochodów beneficjów diecezji krakowskiej z roku 1529 (tzw. Liber retaxationum), Z. Leszczyńska-Skrętowa (wyd.), 1968, (skrót: LR).
  • Album studiosorum Universitatis Cracoviensis, t.I, wyd. Ż.I. Pauli, B. Ulanowski; t. II-III, wyd. A. Chmiel; t. IV, wyd. J. Zathey, przy współpracy H. Barycza; t. V, wyd. K. Lewicki, przy współpracy J. Zatheya, Kr. 1887- 1956., Kraków: Wydanie Archiwalne, 1887, (skrót: Al.).
  • Rejestry dziesięcin, czynszów i wyderkafów, powinności poddanych i poborów z dóbr i dochodów konwentu świętokrzyskiego z lat 1650-1689, AG, nabytki Oddziału I, nr 936., Archiwum Główne, (skrót: AG nab.).
  • Kazimierz Rymut, Patronimiczne nazwy miejscowe w Małopolsce, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1971, ISSN 0079-4775.
  • Czesław Kosyl, Nazwy miejscowe dawnego województwa lubelskiego, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1978, ISSN 0079-4775.
  • Kazimierz Rymut, Nazwy miast Polski, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1980, ISBN 83-04-00704-5.
  • Archiwum Komisji Historycznej, poniżej dane bibliograficzne pozycji wydanych w tej serii i wykorzystanych w Materiałach, (skrót: AKH).
  • Przemysław Szafran, Rozwój średniowiecznej sieci parafialnej w lubelskiem,, Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1958, ISSN 0860-3901.
  • Acta officialatus Lublinensis, wg kartoteki w Pracowni Słownika historyczno-geograficznego Małopolski w średniowieczu, Kraków, (skrót: OL).
  • Zarząd Dóbr Państwowych Guberni Radomskiej, zbiór rpsów w Archiwum Państwowym w Radomiu, zobacz też AOkup., Archiwum Państwowe w Radomiu, (skrót: ZDP).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kalendarium_Markuszowa&oldid=67644967”