Klasztor Lichtenthal

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Klasztor Lichtenthal
Cistercienserinnenabtei Lichtenthal
Ilustracja
Widok na klasztor od strony północnej
Państwo

 Niemcy

Kraj związkowy

 Badenia-Wirtembergia

Miejscowość

Baden-Baden

Właściciel

cystersi

Ksieni

Maria Bernadette Hein

Typ zakonu

żeński

Obiekty sakralne
kościół

Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny

kaplica

św. Joachima i św. Anny

Fundator

Herman V badeński i żona Ermengarda

Data budowy

1245

Położenie na mapie Badenii-Wirtembergii
Mapa konturowa Badenii-Wirtembergii, po lewej znajduje się punkt z opisem „Klasztor Lichtenthal”
Położenie na mapie Niemiec
Mapa konturowa Niemiec, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Klasztor Lichtenthal”
Ziemia48°44′42″N 8°15′22″E/48,745028 8,256167
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa
Fasada kaplicy książęcej

Klasztor Lichtenthal (Lichtental) (łac. Lucida Vallis[1]) – klasztor cysterek istniejący od połowy XIII w. w Lichtental, obecnie dzielnicy Baden-Baden w Niemczech.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Po raz pierwszy nazwa Lichtenthal pojawia się w zapisie z 1243, dotyczącym objęcia duchowej opieki nad tutejszymi „paniami”. Z 1245 pochodzi nadanie margrabiów Badenii Hermana VI i Rudolfa I dla ich matki Ermengardy w celu uposażenia klasztoru[2][3]. W dokumencie tym Ermengarda i jej mąż Herman V są wskazani jako inicjatorzy powstania klasztoru[4]. Właśnie rok 1245 uznaje się za rok założenia klasztoru (choć już wcześniej, przed przybyciem cysterek, mogło tu istnieć jakieś kobiece zgromadzenie) – z tego roku pochodzą papieskie przywileje dla klasztoru[5]. Pierwsze cysterskie zakonnice pochodziły z klasztoru Wald[6][3][7], wśród nich była pierwsza poświadczona w źródłach w 1247 ksieni Truddinde[8]. 3 listopada 1248 dokonano konsekracji prezbiterium kościoła[9][3][7], w tym samym czasie przeniesiono do niego ciało fundatora, Hermana V[10]. Konsekracja ukończonych budynków klasztornych nastąpiła w 1252[11]. W 1288 kolejne nadanie na rzecz klasztoru uczynił Rudolf I (jego córka Adelajda była tutejszą ksienią od 1263 do 1296[12][7]), który ufundował tutaj kaplicę stanowiącą do 1372 miejsce pochówku margrabiowskiej dynastii[13][3][7].

Klasztor szybko się rozwijał, także gospodarczo. Wiele jego ksieni pochodziło z rodu margrabiów Badenii[3]. W drugiej połowie XIV w. doszło do kryzysu w klasztorze – spowodowany był kryzysem gospodarczym oraz upadkiem dyscypliny wśród zakonnic[14][3][7]. Liczba zakonnic, pochodzących głównie z wysokich rodów, zwiększyła się z 40 do 80[15][7]. Reformy w klasztorze dokonano w pierwszej połowie XV w., w szczególności w okresie rządów pierwszej ksieni pochodzącej z mieszczańskiej rodziny, Elisabeth Wiest[16][3][7]. Życie w klasztorze ożywiło się, a świadectwem powodzenia reformy było wykonywanie licznych, pięknych manuskryptów w skryptorium. Rozwojowi klasztoru posłużyły też bogate wiana dwóch kolejnych księżniczek z rodu margrabiów badeńskich, które zostały tutejszymi ksieniami w końcu XV w. – Małgorzaty i Marii, które m.in. zadbały o bogaty wystrój budynków klasztornych[17][3].

Klasztor Lichtenthal przetrwał okres reformacji[3][7] mimo zmian wyznaniowych wśród władców badeńskich[18] i ograniczenia źródeł swoich dochodów[19]. Po soborze trydenckim stał się ośrodkiem, z którego wysyłano zakonnice do odnawiania zlikwidowanych w okresie reformacji innych okolicznych klasztorów[20]. W kolejnych dwóch stuleciach klasztor jednak kilkakrotnie był zagrożony zniszczeniem w wyniku toczących się w okolicy wojen[3][7]. Na początku lat 90. XVII w. zakonnice musiały na kilka lat opuścić klasztor wobec zagrożenia działaniami wojennymi w ramach wojny z Francją[21]. Zniszczenia w klasztorze spowodowały jego przebudowę w XVIII w. i nabranie przezeń kształtu barokowego[3]; kościół odnowiono w latach 1723–1724[22].

W epoce sekularyzacji instytucji kościelnych klasztor jako jeden z nielicznych przetrwał. Co prawda odebrano mu majątki ziemskie i zmuszono do wykazania przydatności dla społeczeństwa (czego efektem było otwarcie szkoły dla dziewcząt), jednak jako nekropolia władców Badenii nie został rozwiązany[23][3]. Przetrwał także epokę Kulturkampfu, podczas której dla zabezpieczenia losu zakonnic na wypadek rozwiązania klasztoru, zakonnice w 1883 otwarły klasztor filialny w St. Pauls w Austro-Węgrzech[24][3] i nadal istnieje[3].

Położenie i zabudowania[edytuj | edytuj kod]

Klasztor znajduje się w mieście Baden-Baden, w zakolu rzeki Oos, na krawędzi Schwarzwaldu. Założenie otoczone jest murem, a wejście prowadzi przez barokową bramę. Na zabudowania składają się:

  • kościół klasztorny,
  • dom ksieni,
  • kaplica książęca,
  • szkoła klasztorna,
  • budynki gospodarcze (wykorzystywane jako dom gościnny i centrum konferencyjne),
  • fontanna z 1602[25].

Kościół klasztorny[edytuj | edytuj kod]

Pierwszy kościół klasztorny (zapewne jeszcze w budowie) pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny został konsekrowany w 1248. Z tej pierwszej budowli romańskiej zachowało się romańskie okno w ścianie północnej i dwa łuki portali od strony krużganka. Około 1320 powstało gotyckie zamknięcie prezbiterium, portal wejściowy i sklepienie krzyżowo-żebrowe z rzeźbionymi zwornikami przedstawiającymi pelikana karmiącego młode oraz koronację Matki Bożej. Z końca XV wieku pochodzą późnogotyckie elementy wyposażenia kościoła, m.in. krucyfiks, rzeźby z dawnego głównego ołtarza (Matka Boża z Chrystusem, inne jego zachowane elementy znajdują się w muzeach w Nowym Jorku – posągi Trzech Króli – i Karlsruhe – boczne skrzydła), inny ołtarz oraz odkryty w XX w. fresk przedstawiający ukrzyżowanie. Z 1606 pochodzi barokowa ambona. Pod zachodnią ścianą prezbiterium znajdują się groby założycieli klasztoru: margrabiego Badenii Hermana V i jego żony Ermengardy. W oknach znajdują się współczesne witraże ze scenami z życia Marii[26].

Kaplica książęca[edytuj | edytuj kod]

Kaplica książęca (niem. Fürstenkapelle) pod wezwaniem św. Joachima i św. Anny stanowiła miejsce pochówku margrabiów Badenii od 1288 do 1372. Pierwszy pochowany tutaj był syn założyciela klasztoru i zarazem fundator kaplicy margrabia Badenii Rudolf I, którego córka Adelajda była tutejszą ksienią[27]. Z XIII w. pochodzą fundamenty kaplicy[25]. Kaplica była wielokrotnie przebudowywana, a obecny, neogotycki kształt pochodzi z ok. 1830, z okresu przebudowy zainspirowanej przez wielkiego księcia Badenii Leopolda. Zgromadził on tu liczne zabytki z opuszczonych klasztorów badeńskich. Elementami dawnego wyposażenia są ołtarz św. Anny z 1503 i posąg błogosławionego margrabiego Badenii Bernarda II z ok. 1490[27].

Szkoła klasztorna[edytuj | edytuj kod]

Szkoła klasztorna została założona w 1815: jej otwarcie było warunkiem odstąpienia od sekularyzacji klasztoru. Uczęszczały do niej dziewczęta z wsi przy klasztorze. W 1877 została przekształcona w szkołę państwową, a w 1980 zmieniła swój charakter na koedukacyjny[28].

Galeria obrazów[edytuj | edytuj kod]


  • Klasztor Lichtenthal – Kloster Lichtental
  • Widok klasztoru od południowego wschodu, ok. 1823
    Widok klasztoru od południowego wschodu, ok. 1823
  • Budynek opactwa
    Budynek opactwa
  • Wnętrze kaplicy książęcej, 1821
    Wnętrze kaplicy książęcej, 1821
  • Kaplica książęca, 2022
    Kaplica książęca, 2022
  • Klucz Madonna w książęcej kaplicy
    Klucz Madonna w książęcej kaplicy
  • Fontanna z 1602 na dziedzińcu klasztornym
    Fontanna z 1602 na dziedzińcu klasztornym
  • Budynek szkoły w klasztorze Lichtenthal
    Budynek szkoły w klasztorze Lichtenthal
  • Ogród w klasztorze Lichtenthal
    Ogród w klasztorze Lichtenthal
  • Klasztor Lichtenthal
    Klasztor Lichtenthal

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Schindele 1984 ↓, s. 23.
  2. ↑ Schindele 1984 ↓, s. 25–27.
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n Kloster Lichtenthal: Ein lebendiges... ↓.
  4. ↑ Schindele 1984 ↓, s. 26–27.
  5. ↑ Schindele 1984 ↓, s. 28–30.
  6. ↑ Schindele 1984 ↓, s. 27, 29.
  7. ↑ a b c d e f g h i Schindele i Zisterzienserinnenabtei... ↓.
  8. ↑ Schindele 1984 ↓, s. 29–30.
  9. ↑ Schindele 1984 ↓, s. 31–32.
  10. ↑ Schindele 1984 ↓, s. 32.
  11. ↑ Schindele 1984 ↓, s. 33–35.
  12. ↑ Schindele 1984 ↓, s. 53, 57.
  13. ↑ Schindele 1984 ↓, s. 55–57, 60–63, 94.
  14. ↑ Schindele 1984 ↓, s. 79–80.
  15. ↑ Schindele 1984 ↓, s. 83.
  16. ↑ Schindele 1984 ↓, s. 122–137.
  17. ↑ Schindele 1984 ↓, s. 137–154.
  18. ↑ Schindele 1985 ↓, s. 68.
  19. ↑ Schindele 1985 ↓, s. 103–110.
  20. ↑ Schindele 1985 ↓, s. 97–103.
  21. ↑ Schindele 1985 ↓, s. 149–151.
  22. ↑ Schindele 1985 ↓, s. 155.
  23. ↑ Schindele 1985 ↓, s. 180–189.
  24. ↑ Schindele 1985 ↓, s. 209, 214–228.
  25. ↑ a b Kloster Lichtenthal: Anlage... ↓.
  26. ↑ Kloster Lichtenthal: Klosterkirche ↓.
  27. ↑ a b Kloster Lichtenthal: Fürstenkapelle ↓.
  28. ↑ Kloster Lichtenthal: Die Klosterschule ↓.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Klasztor_Lichtenthal&oldid=70928837”