Kościół Św. Jakuba w Piaskowie

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kościół Świętego Jakuba Apostoła
kościół parafialny
Państwo

 Polska

Miejscowość

Piaskowo

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Wezwanie

św. Jakuba

Położenie na mapie Ostroroga
Mapa konturowa Ostroroga, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Kościół Świętego Jakuba Apostoła”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Kościół Świętego Jakuba Apostoła”
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, po lewej znajduje się punkt z opisem „Kościół Świętego Jakuba Apostoła”
Położenie na mapie powiatu szamotulskiego
Mapa konturowa powiatu szamotulskiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Kościół Świętego Jakuba Apostoła”
Położenie na mapie gminy Ostroróg
Mapa konturowa gminy Ostroróg, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Kościół Świętego Jakuba Apostoła”
Ziemia52°37′11,8963″N 16°27′32,8406″E/52,619971 16,459122

Kościół św. Jakuba Apostoła – kościół rzymskokatolicki, który znajdował się na wzgórzu w Piaskowie (Gmina Ostroróg). Jego miejsce zajął cmentarz parafialny Parafii Rzymskokatolickiej pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Ostrorogu.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Obraz św. Jakuba z kościoła w Piaskowie w ołtarzu głównym kościoła parafialnego w Ostrorogu

Pierwsza wzmianka o kościele w Piaskowie pochodzi z 1396 roku. W tym czasie mowa jest o plebanie Mikołaju – świadku zatargów Dobiesława Kwileckiego ze Stanisławem Gnuszyńskim.[1]. Z kolei w 1424 roku mowa jest o plebanie Tomaszu w kontekście dzierżawy plebanii w Piaskowie – Marcinowi – wikariuszowi kościoła w Ostrorogu. Wiadomo, że kościół w Piaskowie posiadał dobre uposażenie choćby w postaci pól uprawnych. W 1432 roku majętność kościoła w Piaskowie została przeniesiona na kościół w Ostrorogu.Tym samym parafia przestała istnieć, a samym kościół w Piaskowie stał się pomocniczym wobec Kościoła w Ostrorogu[2]. Następnie kościół został zniszczony i odbudowany w 1644[2][3]. Kościół został odbudowany za sprawą księdza Walentego Wronicza, który na murach dawnej świątyni i z budulca pozyskanego z kamienicy przy zamku w Ostrorogu, w której rzekomo nikt nie chciał mieszkać bo straszyło – według opowiadań mieszkańców pierwszy kościół został zniszczony przez innowierców z zamku ostroroskiego, a następnie z pozyskanej cegły wybudowano kamieniczkę przy zamku, z której później pozyskano budulec do odbudowy kościoła w Piaskowie. Z kolei w przypadku pierwszego kościoła na wzgórzu piaskowskim według legendy miał go zbudować misjonarz, którego matka (pochodząca z Rudek) chciała w trakcie wielkiego głodu utopić w jeziorze pod wzgórzem piaskowskim, dziecko jednak miało chwycić się jej szyi tak mocno, że kobietę ruszyło sumienie, syna wychowała i oddała do kolegium misjonarzy w Ostrorogu. Na pamiątkę tego ocalenia miał zostać wybudowany kościół[4][5].

Pomnik św. Jakuba z 1878 roku na cmentarzu w Ostrorogu, zbudowany w miejscu dawnego kościoła św. Jakuba w Piaskowie (obecnie Ostroróg)

W 1674 roku za sprawą księdza Piotra Rossigrocha obraz św. Jakuba w kościele w Piaskowie uznano za łaskawy, a w 1677 roku przy kościele utworzono prebendę[2]. W źródłach historycznych mowa jest o jeszcze jednej odbudowie kościoła, która miała mieć miejsce w 1750 roku i dokonała się za sprawą Barbary Kwileckiej[6]. Rozbieżności dotyczą daty rozbiórki kościoła, gdyż w większości źródeł pojawia się data 1818 rok[2][3], jednakże na mapie wielkopolski południowej z 1821 roku kościół nadal był zaznaczony[7]. Po rozebraniu kościoła obraz został przeniesiony do kościoła w Ostrorogu i umiejscowiony na głównym ołtarzu. Nowacki wskazuje, że właściciel dóbr ostroroskich – Kwilecki nie spełnił obietnicy i po rozebraniu kościoła na Piaskowie nie wzniósł nowego[2].

W 1878 roku w miejscu dawnego kościoła na Piaskowie staraniami proboszcza Józefa Zenktelera i datkami mieszkańców zbudowano kamienną figurę św. Jakuba, cokół ok. 2 m, na nim tekst – „św. Jakubowi / Parafianie / 1878”. Figurę poświęcono w uroczystości odpustowe 25 lipca 1878 roku[3][8].

Architektura[edytuj | edytuj kod]

Kościół w Piaskowie miał w małym chórze 10 na 12 łokci, natomiast w dużym 15 na 20 łokci[4]. Ksiądz Libowicz w 1725 roku pisał, że kościół stoi na piaszczystym wzgórzu i jest filialny wobec kościoła w Ostrorogu (wcześniej był to kościół parafialny). W większym chórze drewniany, ściany ma spróchniałe i pogniłe, z kolei w mniejszym chórze ściany są murowane, a sufit drewniany. Wewnątrz kościół ma trzy ołtarze i jest dość ozdobny. Ksiądz Gliszczyński po wizycie w 1785 roku pisał tylko o drewnianym kościółku leżącym kilka staj za miastem i wzniesionym w 1664 roku przez właścicielkę Ostroroga, kasztelanową lędzką – Barbarę Kwilecką[9].

Szpital przy kościele[edytuj | edytuj kod]

O szpitalu przy kościele w Piaskowie pisał ksiądz Gliszczyński po wizytacji w 1785 roku, mowa jest bowiem o szpitalu dla ubogich – stary, drewniany wymagający remontu, nie posiadający żadnych funduszy, jedynie ksiądz Tomasz Wiszniewski zapisał mu w testamencie 200 złotych[9]. Szpital upadł po rozebraniu kościoła[1].

Piotr Rossigroch[edytuj | edytuj kod]

Ksiądz Piotr Rossigroch, proboszcz Ostroroski, były dziekan lwówecki, syna Jana burmistrza Ostroroga jest autorem dwóch książek o kościele w Piaskowie:

  • Światła y ognie nocne rożnych czasów widziane w kościele y około kościoła s. Jakuba Apostoła na Piaskowie przy Ostrorogu, dobrodzieystwa także y łaski Boskie otrzymane, o sierpie przytym do ręki przyrosłym, który na tymże mieyscu przy mszy swiętey odpadł, poprzysiężone na commissiach zeznania na większą chwałę Panu Bogu y wielkiemu apostołowi Chrystusowemu Jakubowi świętemu rozsławiać dozwolone (Poznań, w drukarni dziedziców Woyciecha Regulusa, 1674),
  • Summarjiusza powtórnych łask y dobrodziejstw Boskich po cudownym św. Jakuba mieyscu, w Wielkiey Polscze przy Ostrorogu deklarowanym. Także Pieśń o S. Jakubie przez W. X. Piotrra Rossigroach Dziekana Lwoweckiego Proboszcza Ostrorog złożona. (Poznań, w drukarni dziedziców Woyciecha Regulusa, 1676)[10].

W swoich pracach Rossigroch skupiał się jednak głównie na cudach, jakie miały się dziać za wstawiennictwem św. Jakuba Większego Apostoła. Ksiądz rozpoczął starania, by miejsce te uznać za cudowne. W tej sprawie trzykrotnie w 1672 roku gościła komisja powołana przez biskupa poznańskiego, która miała zbadać sprawę. Powołano dwudziestu świadków, którzy pod przysięgą składali zeznania o cudach, jakie doznali za wstawiennictwem św. Jakuba. Z książki dowiadujemy się również o strasznym pożarze, jaki miał miejsce w Ostrorogu w 1672, który strawił większą część miasta. Świadkowie poza uzdrowieniami mówili też o światłach, jakie przy kościele i w kościele mieli widzieć. Jeszcze więcej legendy należy upatrywać w opowieści o sierpie do ręki przyrosłym. Pewna dziewczyna bardzo pracowita z Wierzchocina i św. Marii Magdaleny miała ścinać żyto i jako kara za to sierp miał przyrosnąć jej do ręki tak mocno, że nawet heretycy na zamku ostroroskim ją wezwali i próbowali oderwać. Dziewczyna udała się do Piaskowa do kościoła, gdzie podczas poniesienia sierp miał samowolnie odpaść. Ksiądz Rossigroch jest również autorem Pieśni o Św. Jakubie zawartej w drugiej z książce jego autorstwa[11][12][4][5][13][14][15]. Pieśn ta w nieco zmienionej wersji śpiewana jest również współcześnie w kościele w Ostrorogu.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Edmund Callier, Ostroróg Monografia w głównych zarysach, Poznań: Drukarnia Dziennika Poznańskiego, 1891.
  2. ↑ a b c d e Józef Nowacki, Dzieje Archidiecezji Poznańskiej: Archidiecezja Poznańska w graniach historycznych i jej ustrój, tom 2, Poznań: Księgarnia św. Wojciecha, 1964.
  3. ↑ a b c Paweł Mordal: Inwentaryzacja Krajoznawcza Miasta i Gminy Ostroróg. Ostroróg: Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze / Urząd Miasta i Gminy Ostroróg, 1990.
  4. ↑ a b c Józef (red.) Kawaler, Gazeta Szamotulska: niezależne pismo narodowe, społeczne i polityczne 1934.06.02 R.13 Nr 64, Kawaler, Józef, 2 czerwca 1934 [dostęp 2016-08-20].
  5. ↑ a b Józef (red.) Kawaler, Gazeta Szamotulska: niezależne pismo narodowe, społeczne i polityczne 1934.06.05 R.13 Nr 65, Kawaler, Józef, 5 czerwca 1934 [dostęp 2016-08-20].
  6. ↑ Gazeta Szamotulska: niezależne pismo narodowe, społeczne i polityczne 1932.07.23 R.11 Nr 83, 23 lipca 1932 [dostęp 2016-08-21].
  7. ↑ Freudenreich Anton, Wielkopolska południowa – 1821 – atlas – część 2, 1821 [dostęp 2016-08-20].
  8. ↑ Orędownik 1878.07.06 R.8 nr 81, 6 lipca 1878 [dostęp 2016-08-20].
  9. ↑ a b Łukaszewicz Józef, Krótki opis historyczny kościołów parochialnych, kościółków, kaplic, klasztorów, szkółek parochialnych, szpitali i innych zakładów dobroczynnych w dawnej dyecezyi poznańskiej. T. 2, Decker Wilhelm, 1859 [dostęp 2016-08-20].
  10. ↑ Karol Estreicher: Bibliografia Polska Tom XXVI. Kraków: Akademia Umiejętności, Druk Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1915.
  11. ↑ Józef (red.) Kawaler, Gazeta Szamotulska: niezależne pismo narodowe, społeczne i polityczne 1934.05.29 R.13 Nr 62, Kawaler, Józef, 29 maja 1934 [dostęp 2016-08-20].
  12. ↑ Józef (red.) Kawaler, Gazeta Szamotulska: niezależne pismo narodowe, społeczne i polityczne 1934.05.31 R.13 Nr 63, Kawaler, Józef, 31 maja 1934 [dostęp 2016-08-20].
  13. ↑ Józef (red.) Kawaler, Gazeta Szamotulska: niezależne pismo narodowe, społeczne i polityczne 1934.06.07 R.13 Nr 66, Kawaler, Józef, 7 czerwca 1934 [dostęp 2016-08-20].
  14. ↑ Józef (red.) Kawaler, Gazeta Szamotulska: niezależne pismo narodowe, społeczne i polityczne 1934.06.09 R.13 Nr 67, Kawaler, Józef, 9 czerwca 1934 [dostęp 2016-08-20].
  15. ↑ Józef (red.) Kawaler, Gazeta Szamotulska: niezależne pismo narodowe, społeczne i polityczne 1934.06.12 R.13 Nr 68, Kawaler, Józef, 12 czerwca 1934 [dostęp 2016-08-20].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kościół_Św._Jakuba_w_Piaskowie&oldid=72760677”