Kościół św. Małgorzaty w Pierzchałach
 677/67 z dnia 18.10.1967 r.[1]
| |||||||||||||||||
| kościół parafialny | |||||||||||||||||
 widok ogólny | |||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||||
| Parafia | |||||||||||||||||
| Wezwanie |
Świętej Małgorzaty | ||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Położenie na mapie gminy Płoskinia  | |||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |||||||||||||||||
Położenie na mapie powiatu braniewskiego  | |||||||||||||||||
 54°17′47,0″N 19°50′17,3″E/54,296389 19,838139
| |||||||||||||||||
Kościół pw. św. Małgorzaty w Pierzchałach – rzymskokatolicki zabytkowy kościół parafialny należący do dekanatu Frombork archidiecezji warmińskiej.
Historia kościoła[edytuj | edytuj kod]
Wieś, znana od 1296, w 1311 stała się własnością biskupów warmińskich. W 1343 powstała tu kapituła kolegiacka, wkrótce jednak przeniesiona do Glotowa, a następnie do Dobrego Miasta. Kościół pw. Narodzenia NMP i św. Małgorzaty wzniesiono jeszcze przed założeniem kolegiaty. Jest to budowla ceglana, gotycka, salowa. Posiada sklepienie krzyżowo-żebrowe. Wieżę i zakrystię dobudowano ok. 1400, potem kaplice boczne, a drewniana górna część wieży dobudowano w 1770. W średniowieczu Pierzchały były miejscem pielgrzymkowym, jednak parafia uległa likwidacji i została filią parafii w Szalmi. Kościół posiadał bogaty wystrój, o czym świadczyły pozostałości gotyckich malowideł ściennych z postaciami apostołów, odkryte podczas remontu 1894. Istniał też późnogotycki tryptyk wykonany w Elblągu, z ok. 1520, z figurami Marii z Dzieciątkiem, św. Małgorzaty, św. Jana Chrzciciela, apostołów i namalowanymi scenami pasyjnymi (obecnie jedyna ocalała kwatera znajduje się w Muzeum Okręgowym w Toruniu). Były też 2 ołtarze barokowe i ambona. W 1945 świątynia została poważnie zniszczona. Przez wiele lat niszczała, w 1960 ruiny zostały prowizorycznie adaptowane na magazyn PGR-u, co nie powstrzymało dewastacji. Wręcz przeciwnie: gotycki portal zamurowano, rozebrano kaplicę, zakrystię dach i wieżę, budowla zatraciła wówczas cechy stylowe (poza dwoma profilowanymi portalami). Za to wybito dodatkowe wrota, przez które mogły przejeżdżać przez kościół traktory, gdyż w jego wnętrzu składowano nawozy. Dopiero po zmianach ustrojowych odbudowa kościoła stała się możliwa. Odbudowę świątyni zainicjował przedwojenny mieszkaniec Braniewa, Gerhard Steffen. 90% kosztów budowy sfinansowała Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej. Ponownej konsekracji dokonał ks. arcybiskup Edmund Piszcz w niedzielę 17 października 1999. Działalność parafii została wznowiona[2].
Kościół i znajdujący się wokół niego cmentarz zostały wpisane 18 października 1967 do rejestru zabytków pod poz. 677/67[3].
Galeria zdjęć[edytuj | edytuj kod]
-
Wnętrze kościoła -
Drzwi boczne -
Tablica upamiętniająca odbudowę świątyni -
Kamienna chrzcielnica, prawdopodobnie z początkowego okresu kościoła -
Miejsce pochówku inicjatora odbudowy świątyni Gerharda Steffena -
Tablice upamiętniające inicjatora odbudowy świątyni Gerharda Steffena -
Odnowiony zacheuszek na ścianie prezbiterium -
Zniszczony cmentarz przykościelny (również wpisany do rejestru zabytków)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo warmińsko-mazurskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2019-03-12].
- ↑ ks. Marian Borzyszkowski Odbudowa kościoła w Pierzchałach, Studia Warmińskie 37/2, rok 2000, str. 383-393,
- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa: Rejestr zabytków nieruchomych – województwo warmińsko-mazurskie