Kompania łączności 3 Dywizji Piechoty Legionów
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1932 |
| Rozformowanie |
1939 |
| Działania zbrojne | |
| kampania wrześniowa | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość | |
Kompania łączności 3 Dywizji Piechoty Legionów – pododdział łączności Wojska Polskiego.
Historia kompanii[edytuj | edytuj kod]
Wiosną 1932 została sformowana kompania telegraficzna 3 Dywizji Piechoty Legionów[1]. Do kompanii przeniesiony został porucznik Feliks Kierszniewski i podporucznik Czesław Ferdynand Wawrzyniec Nowak[a][3][1], a w grudniu tego roku podporucznik Jan Feliks Schlarb[4].
Kompania stacjonowała w Zamościu[1][5][6] i była organiczną jednostką łączności 3 Dywizji Piechoty Legionów[7].
Kompania miała prowadzić szkolenie według obowiązującej wówczas „Instrukcji wyszkolenia wojsk łączności” sygn. MSWojsk. Szefostwo Łączności L. dz. 900/tjn. Wyszk. 30[8].
Kompania miała dwa plutony, lecz nie posiadała radia[9]. Pluton radio był mobilizowany w pułku radio w Warszawie[10] i po zakończeniu mobilizacji przydzielony do dywizji[11][12]. Dywizja nie posiadała wówczas organu zaopatrzenia i naprawy sprzętu łączności, czyli organu służby łączności [10].
W 1935 w składzie kompanii utworzono pluton radiowy[13].
Na podstawie rozkazu Dowództwa Łączności MSWojsk. L. 3000/tjn. I.Org. z 11 października 1937 kompania telegraficzna 3 DP Leg. została przeorganizowana i przemianowana na kompanię łączności 3 DP Leg.[14]
Organizacja pokojowa kompanii łączności:
- dowódca kompanii (kapitan),
- drużyna dowódcy kompanii[b],
- I pluton telefoniczny,
- II pluton telefoniczny,
- III pluton radio[16][7].
Etat przewidywał 4 oficerów, 14-18 podoficerów (zależnie od typu kompanii), 130-133 szeregowców, 14 koni wierzchowych, 18-20 koni pociągowych, 2 samochody ciężarowe, 2 motocykle[7].
Organizacja pokojowa była dostosowana do zadań mobilizacyjnych i okazała się dobrą[17].
1 września 1938 uprawnienia dowódcze względem kompanii otrzymał szef łączności dywizji[18][19][c]. Dowódcami (szefami) łączności dywizji byli: kpt. łącz. Jan Antoni Gustek (od III 1929[21]) i kpt. łącz. Feliks Kierszniewski (1939[22]).
Do zadań kompanii należało szkolenie rezerw podoficerów i szeregowców jedynie na potrzeby własne. Poborowi byli wcielani bezpośrednio do kompanii. Etaty były tak skalkulowane, że dla zaspokojenia zapotrzebowań wojennych musiano powołać pod broń osiem roczników rezerwistów[16][7]. Kandydaci na podoficerów służby czynnej z kompanii szkolili się w szkołach podoficerskich batalionów telegraficznych i pułku radio[23].
Wiosną 1939 kompania została podporządkowana pod względem wyszkolenia fachowego dowódcy 1 Grupy Łączności[24]. Ze względu na szybki wybuch wojny dowództwo grupy nie odegrało powierzonej mu roli[25].
Zgodnie z uzupełnionym planem mobilizacyjnym „W” kompania łączności 3 DP była jednostką mobilizującą. Pod względem mobilizacji materiałowej była przydzielona do 3 pułku artylerii lekkiej Legionów[6][26].
Dowódca kompanii był odpowiedzialny za przygotowanie całości mobilizacji jednostek wpisanych na tabelę mob. z wyjątkiem mobilizacji materiałowej, za którą był współodpowiedzialny razem z dowódcą 3 pułku artylerii lekkiej Legionów[27].
Dowódca kompanii był ponadto odpowiedzialny za przeprowadzenie mobilizacji:
- kompanii telefonicznej 3 DP,
- plutonu łączności Kwatery Głównej 3 DP,
- plutonu radio 3 DP,
- drużyny parkowej łączności 3 DP,
Wszystkie jednostki były mobilizowane w Zamościu, w I rzucie mobilizacji powszechnej[6][26].
Po zakończeniu czynności mobilizacyjnych kompania przekazywała: nadwyżki personelu i materiału marszem pieszym do Ośrodka Zapasowego Telegraficznego „Lublin”, natomiast nadwyżki koni i środków przewozowych do 3 pal Leg.[6][26]
Jednostki zmobilizowane przynależały pod względem ewidencyjnym do OZ Telegraficznego „Lublin” z wyjątkiem plutonu radio 1 DP, który przynależał do Ośrodka Zapasowego Radio w Warszawie[28].
30 sierpnia 1939 została zarządzona mobilizacja powszechna. Jej pierwszym dniem był 31 sierpnia[29].
Jednostki łączności 3 DP Leg. były formowane według organizacji wojennej L.3124/mob.org., ukompletowane zgodnie z zestawieniem specjalności L.3124/mob.AR oraz uzbrojone i wyposażone zgodnie z wojennymi należnościami materiałowymi L.3124/mob./mat.[30]
Pluton łączności Kwatery Głównej 3 DP przeznaczony był do obsługi dowództwa dywizji, kompania telefoniczna przeznaczona do budowy i obsługi polowej sieci telefonicznej (z kabla polowego), a drużyna parkowa łączności odpowiadała za zaopatrzenie, naprawę i ewakuację sprzętu łączności[31][32][33].
Pluton radio 3 DP był formowany według organizacji wojennej L.3121/mob.org., ukompletowany zgodnie z zestawieniem specjalności L.3121/mob.AR oraz uzbrojony i wyposażony zgodnie z wojennymi należnościami materiałowymi L.3121/mob./mat.[30]
W czasie kampanii wrześniowej jednostki łączności z plutonem radio walczyły w składzie macierzystej dywizji.
Kadra kompanii[edytuj | edytuj kod]
- Dowódcy kompanii
- por. łącz. mgr Kazimierz Maria Józef Jaworski[d] (do IX 1939)
- Obsada personalna kompanii łączności 3 DP Leg. w marcu 1939[5]
- dowódca kompanii – por. łącz. mgr Kazimierz Maria Józef Jaworski[34]
- dowódca plutonu – por. łącz. Jerzy Pyrkosz
- dowódca plutonu radio – ppor. łącz. Jerzy Marian Koszla[e]
- Obsada personalna jednostek łączności 3 DP i plutonu radio we wrześniu 1939[42]
- dowódca kompanii telefonicznej 3 DP – por. łącz. mgr Kazimierz Maria Józef Jaworski
- dowódca plutonu łączności KG 3 DP – NN
- dowódca plutonu radio 3 DP – por. łącz. Jerzy Pyrkosz[f]
- dowódca drużyny parkowej łączności 3 DP – NN
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Ppor. łącz. Czesław Ferdynand Wawrzyniec Nowak z dniem 31 maja 1933 został przeniesiony w stan spoczynku[2].
- ↑ W składzie drużyny dowódcy kompanii znajdował się szef kompanii, pisarz, podoficer sprzętowy, podoficer sanitarny, podoficer gospodarczo-furażowy, podoficer weterynaryjny i podkuwacz[15].
- ↑ Stanowisko szefa łączności dywizji piechoty zostało przemianowane na dowódcę łączności. Jednocześnie wydano instrukcję normującą ściśle zakres działania dowódcy łączności dywizji piechoty[20][18].
- ↑ por. łącz. mgr Kazimierz Maria Józef Jaworski ur. 24 sierpnia 1910 w Wojciechowicach[34][35], w rodzinie Józefa. We wrześniu 1933 został przeniesiony z 5 baonu telegraficznego do kompanii telegraficznej 3 DP Leg. w Zamościu[36]. Dostał się do niemieckiej niewoli[35]. Po zakończeniu II wojny światowej wrócił do kraju i został zarejestrowany w jednej z rejonowych komend uzupełnień[37].
- ↑ Jerzy Marian Koszla (ur. 8 sierpnia 1904), podporucznik ze starszeństwem z 15 października 1936 i 74. lokatą w korpusie oficerów piechoty[38]. Poległ 10 września 1939 w Policznie i został pochowany na miejscowym cmentarzu parafialnym[35]. Na nagrobku epitafium „Jerzy Marian KOSZLA p.por. 56 pp Wlkp. poległ w dniu 10 IX 1939 rzucając się z granatem na czołgi hitlerowskie”. Grób symboliczny znajduje się na cmentarzu Parafii Katedralnej Zmartwychwstania Pańskiego i Św. Tomasza w Zamościu (tu ur. 8 lipca 1904). W pracy R. Rybki i K. Stepana „Rocznik oficerski 1939” figuruje jako Jerzy Marian Koszula (ur. 8 sierpnia 1904), podporucznik ze starszeństwem z 15 października 1936 i 1. lokatą w korpusie oficerów łączności[39]. W pracy T. Kryska-karskiego „Straty korpusu oficerskiego 1939-1945”, Londyn 1996 jako Jerzy Koszla, podporucznik rezerwy 56 pp[35]. W nocy z 9 na 10 września 1939 przez Policzną na Czarnolas maszerowała grupa kapitana Henryka Żelewskiego złożona z rozproszonych oddziałów 8 pp Leg. i I/7 pp Leg.[40] oraz rozbitków z innych pododdziałów 3 DP Leg.[41]
- ↑ por. łącz. Jerzy Pyrkosz ur. 22 lutego 1908[34] w m. Kłębówka. Dostał się do niemieckiej niewoli. Przebywał w Oflagu II C Woldenberg[35]. Po zakończeniu II wojny światowej wrócił do kraju i został zarejestrowany w jednej z rejonowych komend uzupełnień[43].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 773.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 20 maja 1933, s. 123.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 23 marca 1932, s. 240, 241.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 13 z 9 grudnia 1932, s. 425.
- ↑ a b Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 823.
- ↑ a b c d Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 488.
- ↑ a b c d Popławski 1965 ↓, s. 135.
- ↑ Zajączkowski 2015 ↓, s. 205.
- ↑ Cepa 1940 ↓, s. 5.
- ↑ a b Cepa 1940 ↓, s. 4.
- ↑ Konarski 1940 ↓, s. 82.
- ↑ Chamski 1941 ↓, s. 3.
- ↑ Kozłowski 1964 ↓, s. 199.
- ↑ Zajączkowski 2015 ↓, s. 207.
- ↑ Zajączkowski 2015 ↓, s. 208.
- ↑ a b Konarski 1940 ↓, s. 84.
- ↑ Konarski 1940 ↓, s. 87.
- ↑ a b Zajączkowski 2015 ↓, s. 210, 211.
- ↑ Kozłowski 1964 ↓, s. 204.
- ↑ Chamski 1941 ↓, s. 12.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 6 lipca 1929, s. 202.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 265, 531.
- ↑ Chamski 1941 ↓, s. 77.
- ↑ Kozłowski 1964 ↓, s. 205, 206.
- ↑ Chamski 1941 ↓, s. 11.
- ↑ a b c Zarzycki 1995 ↓, s. 135.
- ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 474.
- ↑ Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 475.
- ↑ Zarzycki 1995 ↓, s. 218.
- ↑ a b Rybka i Stepan 2010 ↓, s. 1096.
- ↑ Cepa 1940 ↓, s. 20, 21, 71.
- ↑ Chamski 1941 ↓, s. 169.
- ↑ Popławski 1965 ↓, s. 144.
- ↑ a b c Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 268.
- ↑ a b c d e Program „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”. Fundacja „Polsko-Niemieckie Pojednanie”. [dostęp 2023-12-03].
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 28 września 1933, s. 202.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-08-11]..
- ↑ Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 52.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 271.
- ↑ Głowacki 1986 ↓, s. 52.
- ↑ Odziemkowski 1993 ↓, s. 31.
- ↑ Leonard 1991 ↓, s. 241.
- ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2022-08-11]..
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2023-10-30].
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Heliodor Cepa: Uwagi na temat przygotowania łączności w czasie pokoju i jej działania w czasie wojny. [w:] B.I.9a [on-line]. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, 1940-01-06. [dostęp 2022-06-13].
- Zygmunt Chamski: Studjum łączności w kampanii polskiej 1939 roku. [w:] B.I.9c cz. 1 odpis [on-line]. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, październik 1941. [dostęp 2022-06-13].
- Ludwik Głowacki: Działania wojenne na Lubelszczyźnie w roku 1939. Wyd. 2. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1986. ISBN 83-222-0377-2.
- Zenon Konarski: Uwagi i spostrzeżenia, dotyczące przygotowań do działań wojennych z zakresu organizacji i mobilizacji wojsk łączności. [w:] B.I.9b [on-line]. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, 1940-01-30. [dostęp 2022-06-13].
- Eugeniusz Kozłowski: Wojsko Polskie 1936-1939. Próby modernizacji i rozbudowy. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1964.
- Władysław Leonard: Dowództwa i łączność : Obsada we wrześniu 1939. [w:] B.I.9c cz. 2 [on-line]. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, styczeń 1991. [dostęp 2018-10-31].
- Janusz Odziemkowski: 8 Pułk Piechoty Legionów. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1993, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej. ISBN 83-85621-15-6.
- Tadeusz Popławski. Polskie wojska łączności w wojnie obronnej 1939 r.. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 4 (36), 1965. Warszawa: Wojskowy Instytut Historyczny.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935–1939. Wyd. 2 poszerzone. Warszawa: Wydawnictwo Tetragon Sp. z o.o., 2021. ISBN 978-83-66687-09-7.
- Marek Zajączkowski: Wielkopolskie oddziały wojsk łączności 1919–1939. Poznań: Wydawnictwo Miejskie Poznania, 2015. ISBN 978-83-77-68-116-9.
- Piotr Zarzycki: Plan mobilizacyjny „W”. Wykaz oddziałów mobilizowanych na wypadek wojny. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1995. ISBN 83-85621-87-3.