Przejdź do zawartości

Kruk (wiersz)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ilustracja do francuskiego wydania wykonana przez Édouarda Maneta. Tłumaczenie Stéphane’a Mallarmé zostało opublikowane w 1875 roku.

Kruk (ang. The Raven) – poemat Edgara Allana Poego, pierwodruk 29 stycznia 1845 roku w New York Evening Mirror. Po raz pierwszy poeta odczytał go publicznie w salonie literackim, prowadzonym przez jego przyjaciółkę Anne Lynch Botta[1].

Utwór godzien jest uwagi ze względu na wyrazisty, dobitny rytm, melodyjne brzmienie, stylizację językową i atmosferę grozy. Opowiada o tajemniczej wizycie, jaką potrafiący mówić kruk złożył mężczyźnie zrozpaczonemu po stracie ukochanej, i przedstawia powolny proces przechodzenia nieszczęśnika w stan szaleństwa.

Język utworu, aliteracja[2][3][4] (rare and radiant, filled me with fantastic terrors never felt before), paronomazje (pallid bust of Pallas just)[2], wewnętrzne rymy (Once upon a midnight dreary, while I pondered, weak and weary, But the silence was unbroken, and the stillness gave no token,/And the only word there spoken was the whispered word, “Lenore?”) i archaiczne słownictwo podkreślają jego gotycki charakter. Poemat jest znany przede wszystkim z powtarzającego się w treści kluczowego wersu:

Quoth the Raven: Nevermore[2].
przekład filologiczny: Rzekł Kruk: Nigdy więcej[2].

Wiersz ma regularną budowę, jest to ośmiostopowiec trocheiczny – wersy składają się z ośmiu stóp zwanych trochejami. Wszystkie sześciowersowe strofy (jest ich 18) mają taką samą formę. Konsekwentnie zachowane metrum (prozodia) stwarza poczucie stabilności, spokoju, jednak użyte słownictwo kontrastuje z tym uczuciem i układem wiersza – powoduje bowiem wzrost napięcia i niepokój. Wielu uważa, iż utwór ten jest odzwierciedleniem paranoi autora[5].

Przekłady na język polski

[edytuj | edytuj kod]
Kruk – ilustracja wykonana przez Gustave’a Dorégo

Na język polski utwór ten przełożyli między innymi: Zenon Przesmycki („Miriam”), Stanisław Barańczak, Marian Polak-Chlabicz, Władysław Jerzy Kasiński, Jolanta Kozak, Maciej Froński, Marcin Ciura, Krzysztof Jaskuła, Barbara Beaupré, Tomasz Beksiński (fragmentarycznie)[6][7].

Damian Kaja zauważa, że jednym z najważniejszych problemów dla tłumacza jest niezwykły poziom komplikacji symboli w wierszu (pomimo względnie czytelnej fabuły), połączony z wyjątkowo misternym metrum (ośmiostopowiec trocheiczny); stwierdza także, że porównanie ze sobą poszczególnych tłumaczeń jest doświadczeniem cennym dla czytelnika[8].

Powtarzające się „Nevermore” było oddawane przez wymienionych tłumaczy odpowiednio jako „Nigdy już”, „Kres i krach”, „Nigdy więcej”, „Nevermore” (pozostawione bez tłumaczenia), „Próżny trud”, „Rojeń krach”,„Nigdy więcej”, „Nigdy już”, wreszcie „Nigdy już” lub „Nigdy więcej” w zależności od strofy[6][7].

Wszyscy spośród wymienionych tłumaczy zdołali w przybliżeniu zachować oryginalny rym i rytm, pomimo że w języku polskim wyjątkowo trudne jest znajdywanie dobrych rymów męskich[9].

Galeria

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Anne Charlotte Lynch Botta. findagrave.com. [dostęp 2016-12-07]. (ang.).
  2. a b c d Roman Jakobson: Język w działaniu, przełożyła Lucylla Pszczołowska, w: Roman Jakobson, W poszukiwaniu istoty języka, red. Maria Renata Mayenowa. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1989, s. 207–221. ISBN 83-06-01545-2.
  3. Sławomir Studniarz: Brzmienie i sens w wierszach Edgara Allana Poego. Toruń: 2011.
  4. Wiktor J. Darasz. Aliteracja. „Język Polski”. LXXX, 1-2, s. 79–92, styczeń-kwiecień 2000. Towarzystwo Milośników Języka Polskiego. ISSN 0021-6941. (pol.). 
  5. The Conscious; Subconscious of “The Raven”. englishiiifinalproject.weebly.com. [dostęp 2016-11-27]. (ang.).
  6. a b Guzik Marcin (Pajda/Faith Design), Kruk – Edgar Allan Poe [online], krypta.whad.pl [dostęp 2016-11-27] [zarchiwizowane z adresu 2016-11-12].
  7. a b Polskie przekłady wiersza „The Raven” [online], home.agh.edu.pl [dostęp 2016-11-27].
  8. l, 7 x samotność. O pewnym aspekcie tekstu „Kruka” E.A. Poego w świetle jego polskich przekładów – Podteksty – czasopismo kulturalno-naukowe [online], podteksty.amu.edu.pl [dostęp 2016-11-27] [zarchiwizowane z adresu 2016-07-09].
  9. Lucylla Pszczołowska, Boje o rym.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]