Kamień Majmuny
Kamień Majmuny (ang. The Maymūnah Stone, malt. il-Ġebla ta 'Majmuna lub il-Ħaġra ta' Majmuna, arab. شاهد قبر ميمونة)[1] – marmurowy nagrobek z XII wieku (pochodzenia rzymskiego), który, jak się uważa, został odkryty w Xewkiji (Gozo) na Malcie. Według sędziego i historyka Giovanniego Bonello, kamień Majmuny jest spektakularnym wizualnym reliktem islamskiej obecności na Malcie
. Obecnie jest wystawiany w Muzeum Archeologii Gozo w Cittadelli w Rabacie na Gozo[2].
Opis[edytuj | edytuj kod]
Marmur, z którego wykonano nagrobek był pierwotnie użyty w okresie rzymskim, jak wskazuje jego tylna strona: płaskorzeźba w formie róży została wyrzeźbiona w rzymskim stylu architektonicznym. Kamień został później ponownie użyty do sporządzenia nagrobka. Jest to jedyny muzułmański kamień nagrobny z tamtego okresu na Malcie, który zachował się nienaruszony w swoim oryginalnym rozmiarze, i jedyny, na którym podana jest data[3].
Kamień Majmuny to nagrobek dziewczynki o imieniu Majmuna, która zmarła 21 marca 1174[4]. Jest to marmurowa płyta z rzymskimi dekoracjami na odwrocie (takie ponowne użycie było powszechne w muzułmańskiej Afryce Północnej). Napis kuficki w języku arabskim w przybliżeniu przekłada się na[2][5]:
W imię Allaha, miłosiernego i współczującego. Niech On będzie łaskawy prorokowi Mahometowi i jego naśladowcom i obdarzy ich wiecznym zbawieniem.
Bóg jest wielki i wieczny, i zadecydował, że jego stworzenia powinny umrzeć. Świadczy o tym prorok Allaha.
To jest grób Majmuny, córki Hassana, syna Alego al-Hudali, znanego jako Ibn as-Susi. Umarła - miłosierdzie Allaha nad nią - w czwartek, 16 dnia miesiąca szaban roku 569, wyznając, że jest tylko jeden Bóg, który nie ma sobie równych.
Rozejrzyj się! Czy jest coś wiecznego na ziemi; coś, co odstręcza lub rzuca zaklęcie na śmierć? Śmierć okradła mnie z pałacu i, niestety, ani drzwi, ani zasuwy nie mogły mnie uratować. Wszystko, co uczyniłem za mojego życia, pozostaje i będzie policzone.
O ty, który patrzysz na ten grób! Jestem już w nim pochłonięty, a kurz osiadł mi na oczach. Na mojej sofie w mojej siedzibie nie ma nic oprócz łez, a co się stanie podczas mojego zmartwychwstania, kiedy pojawię się przed moim Stwórcą? O mój bracie, bądź mądry i pokutuj.
Napis pochodzi z 1174, prawie sto lat po inwazji Normanów na Maltę w 1091. Uważa się, że islam pozostał dominującą religią na Malcie aż do wygnania muzułmanów w 1224[6].
Najnowsza historia[edytuj | edytuj kod]
Data i miejsce odkrycia kamienia Majmuny nie są znane. Tradycyjnie uważa się, że kamień został znaleziony na obszarze znanym jako Ta’ Majmuna, pomiędzy wioskami Xewkija i Sannat na Gozo. Jednak możliwe jest również, że kamień w ogóle nie został znaleziony na Malcie i może pochodzić z Tunezji w północnej Afryce[7].
W swojej książce „Malta illustrata ovvero descrizione di Malta isola del Mare Siciliano e Adriatico” z 1772 hrabia Giovannantonio Ciantar napisał o kamieniu i zilustrował go, ale nie był w stanie rozszyfrować jego pisma. Ciantar napisał, że nagrobek znajdował się na dziedzińcu prywatnej rezydencji[2].
W 1799 podczas powstania maltańskiego przeciwko francuskiej okupacji, car Paweł I wysłał dyplomatę Andrieja Italinskiego, aby zapewnić powstańców o rosyjskim poparciu. Podczas swojego pobytu na Malcie Italinski zbadał kamień, i był pierwszą osobą, której udało się rozszyfrować część jego napisu[2].
W niedatowanym albumie z początku XIX wieku ojciec Giuseppe Carmelo Gristi odnotował, że kamień został odkryty „na Malcie” i został zachowany w rezydencji barona Muscata w Valletcie. W 1839 kamień należał do rodziny Xara i ostatecznie został przekazany baronowi Giuseppe Marii de Piro. W 1845 de Piro podarował go Bibliotece Narodowej[2][8].
Kamień znajduje się od 1960 w zbiorach Muzeum Archeologii Gozo[9]. Został nazwany „dumą i radością” muzeum[2].
Zobacz także[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Giovanni Bonello: Histories of Malta. Fondazzjoni Patrimonju Malti, 2000, s. 9–11. ISBN 978-99932-10-01-6. (ang.).
- ↑ a b c d e f Giovanni Bonello. New Light on Majmuna's Tombstone. „Histories of Malta : Deceptions and Perceptions”. 1, s. 9–12, 2000. Fondazzjoni Patrimonju Malti. [zarchiwizowane z adresu 2014-07-17]. (ang.).
- ↑ T. Zammit. Saracenic Remains in Malta. „Melita”. V, s. 3, 1925. Valletta: Giov. Muscat. [dostęp 2021-05-23]. (ang.).
- ↑ Charles Dalli: Iż-Żmien Nofsani Malti. Valletta: Pubblikazzjonijiet Indipendenza, 2002, s. 37. (malt.).
- ↑ Glossary of Placenames Related to Islam, Christianity and Ethnicity. www.thinksite.eu. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-17)]. (ang.).
- ↑ Martin Debattista: Timeline of Malta History. www.aboutmalta.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-01)]. (ang.).
- ↑ Mario Buhagiar: The Christianisation of Malta: catacombs, cult centres and churches in Malta to 1530. Archaeopress, 2007, s. 86. ISBN 978-1-4073-0109-9. (ang.).
- ↑ Valletta. W: Hoe Susanna: Malta: Women, History, Books and Places. Oxford: Women’s History Press, 2015, s. 370–371. ISBN 978-0-9572153-5-1. OCLC 931704918. (ang.).
- ↑ Places of Interest. Xewkija Local Council. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-17)]. (ang.).