Malta Dockyard

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Port w Valletcie: Dockyard Creek (po lewej) i French Creek (po prawej) z ufortyfikowanym miastem Senglea pomiędzy nimi
Pracownik stoczni maltańskiej wraca do domu na rowerze po całym dniu pracy na USS „La Salle” w Bormli.

Stocznia Maltańska (ang. Malta Dockyard) – w przeszłości ważna baza morska w Grand Harbour na Malcie na Morzu Śródziemnym. Infrastruktura, która nadal działa, jest obecnie eksploatowana przez Palumbo Shipyards.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Przed 1800[edytuj | edytuj kod]

Zakon Maltański założył stocznie w Grand Harbour, aby móc utrzymywać swoją flotę galer. Stocznie były rozproszone między miastami Senglea, Bormla i Birgu[1].

XIX wiek[edytuj | edytuj kod]

Królewska Stocznia na Malcie, 1865: nowy stalowy dwunożny dźwig w działaniu.

Kiedy w 1800 Malta stała się brytyjskim protektoratem, obiekty te zostały odziedziczone i stopniowo wzmacniane przez Royal Navy. Po utracie Minorki Malta szybko stała się główną bazą marynarki wojennej na Morzu Śródziemnym[2].

Stocznia Royal Navy początkowo znajdowała się w okolicach Dockyard Creek w Bormli i zajmowała kilka budynków stoczni używanych wcześniej przez Rycerzy Maltańskich. Do 1850 roku obiekty obejmowały magazyny, wytwórnię lin, małą wytwórnię pary, urząd aprowizacyjny, domy dla oficerów stoczni, a przede wszystkim suchy dok - pierwszy, w który została wyposażona stocznia królewska poza Wielką Brytanią[3]. Jego budowę rozpoczęto w 1844, kompletnie wykonany został otwarty w 1847; dziesięć lat później został rozbudowany, tworząc podwójny dok (dok nr 1 i nr 2)[2]. Podobno marmurowe bloki z Mauzoleum w Halikarnasie, jednego z siedmiu cudów świata antycznego, zostały użyte do budowy tych doków[4].

W drugiej połowie stulecia rozbudowano wytwórnię pary wraz z warsztatami maszynowymi i odlewniami. Wkrótce jednak stało się jasne, że do pomieszczenia coraz większych okrętów oraz floty już tam stacjonującej, potrzeba więcej miejsca niż zatłoczone nabrzeża Dockyard Creek. Podjęto decyzję o rozbudowie stoczni w sąsiedniej zatoce French Creek, i między 1861 a 1909 zbudowano tam kolejne pięć suchych doków - trzy pojedyncze i jeden podwójny, wraz z różnymi specjalistycznymi budynkami służącymi zmechanizowanej marynarce wojennej[2].

XX wiek[edytuj | edytuj kod]

Uzbrojony trawler HMS „Coral” w zniszczonym bombami suchym doku nr 3 (Somerset Dock) podczas II wojny światowej[5]
Mapa doków Malty 1, 2, 5, 6 i 7 w Bormli oraz doków 4 i 5 otaczających Sengleę (1909).
Doki nr 1 i 2 (Hamilton Dock) w Bormli.


Stocznia na Malcie była bardzo ważną bazą zaopatrzeniową podczas I wojny światowej i II wojny światowej. W styczniu 1941 sześćdziesiąt niemieckich bombowców nurkujących dokonało zmasowanego ataku na stocznię, próbując zniszczyć uszkodzony brytyjski lotniskowiec HMS „Illustrious”, ale otrzymał on tylko jedno trafienie bombą. Nieustanne niemieckie i włoskie naloty bombowe były wymierzone w Maltę również w marcu, czemu przeciwstawiała się tylko garstka brytyjskich bojowników[6]. Następnie w kwietniu 1942 admirał superintendent stoczni maltańskiej poinformował, że z powodu niemieckich ataków lotniczych na bazę morską Malty praktycznie nie było żadnych warsztatów poza podziemnymi; wszystkie doki zostały uszkodzone; energia elektryczna, światło i telefony były w dużej mierze nieczynne.[7].

Rankiem 30 marca 1959 stocznię przekazano Messrs C.H. Bailey of South Wales, cywilnej firmie zajmującej się naprawami statków i inżynierią morską[8][9]. Podczas ceremonii, która odbyła się poprzedniego dnia w Czerwonej Sali pałacu w Valletcie przed urzędnikami Marynarki Wojennej i cywilami, Szef zaopatrzenia i transportu Royal Navy przekazał uroczyście klucz gubernatorowi Malty, który przekazał go następnie prezesowi Bailey. W tamtym czasie planowano, że „stocznia będzie nadal zaopatrywana w prace remontowe dla marynarki wojennej, które zmniejszałyby się wraz z rozwojem działalności handlowej”. Nadzór nad pozostałymi pracami morskimi w stoczni byłby prowadzony przez personel pod kierownictwem oficera bandery Malty[8].

Kiedy w lutym 1968 rząd maltański wywłaszczył Baileysów[10], stocznia została zamknięta jako baza morska, a Royal Navy wycofała się całkowicie w 1979[11]. Następnie, w latach 1979–1996 stocznią zarządzała rada robotnicza, naprawiając statki cywilne[12].

XXI wiek[edytuj | edytuj kod]

W 2010 Malta Shipyards Ltd została postawiona w stan likwidacji, a jej aktywa przekazano włoskiej firmie Palumbo Shipyards[13]. Przez lata zarządzania przez rząd maltański stocznia zgromadziła 1 mld euro strat[14][12]. W 2011 Palumbo przejęło na 30-letnią dzierżawę sąsiednie obiekty stoczni „superjachtowej”, które obejmują suchy dok z rozsuwanym dachem[14].

Administracja Malta Dockyard[edytuj | edytuj kod]

Początkowo, od 1791 do 1832 stocznia była zarządzana przez komisarza-rezydenta Navy Board, a później wszyscy komisarze-rezydenci w stoczniach zostali zastąpieni przez nadinspektorów[15].

Galeria[edytuj | edytuj kod]

Budynki byłej Naval Dockyard

Budynek fabryczny z 1863 obok doków nr 1 i 2 (za nim znajdują się Galley Storehouse i Sheer Bastion).
Magazyn galer zakonu maltańskiego, do którego w 1804 dobudowano najwyższe piętro, aby pomieścić wytwórnię lin okrętowych.
Dźwig dwunożny na Sheer Bastion w Dockyard Creek.
Warsztat maszynowy z początku XX wieku (po lewej) i hangary na łodzie (po prawej) wzdłuż doku nr 7 i przyległego nabrzeża.
Budynek dawnej piekarni urzędu aprowizacyjnego z 1844, w którym obecnie mieści się Muzeum Morskie Malty.
Tarasy, zbudowane dla kapitanów galer, służył jako mieszkania oficerom stoczni do lat 60. XX wieku.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ The Three Cities. Malta Uncovered. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-01-28)]. (ang.).
  2. ↑ a b c Jonathan Coad: Support for the Fleet: Architecture and engineering of the Royal Navy's bases, 1700–1914.. Swindon: English Heritage, 2013. (ang.).
  3. ↑ Malta Harbour. www.battleships-cruisers.co.uk. [dostęp 2021-05-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-06-01)]. (ang.).
  4. ↑ Cynthia Busuttil: Dock 1 made from ancient ruins?. [w:] Times of Malta [on-line]. 2009-07-26. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-07-16)]. (ang.).
  5. ↑ Allied shipping losses. uboat.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-26)]. (ang.).
  6. ↑ Macintyre 1971 ↓, s. 169.
  7. ↑ Macintyre 1971 ↓, s. 224.
  8. ↑ a b A. Cecil Hampshire: The Royal Navy Since 1945. London: William Kimber & Co. Ltd, 1975, s. 173. ISBN 0-7183-0034-3. (ang.).
  9. ↑ Malta Dockyard handed over to Messrs Bailey. ITN, 1959-03-30. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-05-22)]. (ang.).
  10. ↑ Simon C. Smith (edytor): Malta: British Documents on End of Empire. Stationery Office Books, 2006, s. 417. ISBN 978-0112905905. (ang.).
  11. ↑ Dockyard foreign ownership would take Malta to pre-1979 days – CNI. [w:] Times of Malta [on-line]. 2008-09-08. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-09)]. (ang.).
  12. ↑ a b Requiem for a Dockyard. [w:] Malta Today [on-line]. 2010-04-07. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-09)]. (ang.).
  13. ↑ Malta Shipyards Ltd (closed). Malta Shipyards Ltd. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-03-02)]. (ang.).
  14. ↑ a b Vanessa Macdonald: Palumbo takes over Maltese dockyard. International Boat Industry News, 2011-03-18. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-07-05)]. (ang.).
  15. ↑ Chatham Dockyard. www.battleships-cruisers.co.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-03)]. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Donald Macintyre: The Naval War Against Hitler. New York: Charles Scribner's Sons, 1971. ISBN 978-0-684-12375-2. (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Malta_Dockyard&oldid=73602596”