Monety próbne mosiężne (seria monet)

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Monety próbne mosiężne – seria monet próbnych bitych w mosiądzu przez Mennicę Państwową w Warszawie[1][2][3].

Rys historyczny[edytuj | edytuj kod]

Pierwszymi monetami PRL uznawanymi w XXI w. przez rynek kolekcjonerski za próbne były nominały od 1 grosza do 1 złotego, które powstały poprzez dobicie na egzemplarzach obiegowych wklęsłego napisu „PRÓBA”[4]. W drugim dziesięcioleciu XXI w. ani w Narodowym Banku Polskim, ani w Mennicy Polskiej nie odnaleziono żadnych oficjalnych dokumentów dotyczących tej inicjatywy. Można się jedynie opierać ma wspomnieniach ludzi z tą historią związanych, z których najbardziej wiarygodna wydaje się być relacja Mieczysława Czerskiego[4]:

...Jak to było z tymi monetami próbnymi? Zaproponowaliśmy (Władysławowi) Terleckiemu, który pracował w Mennicy, żeby wzorem okresu przedwojennego wybijać monety próbne. I on to załatwił. Ale to były monety obiegowe produkcji tzw. czeskiej: od 5 groszy do 1-złotówki. Na jednym z zebrań dostaliśmy zestawy tych prób. Niektórzy członkowie zaczęli je krytykować; napis jest wklęsły a nie wypukły, więc każdy może wybić napis „PRÓBA” Terlecki zgodził się wówczas na monety mosiężne pod warunkiem zwrotu otrzymanych. I to były pierwsze monety próbne, prawdopodobnie 100 kompletów. Niestety nie zachowały się żadne dokumenty z tego okresu ani u nas, ani w Mennicy...

Po raz pierwszy oficjalna informacja o monetach obiegowych z wklęsłym napisem „PRÓBA” i datą 1949 pojawiła się w: „Ilustrowanym katalogu monet polskich bitych w okresie 1916–1958" Władysława Terleckiego z 1960 r. Były to jednak jedynie monety bite w mosiądzu. Pierwsze odniesienie do monet aluminiowych z wklęsłym napisem „PRÓBA” pojawiło się w drugim wydaniu katalogu Władysława Terleckiego z 1965 r., jednak autor jednoznacznie nie uznawał ich jako monety próbne[4].

Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]

Seria w wariancie podstawowym składa się z trzynastu wersji mosiężnych monet obiegowych od 1 grosza do 5 złotych, oznakowanych napisem „PRÓBA”. Na jedenastu monetach jest to napis wklęsły, na dwóch, o najwyższych nominałach 2 i 5 złotych – wypukły[5]. Wklęsły napis „PRÓBA” na monetach od 1 grosza, do 1 złotego był dobijany ręcznie, stąd możliwe są różnice w jego położeniu. Istnieją również egzemplarze bez napisu „PRÓBA”[4].

Wg katalogów z początku XXI w. każda moneta została wybita w nakładzie 100 sztuk[5]. Mieczysław Czerski w swoich wspomnieniach nie podaje jednak żadnych dat, ani okresu kiedy monety te mogły zostać wybite. Również w Mennicy Polskiej w materiałach opisujących wybijane monety próbne nie ma po tych monetach śladu. Stąd przyjęty nakład (100 kompletów) należy uznać za niepewny i niepotwierdzony[4].

Lista monet próbnych mosiężnych[edytuj | edytuj kod]

W skład serii wchodzą[5]:

Lp. Nominał Rok Średnica
(mm) 		Masa
(g) 		Napis
„PRÓBA” 		Projekt Uwagi Zdjęcie
1 1 grosz 1949 14,7 1,3 wklęsły Andrej Peter istnieje moneta próbna niklowa
2 2 grosze 1949 16 1,6 wklęsły Andrej Peter istnieje moneta próbna niklowa
3 5 groszy 1949 20 3 wklęsły Andrej Peter istnieje moneta próbna niklowa
istnieje bardzo zbliżona w wyglądzie moneta próbna technologiczna w tombaku o masie 3,1 grama, z wklęsłym napisem „PRÓBA”
4 1958 16 1,8 awersrewers
5 10 groszy 1949 17,6 2,1 wklęsły Andrej Peter istnieje moneta próbna niklowa
istnieje moneta próbna technologiczna w tombaku z poziomym, wklęsłym napisem „PRÓBA”
6 20 groszy 1949 20 3,1 wklęsły Andrej Peter (awers)
Josef Koreň i Anton Hám (rewers) 		istnieje moneta próbna niklowa
7 1957 awersrewers
8 50 groszy 1949 23 4,9 wklęsły Andrej Peter (awers)
Josef Koreň i Anton Hám (rewers) 		istnieje moneta próbna niklowa
istnieje bardzo zbliżona w wyglądzie moneta próbna technologiczna w tombaku z wklęsłym napisem „PRÓBA”
9 1957 istnieje moneta próbna niklowa awersrewers
10 1 złoty 1949 25 6,7 wklęsły Andrej Peter (awers)
Josef Koreň i Anton Hám (rewers) 		istnieje moneta próbna niklowa
11 1957 istnieje moneta próbna niklowa awersrewers
12 2 złote 1958 27 8,4–8,9 wypukły Wojciech Jastrzębowski awersrewers
13 5 złotych 1959 27 9,9–10,1 wypukły Wojciech Jastrzębowski (awers)

Józef Gosławski (rewers)

istnieje moneta próbna niklowa awersrewers

Na rynku kolekcjonerskim można czasami spotkać wersje próbne bite w mosiądzu innych monet niż wymienione powyżej. W takich przypadkach w katalogach nie podaje się zazwyczaj nakładów, a samo powstanie monet nie do końca jest jasne[1]. Jako przykłady monet próbnych mosiężnych spoza podstawowej serii można wymienić 10 i 20 złotych z 1989 roku[6].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Janusz Parchimowicz, Monety polskie, 2003.
  2. ↑ Janusz Parchimowicz, Katalog monet polskich. Monety próbne od 1919, 2008.
  3. ↑ Fischer, Katalog monet polskich. XX i XXI w. i monety koronne Stanisława Augusta Poniatowskiego, 2012.
  4. ↑ a b c d e Janusz Parchimowicz, Polskie monety próbne 1949–1990 (Polska Rzeczpospolita Ludowa), wyd. I, Szczecin: Nefryt, 2018, s. 17, ISBN 978-83-87355-88-3.
  5. ↑ a b c Janusz Parchimowicz, Monety polskie, wyd. II, Szczecin: Nefryt, 2003, s. 240–244, ISBN 83-87355-37-2.
  6. ↑ Janusz Parchimowicz, Monety polskie, wyd. II, Szczecin: Nefryt, 2003, s. 254, 260, ISBN 83-87355-37-2.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Monety_próbne_mosiężne_(seria_monet)&oldid=67578293”