Niezależne organy regulacyjne

Niezależne organy regulacyjne – centralne organy administracji o szczególnym statusie, których szefowie nie wchodzą w skład Rady Ministrów. Charakteryzują się one znacznym stopniem niezależności od rządu oraz ograniczonymi możliwościami odwoływania z zajmowanego stanowiska. Sprawujący nadzór nad danym organem Prezes Rady Ministrów lub minister ma bardzo ograniczone uprawnienia nadzorcze, praktycznie nie mając wpływu na decyzje wydawane przez ten organ. Ponadto, są one wyposażone w bardzo szerokie kompetencje, przekraczające uprawnienia typowych organów administracji. Przykładowo, mają prawo nakładania kar pieniężnych na przedsiębiorców i osoby fizyczne. Te szerokie kompetencje do działania umożliwiają im samodzielne kształtowanie i egzekwowanie polityki państwa w dziedzinie, objętej ich zadaniami.

Celem powołania niezależnych organów decyzyjnych jest uniezależnienie ich decyzji od aktualnych wpływów politycznych, a tym samym od rządu i Prezesa Rady Ministrów.

Wzorce takich niezależnych organów zostały zaczerpnięte ze Stanów Zjednoczonych.

W praktyce, na obsadę stanowisk ma istotny wpływ aktualny rząd. Ograniczone możliwości odwołania ze stanowiska powodują, że kolejny rząd nie ma możliwości oddziaływania na organ w sposób bezpośredni. Istnieją jednak możliwości wpływu pośredniego- na przykład poprzez alokację środków finansowych.

Pierwsze niezależne organy regulacyjne to: Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji oraz Komisja Papierów Wartościowych (później przemianowana na Komisję Papierów Wartościowych i Giełd). Obecnie do grupy tej zalicza się organy takie jak: