Niezwyciężony (utwór muzyczny)

Niezwyciężony – piosenka zespołu Armia uważana za największy przebój zespołu.

Autorem słów jest Tomasz Budzyński. Głównym kompozytorem jest Robert Brylewski, natomiast formalnie autorstwo muzyki przypisane jest całemu zespołowi.

Muzyka

Armia na przełomie lat 80. i 90. XX w. była jednym z czołowych zespołów polskiej sceny punkrockowej. Większość piosenek była utrzymana w gatunku hardcore punk, a więc ostrzejszym niż pierwotny punk rock. Jednocześnie z reguły ich struktura muzyczna była stosunkowo skomplikowana, jak na standardy gatunku. Pod tym względem „Niezwyciężony” wyróżniał się, gdyż był intencjonalnie skomponowany jako bardziej przebojowy, a więc prostszy, utwór. Pozostając w stylistyce punkowej, jest muzycznie łagodniejszy, wręcz pop-rockowy. Jest w tym porównywany do przebojów zespołu Ramones. Muzyka jest jednak wzbogacona o elementy rozbudowujące prostą melodię. Składa się na to głównie współgranie riffów gitarowych z partiami waltorni, a w wersjach koncertowych udział instrumentów klawiszowych. Za dwa ostatnie elementy pierwotnie odpowiedzialny był Krzysztof Banasik. Szczególnie wyróżnia się koda z przesterowanymi riffami gitarowymi i kontrapunktem waltorni. Muzyka jest opisywana jako radosna i skoczna. Współgra to z wplecionymi w tekst okrzykami hej!.

Tekst

Tekst, podobnie jak muzyka, jest uważany za optymistyczny. Zawiera nawiązania biblijne, co w polskich utworach rockowych z lat 80. XX w. nie było wyjątkowe. Ze względu na późniejszą aktywność Budzyńskiego bywa uważany za zapowiedź chrześcijańskiego rocka, który rozwinął się w Polsce w latach 90. XX w. Wśród interpretacji fanów popularne jest utożsamienie tytułowego Niezwyciężonego z Duchem Świętym, tę wersję potwierdził Tomasz Budzyński. Powtarzane w refrenie wezwanie do walki jest interpretowane w kontekście walki duchowej. Istnieją również spekulacje dotyczące nawiązania do powieści Lema o tym samym tytule. W wersjach koncertowych słowo ogień bywa zastępowane przez orzeł.

Odbiór

„Niezwyciężony” szybko stał się koncertowym przebojem. Początkowo często był wykorzystywany jako utwór kończący koncerty. Jest określany jako największy przebój Armii i jej najbardziej rozpoznawalny poza gronem fanów utwór. Mimo to nie wszedł na listę przebojów Programu Trzeciego Polskiego Radia, w odróżnieniu od kilku innych piosenek. Był wykorzystywany w programie Rock Noc. Jest uważany za jeden z ulubionych utworów przez samych twórców, z wyjątkiem Budzyńskiego.

Wersje

„Niezwyciężony” powstał już po wydaniu płyty Armia i nie pasował stylistycznie do następnej płyty, czyli Legendy. Ta, zgodnie z koncepcją Budzyńskiego w wersji kanonicznej zaczyna się od słowa „ojciec”, a kończy słowem „zachowam”, co tworzy mantrę om. Jednak na fali popularności zespołu i świeżo wydanej winylowej i magnetofonowej wersji Legendy, menadżerka zespołu, Katarzyna Kanclerz, zdecydowała na umieszczeniu dobrze przyjmowanego na koncertach „Niezwyciężonego” jako utworu bonusowego na również wydanej w 1991 roku płycie CD. Tak samo było z piosenką „Podróż na wschód”. Była to pierwsza płyta wydana przez Izabelin Studio. Na płytę trafiło nagranie zrealizowane przez Andrzeja Puczyńskiego w studiu w Izabelinie z lata 1990 roku. Trwa ono 3 minuty i 21 sekund. Jego twórcy to: Tomasz Budzyński – śpiew, Robert Brylewski – gitara elektryczna, Dariusz Malejonek – gitara basowa, Piotr Żyżelewicz – perkusja i Krzysztof Banasik – waltornia. Jako utwór bonusowy z Legendy w 1993 roku trafił również na płytę Czas i byt, która poza tym zawiera głównie nowe wersje piosenek z debiutanckiej płyty. Pojawia się na kolejnych reedycjach tych dwóch płyt. Znajduje się na większości płyt koncertowych i prawie zawsze współtworzy na nich tryptyk „Jeżeli”, „Trzy bajki”, „Niezwyciężony”. Wchodzi w skład składanek Punk Rock Later i Polski Top Wszech Czasów vol. 2.

Piosenki nie wydano w formie singla, nie nakręcono również oficjalnego teledysku.

Cover piosenki wydały m.in. w 2011 roku Arka Noego na płycie Pan Krakers i w 2013 roku Farben Lehre na płycie Projekt Punk. Cover w wersji anglojęzycznej, pod tytułem „The Undefeated”, wydał również zespół The Soundrops na płycie Songs From The Cloud.