Osiękla nierówna
.jpg) Skupiska owocników na gałęzi drzewa | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
osiękla nierówna |
| Nazwa systematyczna | |
| Merismodes anomala (Pers.) Singer Agaric. mod. Tax., Edn 3 (Vaduz): 665 (1975) | |
Singer_191618.jpg)
Osiękla nierówna (Merismodes anomala (Pers.) Singer) – gatunek podstawczaków z rodziny Niaceae[1].
Systematyka i nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Merismodes, Niaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Gatunek ten został po raz pierwszy opisany w 1796 r. jako Peziza anomala przez Ch. H. Persoona. Później przez różnych autorów zaliczany był w randze gatunku, podgatunku lub odmiany do różnych innych rodzajów i gatunków. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w roku 1975 Rolf Singer, przenosząc go do rodzaju Merismodes[2].
Niektóre synonimy nazwy naukowej[2]:
- Cyphella anomala (Pers.) Pat. 1900
- Cyphella anomala (Pers.) Pat., 1900 subsp. anomala
- Henningsomyces amoenus (Oudem.) Kuntze 1898
- Henningsomyces anomalus (Pers.) Kuntze 1898
- Henningsomyces exiguus (Sacc.) Kuntze 1898
- Lachnella anomala (Pers.) G. Cunn. 1963
- Cyphellopsis anomala (Pers.) Donk 1931
- Peziza anomala Pers. 1796
- Solenia amoena Oudem. 1888
- Solenia anomala (Pers.) Fuckel 1871
- Solenia anomaloides Peck 1898
- Solenia exigua Sacc. 1878
- Tapesia anomala (Pers.) Fuckel 1870
Nazwę polską podał Franciszek Błoński w 1896 roku[3].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Tworzy gęsto upakowane skupiska z zewnątrz kudłato owłosionych owocników z otworkiem na szczycie. Mają barwę jasnobrązową lub brązową. Pojedynczy owocnik ma wysokość do 0,8 mm i średnicę do 0,5 mm. Włoski mają średnicę 5,5–7 × 5,5–6,5 mikrometrów, są skręcone i mają jaśniejsze końce. Ich krawędzie są inkrustowane. Zarodniki są elipsoidalne, wydłużone, o rozmiarach 8,6 × 3,5 μm[4].
Występowanie i siedlisko[edytuj | edytuj kod]
Występowanie tego gatunku potwierdzone zostało w Ameryce Północnej, Europie, na Wyspach Kanaryjskich i Mongolii. W Europie jest szeroko rozprzestrzeniony[5]. Do 2003 r. na terenie Polski jego stanowiska opisano w około 10 pozycjach piśmiennictwa mykologicznego. Według W. Wojewody w Polsce jest dość częsty i nie wydaje się być zagrożony[3]. Znajduje się jednak w internetowym rejestrze gatunków grzybów zagrożonych[6]. Po 2007 r. przez hobbystów-amatorów opisany został na wielu stanowiskach[7].
Występuje w lasach i parkach. Rozwija się na opadłych gałązkach różnych drzew liściastych, najczęściej na brzozie, grabie, buku, topoli, wierzbie. Owocniki wytwarza przez cały rok[3].
Znaczenie[edytuj | edytuj kod]
Saprotrof[3]. Z jego grzybni wyekstrahowano strobiluryny A i B. Są to dwa nowe cytostatyczne i przeciwgrzybicze, antybiotyki z grupy (E) -beta-metoksyakrylanu. Ich budowę rozszyfrowano za pomocą metod spektroskopowych. Antybiotyki te hamują wzrost komórek ludzkich i zwierzęcych oraz różnorodnych grzybów. Strobiluryny A jak i B są silnymi inhibitorami oddychania[8]
Gatunki podobne[edytuj | edytuj kod]
Bardzo podobna jest osiękla kępkowa (Merismodes fasciculata), a także niektóre inne gatunki z rodzaju Cyphellopsis i Merismodes. Trochę pomocny może być sposób wyrastania owocników: osiękla kępkowa zwykle tworzy okrągłe kępki, a osiękla nierówna raczej podłużne pasma. Pewne rozróżnienie tych gatunków wymaga jednak badań mikroskopowych, zwłaszcza porównania zarodników[9]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Index Fungorum – Names Record [online], www.indexfungorum.org [dostęp 2020-03-27].
- ↑ a b Species Fungorum – Species synonymy [online], www.speciesfungorum.org [dostęp 2020-03-27].
- ↑ a b c d Władysław Wojewoda. Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ Mycobank. Cyphellopsis anomala [online] [dostęp 2015-09-23].
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2015-09-23].
- ↑ Anna Kujawa, Błażej Gierczyk. Rejestr gatunków grzybów chronionych i zagrozonych w Polsce. Część VI. Wykaz gatunków przyjętych do rejestru w roku 2010 [online] [dostęp 2015-09-23].
- ↑ Wykaz najnowszych stanowisk ''Cyphellopsis anomala'' w Polsce [online] [dostęp 2015-06-22].
- ↑ Wolfgang Weber i inni, Strobilurin D and strobilurin F: two new cytostatic and antifungal (E)-beta-methoxyacrylate antibiotics from Cyphellopsis anomala (1), „Planta Med”, 56 (5), 1990, s. 446-50, DOI: 10.1055/s-2006-961008, PMID: 1963952 [dostęp 2015-09-23].
- ↑ ''Cyphellopis anomala'' czy ''Merismodes fastigiata''? [online] [dostęp 2015-09-23].