Phragmidium potentillae

Phragmidium potentillae

Pomarańczowe uredinia na liściach pięciornika
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	rdze
Rząd	rdzowce
Rodzina	Phragmidiaceae
Rodzaj	członik
Gatunek	Phragmidium potentillae
Nazwa systematyczna
Phragmidium potentillae (Pers.) P. Karst. Bidr. Känn. Finl. Nat. Folk 31: 49 (1878)

Uredinia na dolnej stronie listka pięciornika alpejskiego

Porażony pięciornik alpejski

Phragmidium potentillae (Pers.) P. Karst. – gatunek grzybów z rodziny Phragmidiaceae. Grzyb mikroskopijny porażający rośliny z rodzaju pięciornik (Potentilla). Wywołuje u nich chorobę zwaną rdzą.

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Phragmidium, Phragmidiaceae, Pucciniales, Incertae sedis, Pucciniomycetes, Pucciniomycotina, Basidiomycota, Fungi.

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1801 r. Persoon nadając mu nazwę Puccinia potentillae. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1878 r. Petter Karsten, przenosząc go do rodzaju Phragmidium.

Synonimy.

• Aregma triarticulatum Berk. & M.A. Curtis 1874
• Phragmidium potentillae (Pers.) P. Karst. 1878 subsp. potentillae
• Phragmidium potentillae subsp. supinum Tranzschel
• Phragmidium potentillae var. alchemillae Ferraris
• Phragmidium potentillae var. durangense J.F. Hennen & Cummins 1973
• Phragmidium potentillae var. major Szakien 1927
• Phragmidium potentillae (Pers.) P. Karst. 1878 var. potentillae
• Phragmidium supinum (Tranzschel) Azbukina 1974
• Phragmidium triarticulatum (Berk. & M.A. Curtis) Farl. 1876
• Puccinia potentillae Pers. 1801

Morfologia

Nie obserwowano pyknidiów. Ecja występują głównie na górnej stronie liści. Są jasnożółte, z kilkoma cienkimi, maczugowatymi wstawkami, lub bez wstawek. Ecjospory o rozmiarach (18-) 20-29 (-30,5) × (15-) 16,5-22 (-23) m. Mają ściany o grubości 0,7-1,8 μm, przezroczyste i bezbarwne (hialinowe), pokryte ostrymi, stożkowatymi kolcami o średnicy 0,5-0,8 (-1,0) μm i wysokości (1,0-) 1,2-3,2 (-4,5) μm. Pory roztkowe zazwyczaj słabo widoczne, rozproszone, zazwyczaj w liczbie 6-8. Uredinia na dolnej stronie liści, żółte, blaknące do koloru śmietany, na obrzeżach z maczugowatymi, cienkościennymi wstawkami. Mają średnicę 8-15 μm, czasami występują obficie, ale często są nieliczne, lub nie występują. Urediniospory (18-) 19,5-28 (-30) (-33) × (15-) 16-21.5 (-23) μm, o ścianach grubości (0.5-), 0,6-1,0 (-1,2) (- 1,5) μm, bezbarwnych, pokrytych kolcami o szerokości 0,4-0,7 (-0,8) μm i wysokości (1,0-) 1,2-3,5 (-4,5) μm. Pory rostkowe rozproszone, w liczbie kilku, ale przeważnie trudne do zaobserwowania. Czarne, poduszkowate telia występują na dolnej stronie liści, czasami także na ogonkach liściowych. Teliospory 3-4 komórkowe, o rozmiarach (17-) (32-) 43-85 (-92) (-103) × 20-29 (-30,5) μm, nieznacznie zwężone na septach. Mają ściany o grubości 1,5-2,3 μm, najcieńsze przy nasadzie. Rzadko posiadają krótki szczytowy dzióbek o długości do 4,5 μm. Ściana zewnętrzna całkowicie gładka o barwie od żółtej do żółtobrązowej. Pory rostkowe w liczbie 2-3 na końcowych komórkach, (2) 3-4 w komórkach środkowych. Trzonki hialinowe, o długości 80-170 (-205) μm, mocne, czasami rozszerzone w dolnej części, często z delikatnymi, pierścieniowatymi rowkami w dolnej połowie.

Phragmidium potentillae jest rdzą jednodomową o niepełnym cyklu rozwojowym (brak pyknidiów). Rzadko tylko pojawiające się ecja wskazują na tendencję do dalszej redukcji tego cyklu.

Występowanie i siedlisko

Na półkuli północnej jest szeroko rozprzestrzeniony w Ameryce Północnej, Europie i Azji, na półkuli południowej potwierdzono występowanie tego gatunku tylko w Australii.

Stwierdzono występowanie na: Potentilla alchemilloides, anglica, argentea, argyrophylla, aucheriana, aurea i subsp. chrysocraspeda, brauniana, carniolica, caulescens, caulescens, cinerea, × cornazii, crantzii, detommasii, erecta, grandiflora, heptaphylla, hirta, humifusa, inclinata, intermedia, leucopolitana, longifolia, micrantha, montana, multifida, nivea, norvegica, patula, pedata , pensylvanica, pusilla, recta i subsp. obscura, reptans, speciosa, tabernaemontani, thuringiaca.

Gatunki podobne

Rdzę u gatunków z rodzaju pięciornik wywołuje także inny gatunek grzyba mikroskopijnego – Frommeella tormentillae, również należący do rodziny Phragmidiaceae. Analizy filogenetyczne wykazały pokrewieństwo Phragmidium potentillae i obydwu gatunków rodzaju Frommeella (należą one do tego samego kladu).