Pyrrhula

	Pyrrhula
	Brisson, 1760
	; Przedstawiciel rodzaju – gil płomienny (P. erythrocephala)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	łuszczakowate
Podrodzina	łuskacze
Plemię	Pyrrhulini
Rodzaj	Pyrrhula
	Typ nomenklatoryczny
	Loxia pyrrhula Linnaeus, 1758
Synonimy
	Protopyrrhula Bianchi, 1907; Pyrrhia Navás, 1907;
	Protopyrrhula Bianchi, 1907; Pyrrhia Navás, 1907;
Gatunki
	zobacz opis w tekście
	zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Pyrrhula – rodzaj ptaków z podrodziny łuskaczy (Carduelinae) rodziny łuszczakowatych (Fringillidae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Eurazji i na Azorach^[5].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała 14–17 cm; masa ciała 17–38 g^[6].

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

Pyrrhula: epitet gatunkowy Loxia pyrrhula Linnaeus, 1758; średniowiecznołac. pyrrhula „gil”, od gr. πυρρουλας purrhoulas „robakożerny ptak” wymieniony przez Arystotelesa, identyfikowany jako rudzik lub gil. W ornitologii kombinacja pyrrhul- jest często używana do określenia grubodziobych ptaków lub tych z czerwoną piersią^[7].
Protopyrrhula: gr. πρωτο- prōto- „pierwszy, świeży”; rodzaj Pyrrhula Brisson, 1760^[8]. Gatunek typowy: Pyrrhula nipalensis Hodgson, 1836.
Pyrrhia: gr. πυρρος purrhos „w kolorze płomienia, czerwony”, od πυρ pur, πυρος puros „ogień”^[9]. Gatunek typowy: Loxia pyrrhula Linnaeus, 1758.

Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]

Do rodzaju należą następujące gatunki^[10]:

Pyrrhula nipalensis – gil łuskogłowy
Pyrrhula leucogenys – gil białouchy
Pyrrhula aurantiaca – gil pomarańczowy
Pyrrhula erythrocephala – gil płomienny
Pyrrhula erythaca – gil siwogłowy
Pyrrhula murina – gil azorski – takson wyodrębniony z P. pyrrhula^[11]^[12]
Pyrrhula pyrrhula – gil zwyczajny
†Pyrrhula crassa – wymarły gatunek z Azorów^[13]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Pyrrhula, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ M.J. Brisson: Ornithologie, ou, Méthode contenant la division des oiseaux en ordres, sections, genres, especes & leurs variétés: a laquelle on a joint une description exacte de chaque espece, avec les citations des auteurs qui en ont traité, les noms quils leur ont donnés, ceux que leur ont donnés les différentes nations, & les noms vulgaires. T. 1. Paryż: Ad Ripam Augustinorum, apud Cl. Joannem-Baptistam Bauche, bibliopolam, ad Insigne S. Genovesae, & S. Joannis in Deserto, 1760, s. 36. (fr.).
↑ В.Л. Вiанки. Ревизiя формъ рода Pyrrhula, сем. Fringillidae, ихъ филогенезъ и географическое распространенiе. „Извъстiя Императорской Академш Наукъ”. V серiи. 25, s. 162, 193, 1906. (ros.).
↑ L. Navás. Ornitologia de Aragón (continuación). „Anales de la Facultad de Ciencias de Zaragoza”. 1 (2), s. 128, 1907. (hiszp.).
↑ F. Gill & D. Donsker: Finches, euphonias. IOC World Bird List: Version 9.1. [dostęp 2019-03-12]. (ang.).
↑ Collar, Newton i Clement 2010 ↓, s. 607–609.
↑ Pyrrhula, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-18] (ang.).
↑ Protopyrrhula, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-18] (ang.).
↑ Pyrrhia, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-18] (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Pyrrhulini Vigors, 1825 (wersja: 2018-09-30). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2019-03-12].
↑ Collar, Newton i Clement 2010 ↓, s. 608.
↑ T. Töpfer, E. Haring, T.R. Birkhead, R.J. Lopes, L. Liu Severinghaus, J. Martens, M. Päckert. A molecular phylogeny of bullfinches Pyrrhula Brisson, 1760 (Aves: Fringillidae). „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 58 (2), s. 271–282, 2011. DOI: 10.1016/j.ympev.2010.10.015. (ang.).
↑ J.C Rando, H. Pieper, Storrs L. Olson, F. Pereira i J.A. Alcover. A new extinct species of large bullfinch (Aves: Fringillidae: Pyrrhula) from Graciosa Island (Azores, North Atlantic Ocean). „Zootaxa”. 4282 (3), s. 567–583, 2017. DOI: 10.11646/zootaxa.4282.3.9. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

N. Collar, I. Newton & P. Clement: Family Fringillidae (Finches). W: J. del Hoyo, A. Elliott & D.A. Christie: Handbook of the Birds of the World. Cz. 15: Weavers to New World Warblers. Barcelona: Lynx Edicions, 2010, s. 440–617. ISBN 978-84-96553-68-2. (ang.).

[itis-1] Pyrrhula, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Brisson-2] M.J. Brisson: Ornithologie, ou, Méthode contenant la division des oiseaux en ordres, sections, genres, especes & leurs variétés: a laquelle on a joint une description exacte de chaque espece, avec les citations des auteurs qui en ont traité, les noms quils leur ont donnés, ceux que leur ont donnés les différentes nations, & les noms vulgaires. T. 1. Paryż: Ad Ripam Augustinorum, apud Cl. Joannem-Baptistam Bauche, bibliopolam, ad Insigne S. Genovesae, & S. Joannis in Deserto, 1760, s. 36. (fr.).

[Bianchi-3] В.Л. Вiанки. Ревизiя формъ рода Pyrrhula, сем. Fringillidae, ихъ филогенезъ и географическое распространенiе. „Извъстiя Императорской Академш Наукъ”. V серiи. 25, s. 162, 193, 1906. (ros.).

[Navás-4] L. Navás. Ornitologia de Aragón (continuación). „Anales de la Facultad de Ciencias de Zaragoza”. 1 (2), s. 128, 1907. (hiszp.).

[Gill&Donsker-5] F. Gill & D. Donsker: Finches, euphonias. IOC World Bird List: Version 9.1. [dostęp 2019-03-12]. (ang.).

[CITEREFCollarNewtonClement2010607–609-6] Collar, Newton i Clement 2010 ↓, s. 607–609.

[7] Pyrrhula, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-18] (ang.).

[8] Protopyrrhula, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-18] (ang.).

[9] Pyrrhia, [w:] The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-01-18] (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-10] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Pyrrhulini Vigors, 1825 (wersja: 2018-09-30). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2019-03-12].

[CITEREFCollarNewtonClement2010608-11] Collar, Newton i Clement 2010 ↓, s. 608.

[Töpfer&etal-12] T. Töpfer, E. Haring, T.R. Birkhead, R.J. Lopes, L. Liu Severinghaus, J. Martens, M. Päckert. A molecular phylogeny of bullfinches Pyrrhula Brisson, 1760 (Aves: Fringillidae). „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 58 (2), s. 271–282, 2011. DOI: 10.1016/j.ympev.2010.10.015. (ang.).

[Zootaxa2017-13] J.C Rando, H. Pieper, Storrs L. Olson, F. Pereira i J.A. Alcover. A new extinct species of large bullfinch (Aves: Fringillidae: Pyrrhula) from Graciosa Island (Azores, North Atlantic Ocean). „Zootaxa”. 4282 (3), s. 567–583, 2017. DOI: 10.11646/zootaxa.4282.3.9. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]