Ryszard Pszczółkowski

Ryszard Pszczółkowski, ps. „Gryf”, „Vis”^[1] (ur. 6 marca 1917 w Demidowce (Rosja), zm. 5 marca 1986 w Legionowie) – żołnierz wojny obronnej 1939 r., członek Armii Krajowej, porucznik Wojska Polskiego^[2].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Był synem Antoniego i Władysławy z d. Sypniewskiej. Uczęszczał do SP im. S. Jachowicza w Ostrołęce oraz do Państwowego Gimnazjum im. Króla Stanisława Leszczyńskiego w Ostrołęce (1937). Następnie odbył Dywizyjny Kurs Podchorążych Rezerwy przy 71 pp. w Zambrowie, ukończył Szkołę Podchorążych Piechoty w Komorowie k. Ostrowi Mazowieckiej i Technikum Kolejowe w Warszawie^[2].

W latach 1945–1948 pracował w górnym biegu Narwi (Wizna – Sękowa Góra – Tykocin), krótko – jako nauczyciel w SP w Kuleszce (1945), a następnie, do emerytury, jako kierownik budowy w Przedsiębiorstwie Robót Kolejowych nr 7 w Warszawie^[1].

Działania wojenne[edytuj | edytuj kod]

We wrześniu 1939 r. otrzymał przydział do 33 Pułku Piechoty i walczył, dowodząc plutonem kolejno pod Nowogrodem, Łętownicą i Andrzejewem, skąd w grupie ppłk Malinowskiego przebił się 13 września i dołączył do SGO „Polesie” gen. Franciszka Kleeberga. Po kapitulacji, uniknąwszy niewoli, wrócił w połowie października do Ostrołęki. Od października 1939 r. organizował Ruch Oporu. Jako Komendant Rejonu I AK, ps. „Gryf”, szkolił podoficerów dowódców, nadzorował działania miejscowego Kedywu AK, prowadził wywiad w jednostce okupanta w Ostrołęce-Wojciechowicach. Zakonspirowany jako robotnik na Narwi (Strommeisterei) w Rejonie Dróg Wodnych w Ostrołęce wraz z kolegami, m.in. Witoldem Popiołkiem, Norbertem Adamowiczem, Ludomirem Późniewskim w kręgu SZP-ZWZ organizował walkę z okupantem w mieście. Gdy Niemiec, Fritz Wittrin, usiłował go zdekonspirować, doktor Ryszard Ostaszewski „Sanus” uratował „Gryfowi” życie, wystawiając mu zaświadczenie o niezdolności do pracy^[3]. Następnie sformował i dowodził Samodzielnym Oddziałem Sabotażowo-Dywersyjnym, złożonym z żołnierzy placówek: Myszyniec, Łyse i Turośl oraz został awansowany do stopnia porucznika. W kwietniu 1944 r. jako „spalony” musiał opuścić Ostrołękę i do lipca wchodził w skład oddziału partyzanckiego „Orlika” – Bolesława Kurpiewskiego. Szkolił żołnierzy, uczestniczył w akcjach na lewym brzegu Narwi, razem z „Orlikiem” wyszedł z niemieckiej obławy i przeszedł na prawy – kurpiowski brzeg Narwi. Po śmierci „Orlika” w nieudanej akcji na kolejkę wąskotorową 3 lipca 1944 r. „Gryf” objął dowództwo jego oddziału. W okolicach miejscowości Bandysie i Karaska otoczył opieką przydzielonych mu 60 żołnierzy, organizując wyżywienie, transport i jako oficer-wychowawca podnosząc morale. Podczas przemieszczania się między Czarnią a Kadzidłem nawiązał dobry kontakt z ludnością, co ożywiło patriotyzm żołnierzy i Kurpiów^[1]. Pełnił funkcję dowódcy III batalionu, w którego skład wchodziły kompanie terenowe: 7 – Lelis, kryptonim „Głóg”, 8 – Czarnia, krypt. „Choina”, 9 – Myszyniec, krypt. „Igliwie”^[4]. W lipcu 1944 r. przeprowadził swój oddział na miejsce koncentracji do Sawał bez strat własnych. We wrześniu, po zajęciu Ostrołęki przez Armię Czerwoną został zmuszony rozproszyć oddział w terenie^[1]. Po wojnie był prześladowany^[2].

Był mężem Marii z d. Potkaj (zm.), druga żona – Czesława Maria z d. Zdanowska, mieli czworo dzieci: Barbarę, Elżbietę, Pawła i Jacka^[2]. Był związany z Ostrołęką, Warszawą, od 1978 r. z Legionowem. Spoczął na cmentarzu parafialnym w Legionowie k. Warszawy^[2].

Medale i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: Słownik biograficzny Kurpiowszczyzny XX wieku.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ ^a ^b ^c ^d WitoldW. Popiołek WitoldW., Dowódcy Armii Krajowej w obwodzie ostrołęckim, Ostrołęka: Towarzystwo Przyjaciół Ostrołęki, 1997, s. 31–33 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e StanisławS. Pajka StanisławS., Słownik biograficzny Kurpiowszczyzny XX wieku, Kadzidło: Niezależne Obywatelskie Stowarzyszenie „Kurpik”, 2008, s. 851, ISBN 83-916349-2-2 .
↑ WitoldW. Popiołek WitoldW., Narew pełna wspomnień, Ostrołęka: Ostrołęckie Towarzystwo Naukowe, 2002, s. 95, ISBN 83-86122-43-9 .
↑ KazimierzK. Krajewski KazimierzK. (red.), Mazowsze i Podlasie w ogniu 1944–1956. Powiat Ostrołęka. Materiały z sesji naukowej Powiat Ostrołęka w pierwszej dekadzie rządów komunistycznych, zorganizowanej 23 października 2008 r. przez Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie i Prezydenta Ostrołęki, Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej, Oficyna Wydawnicza RYTM, 2009, s. 44, ISBN 978-83-7629-085-0, ISBN 978-83-7399-369-3 .

[:0-1] WitoldW. Popiołek WitoldW., Dowódcy Armii Krajowej w obwodzie ostrołęckim, Ostrołęka: Towarzystwo Przyjaciół Ostrołęki, 1997, s. 31–33 .

[:1-2] StanisławS. Pajka StanisławS., Słownik biograficzny Kurpiowszczyzny XX wieku, Kadzidło: Niezależne Obywatelskie Stowarzyszenie „Kurpik”, 2008, s. 851, ISBN 83-916349-2-2 .

[3] WitoldW. Popiołek WitoldW., Narew pełna wspomnień, Ostrołęka: Ostrołęckie Towarzystwo Naukowe, 2002, s. 95, ISBN 83-86122-43-9 .

[4] KazimierzK. Krajewski KazimierzK. (red.), Mazowsze i Podlasie w ogniu 1944–1956. Powiat Ostrołęka. Materiały z sesji naukowej Powiat Ostrołęka w pierwszej dekadzie rządów komunistycznych, zorganizowanej 23 października 2008 r. przez Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie i Prezydenta Ostrołęki, Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej, Oficyna Wydawnicza RYTM, 2009, s. 44, ISBN 978-83-7629-085-0, ISBN 978-83-7399-369-3 .

[1]

[2]

[3]

[4]