Safet Butka
.jpg)
| |
| Data i miejsce urodzenia |
10 sierpnia 1901 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
19 września 1943 |
| Przynależność polityczna | |
| Odznaczenia | |
| |
Safet Butka (ur. 10 sierpnia 1901 we wsi Butkë w okręgu Kolonja, zm. 19 września 1943 w Melçanie[1][2]) – albański działacz narodowy i nauczyciel, jeden z założycieli organizacji Balli Kombëtar, ojciec historyka i polityka Urana Butki.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Syn działacza narodowego i poety Saliha Butki[3]. Po ukończeniu szkoły elementarnej w rodzinnej wsi kontynuował naukę w gimnazjum w Linzu, gdzie znalazł się pod opieką kuzyna Qemala Butki, późniejszego burmistrza Tirany. W 1928 ukończył studia filozoficzne na uniwersytecie w Grazu[1]. W czasie studiów działał w studenckiej organizacji Albania, wspólnie z Aleksem Budą i Eqremem Cabejem[3]. W Austrii wydał tom poezji Naima Frashëriego, a także studium jego twórczości[2]. W 1928 powrócił do Albanii i rozpoczął pracę nauczyciela we francuskim liceum w Korczy[3]. W latach 1930-1931 w szkole handlowej we Wlorze, a następnie objął posadę dyrektora szkoły pedagogicznej w Gjirokastrze[1]. Od 1935 pełnił funkcję dyrektora liceum w Tiranie, a także inspektora w ministerstwie edukacji[1]. Był inspiratorem przeniesienia do Albanii szczątków Naima Frasheriego ze Stambułu do Tirany, co nastąpiło w 1937 roku[3]. Po agresji Włoch na Albanię należał do grona organizatorów manifestacji patriotycznych, w kwietniu i w listopadzie 1939 za co został pozbawiony możliwości wykonywania zawodu i internowany na włoskiej wyspie Ventotene[1]. Uwolniony w sierpniu 1942 powrócił do Albanii i związał się z ruchem oporu, działającym w rejonie Korczy[1].
Należał do grona założycieli organizacji Balli Kombëtar. W 1943 dowodzony przez niego oddział atakował włoskie magazyny wojskowe, a następnie kilkakrotnie organizował zasadzki na oddziały włoskie. 25 marca 1943 podległy mu oddział zaatakował Voskopoje, gdzie zdobyto magazyn broni i uwolniono więźniów zatrzymanych przez policję włoską. We wrześniu 1943 stoczył bitwę z oddziałami włoskimi pod wsią Pocestë[1]. Współpracował z oficerami misji brytyjskiej, skierowanej do Albanii (David Smiley, Neil McLean), wraz z nimi brał udział w zasadzce na niemiecki konwój k. Barmashu (13 sierpnia 1943)[1].
Był inicjatorem współpracy z komunistycznym ruchem oporu - z jego inicjatywy doszło do spotkania w Mukje (Mukaj) w sierpniu 1943, który doprowadził do sformalizowania współpracy największych ugrupowań ruchu oporu. Kiedy komuniści wycofali się z zawartego porozumienia, Butka odebrał to jako osobistą porażkę i groźbę wojny domowej. Kiedy jego oddział został otoczony przez partyzantów komunistycznych Butka nie zgodził się na prowadzenie walk bratobójczych i 19 września 1943 popełnił samobójstwo we wsi Melçan[1][2]. Pośmiertnie uhonorowany tytułem Męczennika za Demokrację (Martir i Demokracise)[1], a w 2014 orderem Nderi i Kombit[4].
Był żonaty (w 1929 poślubił Hatixhe Lubonję), miał czworo dzieci (Sali, Iljaz, Uran i Tefta)[3]. Spoczywa na cmentarzu Sharre w Tiranie.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j Safet Butka = 2023-02-02 [online], kujto.al (alb.).
- ↑ a b c Azem Qazimi: Fjalor Enciklopedik i Viktimave te Terrorit Komunist, vol.1.. Tirana: 2012, s. 217-218. ISBN 978-9928-168-01-6. (alb.).
- ↑ a b c d e Luan Çipi, SAFET BUTKA, QË I DONTE SHQIPTARËT MË SHUMË NGA VETJA = 2023-02-02 [online], ballikombetar.info (alb.).
- ↑ Nishani dekoron Qemal Stafën dhe Abaz Kupin [online], panorama.com.al, 20 lipca 2023 (alb.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Luan Çipi, SAFET BUTKA, QË I DONTE SHQIPTARËT MË SHUMË NGA VETJA = 2023-02-02 [online], ballikombetar.info (alb.).