Skurcz dodatkowy
 Przedwczesny skurcz komory oznaczony strzałką |
Skurcz dodatkowy – przedwcześnie występujące uderzenie serca (stąd angielski termin „przedwczesne bicie” („premature beat” – PMB) dla dodatkowego skurczu), które występuje poza fizjologicznym rytmem serca. Jako zaburzenie tworzenia bodźców jest to jedno z najczęstszych zaburzeń rytmu serca[1].
Rzeczywisty rytm może pozostać niezmieniony lub zostać przesunięty. Większość skurczów dodatkowych nie powstaje w fizjologicznym ośrodku rozrusznika (węzeł zatokowy), ale w ektopowych ośrodkach pobudzenia, tzw. ogniskach ektopowych (od starożytnej greki ektós „na zewnątrz” i τόπος, tόpos „miejsce”) – w przedsionku, żyłach uchodzących do przedsionków, węźle przedsionkowo-komorowym, a także w komorach poniżej rozgałęzienia pęczka Hisa. Mogą występować jako pobudzenia pojedyncze lub formy złożone. Częstość występowania dodatkowych skurczów komorowych (ESV) i nadkomorowych (ESSV) wzrasta wraz z wiekiem, przy czym częstość ich występowania szacuje się na ponad 50% populacji. U zdrowych formy złożone (takie jak bigeminia, trigeminia i częstoskurcze) występują rzadko. W przypadku towarzyszących chorób serca zarówno skurcze dodatkowe nadkomorowe (pochodzące z przedsionków i dlatego uważane za „niewinne”), jak i dodatkowe skurcze komorowe (pochodzące z komór, a zatem budzące większe obawy) mogą stać się „wyzwalaczami”, tj. inicjatorami bardziej złożonych arytmii, np.: dłuższe częstoskurcze[2][3]. Ich występowanie powoduje zatem zaburzenia rytmu pracy serca. Osoba dotknięta chorobą często odczuwa to jako kołatanie serca, uczucie dławienia, nagły kaszel. Dodatkowe skurcze występują nie tylko w chorobach serca, ale można je również zauważyć u zdrowych osób. Czasami jednak mogą wskazywać na poważną chorobę serca[4].
W zależności od tego, gdzie występuje w sercu, rozróżnia się dodatkowe skurcze komorowe (VES, pochodzące z jednej z komór serca) i dodatkowe skurcze nadkomorowe (SVES, pochodzące głównie z jednego z przedsionków)[1][5].
Rodzaje skurczów[edytuj | edytuj kod]
- Skurcze dodatkowe nadkomorowe (arytmia nadkomorowa) – występują u osób zdrowych (do około 200 na dobę). Ich liczba wzrasta z wiekiem (nawet do 1000 dodatkowych pobudzeń na dobę u osób po 60. roku życia). Mogą być także objawem choroby serca i zapowiedzią innej tachyarytmii – np. migotania przedsionków. Na ogół dodatkowe skurcze serca nadkomorowe nie wywołują żadnych objawów i często występują przejściowo.
- Skurcze dodatkowe komorowe (arytmia komorowa) – powstają w ogniskach znajdujących się poniżej pęczka Hisa, który jest częścią układu bodźcoprzewodzącego serca. Ich obraz kliniczny jest różnorodny – pojedyncze skurcze dodatkowe komorowe najczęściej przebiegają bezobjawowo. Duża ilość pobudzeń komorowych oraz występowanie form złożonych znacznie zaburza fizjologiczny rytm serca, co może być przyczyną np. znacznego ograniczenia tolerancji wysiłku u osób z wcześniej istniejącą niewydolnością serca, np. w chorobie niedokrwiennej serca.
Przyczyny[edytuj | edytuj kod]
Dodatkowe skurcze często występują u zdrowych osób. Czynnikami wyzwalającymi mogą być podniecenie, zmęczenie, zwiększona aktywność autonomicznego układu nerwowego, używki takie jak alkohol, nikotyna czy kofeina (mimo ogólnego przeświadczenia o szkodliwości kawy i herbaty w zaburzeniach rytmu serca brak jest podstaw naukowych[6]), odwodnienie lub porażenie prądem elektrycznym. Istnieją jednak również organiczne choroby serca jako wyzwalacz, zwłaszcza choroba niedokrwienna serca, ale także kardiomiopatie, zapalenie mięśnia sercowego, nadciśnienie tętnicze i płucne. Także przyczyny pozasercowe mogą prowadzić do dodatkowych skurczów. Należą do nich nadmiar hormonów tarczycy (nadczynność tarczycy), różne leki, zaburzenia równowagi elektrolitowej, np.: hipokaliemia, hipomagnezemia, blokady w odcinku piersiowym kręgosłupa, czy zespół Roemhelda[1][7].
Rozpoznanie[edytuj | edytuj kod]
- badanie lekarskie i zapis ekg z uwzględnieniem wieku pacjenta, rodzaju jego aktywności życiowej i ogólnego stanu zdrowia
- 24 h zapis EKG metodą Holtera
- zewnętrzne rejestratory zdarzeń (ELR – external loop recorders)
- podstawowe badania laboratoryjne (obraz krwi, elektrolity, czynność tarczycy)
- badanie elektrofizjologiczne serca (EPS – electrophysiological study)
- ważnym aspektem leczenia i diagnostyki chorego z PMB jest ocena zagrożeń dla pacjenta wynikających z obecności arytmii oraz jej wpływu na komfort życia. Ocena ryzyka związanego z PMB w głównej mierze opiera się na wywiadzie klinicznym oraz ilościowej i jakościowej formie PMB[7]
Leczenie[edytuj | edytuj kod]
- dodatkowe skurcze serca, szczególnie pochodzenia nadkomorowego, bezobjawowe, nie wymagają specyficznego leczenia. W przypadku, gdy objawy wynikające z obecności dodatkowych skurczów serca są dokuczliwe dla pacjentów, należy w pierwszej kolejności ograniczyć wpływ na układ krążenia używek mogących sprzyjać występowaniu arytmii i zmienić tryb życia
- wykluczyć jako przyczynę zaburzenia elektrolitowe lub hormonalne (np. nadczynność tarczycy).
- jeśli objawy skurczów dodatkowych serca są uciążliwe, a dodatkowe skurcze liczne, warto rozważyć wdrożenie leczenia farmakologicznego – zastosowanie znajdują tu np. beta-blokery
- w arytmiach komorowych (zwłaszcza przy występowaniu form złożonych pobudzeń) należy wykonać diagnostykę kardiologiczną wykluczającą chorobę organiczną serca
- w przypadku jej potwierdzenia (np. niewydolności serca, choroby wieńcowej) należy przede wszystkim leczyć chorobę podstawową
- jeżeli nie znamy przyczyny arytmii, a jest ona bezobjawowa, skurcze dodatkowe nie są liczne i nie tworzą form złożonych, możliwe jest pozostawienie jej bez leczenia[5]
- w innych przypadkach stosuje się leki antyarytmiczne lub kardiowertery-defibrylatory, mające na celu przerwanie napadu częstoskurczu komorowego[5]
Decyzję o poszerzeniu diagnostyki i ewentualnym wdrożeniu leczenia lekarz podejmuje indywidualnie dla każdego chorego, uwzględniając całokształt obrazu, w tym objawy, wiek i chorobowe obciążenia, gdyż w części przypadków dodatkowe skurcze serca mogą być traktowane jako wariant normy, w innych zaś jako manifestacja poważnej choroby.
Klasyfikacja ICD10[edytuj | edytuj kod]
| kod ICD10 | nazwa choroby |
|---|---|
| ICD-10: I49 | Skurcz dodatkowy serca |
| ICD-10: I49 | Inne zaburzenia rytmu serca |
| ICD-10: I49.1 | Przedwczesna depolaryzacja przedsionkowa (pobudzenie przedsionkowe) |
| ICD-10: I49.2 | Przedwczesna depolaryzacja (pobudzenie) z łącza przedsionkowo-komorowego |
| ICD-10: I49.3 | Przedwczesna depolaryzacja (pobudzenie) komór |
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c Types of Arrhythmia.. web.archive.org. [dostęp 2022-02-02].
- ↑ De Paula RS, Antelmi I, Vincenzi MA, André CD, Artes R, Grupi CJ, et al. Cardiac arrhythmias and atrioventricular block in a cohort of asymptomatic individuals without heart disease. Cardiology. 2007;108(2):111-6.. www.researchgate.net. [dostęp 2022-02-02].
- ↑ Ismaile S.H. Abdalla, Ronald J. Prineas, James D. Neaton, David R. Jacobs Jr., Richard S. Crow. Relation between ventricular premature complexes and sudden cardiac death in apparently healthy men. Am J Cardiol. 1987; 60, 13: 1036-1042. www.ajconline.org/article. [dostęp 2022-02-02].
- ↑ J B Kostis, K McCrone, A E Moreyra, S Gotzoyannis, N M Aglitz, N Natarajan, and P T KuoJohn B. Premature ventricular complexes in the absence of identifiable heart disease. W: Circulation. 1981;63:1351–1356.. www.ahajournals.org. [dostęp 2022-01-17].
- ↑ a b c B. Akdemir, H. Yarmohammadi, M. C. Alraies, W. O. Adkisson: Premature ventricular contractions: Reassure or refer?. In: Cleveland Clinic Journal of Medicine. 83, Nr. 7, 1. Juli 2016, S. 524–530.. www.ccjm.org. [dostęp 2022-01-17].
- ↑ Aleksandr Voskoboinik, Jonathan M. Kalman, Peter M. Kistler. Caffeine and Arrhythmias: Time to Grind the Data. JACC. Clinical electrophysiology. – 2018, 4, 4, 425–432.. www.sciencedirect.com. [dostęp 2022-02-02].
- ↑ a b Skurcze dodatkowe serca – kiedy błahe, a kiedy niebezpieczne?. podyplomie.pl. [dostęp 2022-01-17].
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Ściborski Cezary, Pasierski Tomasz. Najczęściej spotykane zaburzenia rytmu serca. w: Kardiologia dla lekarzy rodzinnych. Warszawa: PZWL; 2001: 208–228, ISBN 83-200-2555-9.
