Wersja z 20:57, 12 sty 2013

Zamek królewski w Sandomierzu – budowla wzniesiona na skarpie wiślanej w Sandomierzu przez Kazimierza Wielkiego, rozbudowana w XVI wieku.

XIV-wieczny zamek został zbudowany na miejscu grodu warownego istniejącego już w X-XI wieku. W latach 1146-1166 był siedzibą syna Bolesława Krzywoustego – księcia Henryka Sandomierskiego. Nie wiadomo jednak jak wyglądała warownia przez niego wybudowana.

Gotycki zamek wzniesiony przez Kazimierza Wielkiego pozostawił swój ślad w fundamentach ośmiobocznej południowej wieży narożnej, która jest najstarszą częścią zabytku. Została wzniesiona za panowania Kazimierza Jagiellończyka w XV wieku i stanowiła integralną część z tzw. Wielkim Domem – siedzibą księcia.

Za czasów Zygmunta Starego, a następnie Zygmunta Augusta, zamek został rozbudowany. Z tej budowli przetrwała część łącząca dwie narożne wieże. Nad wejściem od wschodniej strony zachowała się tablica elekcyjna Zygmunta Starego, data 1520 i kartusz z orłem zygmuntowskim. Elewacja tego fragmentu wykonana była ze specjalnie wypalanej cegły zendrówki, układanej w romby. Budowniczym nadzorującym był mistrz Benedykt, zwany Sandomierskim (Sandomierzaninem), będący na usługach dworu królewskiego. Jego dziełem były, m.in. dwukondygnacyjne arkadowe krużganki wokół zamkniętego dziedzińca. Wnętrza z czasów królewskich nie zachowały się. Uległy przeróbce lub zniszczeniu.

W czasie wojen ze Szwecją zamek został wysadzony w powietrze przez uciekającą załogę z komendantem Sinclerem. Zginęło wówczas około pięćdziesięciu Polaków, którzy pierwsi wtargnęli do opuszczonego przez wroga zamku. Ocalałe wówczas skrzydło jest tym, które przetrwało do dziś i tylko ono było odbudowywane za czasów Jana III Sobieskiego.

Po trzecim rozbiorze Polski austriacki zaborca przeznaczył budynek w 1795 na więzienie i siedzibę sądu. Więzienie zlikwidowano dopiero w 1959.

Obecnie w odrestaurowanych pomieszczeniach zabytkowej budowli ma siedzibę Muzeum Okręgowe w Sandomierzu.

Badania archeologiczne

Zamek w Sandomierzu
	; Ocałałe i odrestaurowane zachodnie skrzydło zamku
Państwo	Polska
Miejscowość	Sandomierz
Ukończenie budowy	XIV w.
Ważniejsze przebudowy	XVI w.
	Położenie na mapie Polski Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}\|type:building}
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

1959-1960 - Jerzy Gąssowski
1979-1973 - Stanisław Tabaczyński
1980-1983 - M.Proksa

Bibliografia

Miłobędzki Adam, Zamek Sandomierski [w:] "Studia Sandomierskie", rok 1967, s.245-276
"Sandomierz: Badania 1969-1973" praca zbiorowa pod red. S.Tabaczyńskiego, tom 1, Warszawa 1993, tom 2, Warszawa 1996
Tomasz Jurasz: Zamki i ich tajemnice. Warszawa: Wydawnictwo Iskry, 1972.
Historia zamku królewskiego. [dostęp 19.04.2008]. (pol.).

Linki zewnętrzne

Szablon:Zamki Kielecczyzny

@@ Linia 44: / Linia 44: @@
 Obecnie w odrestaurowanych pomieszczeniach zabytkowej budowli ma siedzibę Muzeum Okręgowe w Sandomierzu.
+= Badania archeologiczne =
+* 1959-1960 - Jerzy Gąssowski
+* 1979-1973 - Stanisław Tabaczyński
+* 1980-1983 - M.Proksa
 == Bibliografia ==
+# Miłobędzki Adam, ''Zamek Sandomierski'' [w:] "Studia Sandomierskie", rok 1967, s.245-276
+# "Sandomierz: Badania 1969-1973" praca zbiorowa pod red. S.Tabaczyńskiego, tom 1, Warszawa 1993, tom 2, Warszawa 1996
 # {{cytuj książkę |nazwisko= Jurasz |imię= Tomasz |autor link= Tomasz Jurasz|tytuł= Zamki i ich tajemnice |rok= 1972|miesiąc= |wydawca= Wydawnictwo Iskry |miejsce= Warszawa |id= |rozdział=}}
 # {{cytuj stronę| url = http://mosandomierz.republika.pl/przewodnik.html#zamek| tytuł = Historia zamku królewskiego| data dostępu = 19.04.2008| autor = | język = pl}}