Pałac Branickich w Choroszczy: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
→Historia: drobne merytoryczne, źródła/przypisy |
drobne merytoryczne |
||
| Linia 7: | Linia 7: | ||
| miejscowość = [[Choroszcz]] |
| miejscowość = [[Choroszcz]] |
||
| adres = |
| adres = |
||
| typ budynku = |
| typ budynku = pałac |
||
| styl architektoniczny = |
| styl architektoniczny = późny barok |
||
| architekt = |
| architekt = |
||
| inwestor = |
| inwestor = Jan Klemens Branicki |
||
| wysokość całkowita = |
| wysokość całkowita = |
||
| wysokość do dachu = |
| wysokość do dachu = |
||
| Linia 16: | Linia 16: | ||
| powierzchnia użytkowa = |
| powierzchnia użytkowa = |
||
| rozpoczęcie budowy = |
| rozpoczęcie budowy = |
||
| ukończenie budowy = |
| ukończenie budowy = 1759 |
||
| przebudowy = |
| przebudowy = |
||
| zniszczono = |
| zniszczono = 1915 |
||
| odbudowano = |
| odbudowano = po 1960 |
||
| pierwszy właściciel = |
| pierwszy właściciel = Jan Klemens Branicki |
||
| kolejni właściciele = |
| kolejni właściciele = |
||
| właściciel = |
| właściciel = |
||
| Linia 42: | Linia 42: | ||
Po ślubie Jana Klemensa Branickiego z [[Izabella Poniatowska|Elżbietą Poniatowską]] rozpoczęto w [[1748]] roku rozbudowę parku, który powiększono przeprowadzając przez niego promieniste aleje, zasadzono szpalery z krzewów i drzew, wykopano też poprzeczny kanał, aby tworzył krzyż wodny. Ostateczna kompozycja ogrodu była symetryczna, o wielu przecinających się alejach, z widokowymi ciągami alei zamkniętych elementami architektonicznymi. Na zakończeniu alei ustawione były bramki i mostki nad kanałem oraz rzeźby drewniane ptaków i puttów. Prace nad kompozycją ogrodową zakończono około [[1752]] r. |
Po ślubie Jana Klemensa Branickiego z [[Izabella Poniatowska|Elżbietą Poniatowską]] rozpoczęto w [[1748]] roku rozbudowę parku, który powiększono przeprowadzając przez niego promieniste aleje, zasadzono szpalery z krzewów i drzew, wykopano też poprzeczny kanał, aby tworzył krzyż wodny. Ostateczna kompozycja ogrodu była symetryczna, o wielu przecinających się alejach, z widokowymi ciągami alei zamkniętych elementami architektonicznymi. Na zakończeniu alei ustawione były bramki i mostki nad kanałem oraz rzeźby drewniane ptaków i puttów. Prace nad kompozycją ogrodową zakończono około [[1752]] r. |
||
Jesienią [[1753]] rozpoczęto budowę dwóch flankujących pałac symetrycznych pawilonów gościnnych z mansardowymi dachami, które ukończono w roku następnym. W latach 1757-1759 rozebrano pierwotny pałac, grożący zawaleniem z powodu zmurszenia fundamentów i na miejscu poprzedniego zbudowano nowy budynek ze zbliżonym układem pomieszczeń. W 1760 roku rozpoczęto budować w pobliżu pałacu oficyny kuchenną i gościnną oraz domek odźwiernego i dwie kordegardy. Prace te ukończono w 1764 roku i tym samym założenie uzyskało swój docelowy kształt<ref>[[Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego]], Zeszyt 14, Białystok 2008, ss.31-39</ref>. |
Jesienią [[1753]] rozpoczęto budowę dwóch flankujących pałac symetrycznych pawilonów gościnnych z mansardowymi dachami, które ukończono w roku następnym. W latach 1757-1759 rozebrano pierwotny pałac, grożący zawaleniem z powodu zmurszenia fundamentów i na miejscu poprzedniego zbudowano nowy budynek ze zbliżonym układem pomieszczeń. W 1760 roku rozpoczęto budować w pobliżu pałacu oficyny kuchenną i gościnną oraz domek odźwiernego i dwie kordegardy. Prace te ukończono w 1764 roku i tym samym założenie uzyskało swój docelowy kształt<ref>[[Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego]], Zeszyt 14, Białystok 2008, ss.31-39</ref>. Po śmierci Izabeli Poniatowskiej w 1808 roku rezydencja została zaniedbana. |
||
Pałac został uszkodzony podczas [[Powstanie listopadowe|Powstania listopadowego]]. W 1840 roku pałac wraz z zabudowaniami został wydzierżawiony na fabrykę włókienniczą przez Christiana Augusta Moesa |
Pałac został uszkodzony podczas [[Powstanie listopadowe|Powstania listopadowego]]. W 1840 roku pałac wraz z zabudowaniami został wydzierżawiony na fabrykę włókienniczą przez Christiana Augusta Moesa. W 2 poł. XIX wieku pałac przebudowano i dobudowano do niego przybudówki. W rękach rodziny Moes zabudowania pozostały pałacowe do [[1915]] roku, gdy podczas I wojny światowej zniszczono pałac, pawilony i oficyny. |
||
Po zniszczeniach wojennych |
Po zniszczeniach wojennych pałac przeszedł w 1930 roku wraz z innymi zabudowaniami na własność szpitala i nie zabezpieczony popadał w coraz większą ruinę, którą zaczęto rozbierać w [[1933]] roku (rozebrano oficyny, zachodni pawilon i XIX wieczne partie boczne pałacu). |
||
W 1956 roku zapadła decyzja władz wojewódzkich o odbudowie zabytku i rekonstrukcji parku. Od 1973 roku w pałacu znajduje się [[Muzeum Wnętrz Pałacowych w Choroszczy|Muzeum Wnętrz Pałacowych]], które jest oddziałem [[Muzeum Podlaskie w Białymstoku|Muzeum Podlaskiego w Białymstoku]]. |
W 1956 roku zapadła decyzja władz wojewódzkich o odbudowie zabytku i rekonstrukcji parku. Od 1973 roku w pałacu znajduje się [[Muzeum Wnętrz Pałacowych w Choroszczy|Muzeum Wnętrz Pałacowych]], które jest oddziałem [[Muzeum Podlaskie w Białymstoku|Muzeum Podlaskiego w Białymstoku]]. |
||
Wersja z 11:18, 7 gru 2015
 nr rej. 41 (47) z 22 marca 1956[1]
| |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Typ budynku |
pałac |
| Styl architektoniczny |
późny barok |
| Inwestor |
Jan Klemens Branicki |
| Ukończenie budowy |
1759 |
| Zniszczono |
1915 |
| Odbudowano |
po 1960 |
| Pierwszy właściciel |
Jan Klemens Branicki |
Położenie na mapie Choroszczy  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Położenie na mapie Polski  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Położenie na mapie województwa podlaskiego  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Położenie na mapie powiatu białostockiego  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
Położenie na mapie gminy Choroszcz  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |
| Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:building} | |
| Strona internetowa | |
_z_22.03.1956;_A-30_z_24.09.2002_Park_pa%C5%82acowy_w_zespole_pa%C5%82acowym_Branickich._Choroszcz_jass_sw.jpg)
Pałac Branickich w Choroszczy – zabytkowy pałac Branickich powstały w latach 1745-1771 dla magnata Jana Klemensa Branickiego na sztucznej wyspie, otoczonej kanałami oraz ogromnym 25-hektarowym parkiem.
Lokalizacja
Pałac został wraz z zespołem budynków i parkiem usytuowany na obszarze nizinnym, poniżej miasta położonego na wzgórzu, na prawym brzegu rzeki Horodnianki. Park zakomponowany został o zarysie zbliżonym do trapezu. Przy pałacu znajdował się folwark z zabudowaniami. Całość terenu była w kształcie rombu, pośrodku którego znajdował się pałac z pawilonami.
Historia
Pierwszy etap budowy założenia miał miejsce około 1725 roku i rozpoczęła ją budowa pałacyku myśliwskiego na sztucznej wyspie oraz 400 metrowego kanału.
Po ślubie Jana Klemensa Branickiego z Elżbietą Poniatowską rozpoczęto w 1748 roku rozbudowę parku, który powiększono przeprowadzając przez niego promieniste aleje, zasadzono szpalery z krzewów i drzew, wykopano też poprzeczny kanał, aby tworzył krzyż wodny. Ostateczna kompozycja ogrodu była symetryczna, o wielu przecinających się alejach, z widokowymi ciągami alei zamkniętych elementami architektonicznymi. Na zakończeniu alei ustawione były bramki i mostki nad kanałem oraz rzeźby drewniane ptaków i puttów. Prace nad kompozycją ogrodową zakończono około 1752 r.
Jesienią 1753 rozpoczęto budowę dwóch flankujących pałac symetrycznych pawilonów gościnnych z mansardowymi dachami, które ukończono w roku następnym. W latach 1757-1759 rozebrano pierwotny pałac, grożący zawaleniem z powodu zmurszenia fundamentów i na miejscu poprzedniego zbudowano nowy budynek ze zbliżonym układem pomieszczeń. W 1760 roku rozpoczęto budować w pobliżu pałacu oficyny kuchenną i gościnną oraz domek odźwiernego i dwie kordegardy. Prace te ukończono w 1764 roku i tym samym założenie uzyskało swój docelowy kształt[2]. Po śmierci Izabeli Poniatowskiej w 1808 roku rezydencja została zaniedbana.
Pałac został uszkodzony podczas Powstania listopadowego. W 1840 roku pałac wraz z zabudowaniami został wydzierżawiony na fabrykę włókienniczą przez Christiana Augusta Moesa. W 2 poł. XIX wieku pałac przebudowano i dobudowano do niego przybudówki. W rękach rodziny Moes zabudowania pozostały pałacowe do 1915 roku, gdy podczas I wojny światowej zniszczono pałac, pawilony i oficyny.
Po zniszczeniach wojennych pałac przeszedł w 1930 roku wraz z innymi zabudowaniami na własność szpitala i nie zabezpieczony popadał w coraz większą ruinę, którą zaczęto rozbierać w 1933 roku (rozebrano oficyny, zachodni pawilon i XIX wieczne partie boczne pałacu).
W 1956 roku zapadła decyzja władz wojewódzkich o odbudowie zabytku i rekonstrukcji parku. Od 1973 roku w pałacu znajduje się Muzeum Wnętrz Pałacowych, które jest oddziałem Muzeum Podlaskiego w Białymstoku.
Linki zewnętrzne
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podlaskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023.
- ↑ Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego, Zeszyt 14, Białystok 2008, ss.31-39
Bibliografia
- Pałac w Choroszczy. [dostęp 2008-12-19]. (pol.).