Zamek w Ojcowie

Zamek w Ojcowie

nr rej. A-1235/M z 17.05.1947 i z 2.11.2010
Państwo	Polska
Miejscowość	Ojców
Położenie na mapie województwa małopolskiego Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Położenie na mapie Polski Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:building}

{{Budynek infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | nazwa oryginalna = | plan budynku = | współrzędne = | alt zdjęcia = Nieznane pola: "sekundN", "stopniS", "sekundS", "minutS", "stopniW", "minutW", "sekundE", "stopniN", "sekundW", "minutE", "stopniE" oraz "minutN".

Zamek w Ojcowie – ruiny zamku leżącego na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej, wybudowanego w systemie tzw. Orlich Gniazd, we wsi Ojców w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, na terenie Ojcowskiego Parku Narodowego.

Był zamkiem warownym wzniesionym przez Kazimierza Wielkiego w II połowie XIV w.

Tradycja głosi, że nazwa warowni, w swej pierwotnej formie brzmiąca Ociec, została nadana przez samego króla, na pamiątkę walki o tron krakowski jego ojca, Władysława Łokietka, który w okolicznych jaskiniach znajdował schronienie.

Historia

Zamek w Ojcowie – brama

Zamek w Ojcowie

Zamek od XIV do XVI w.

W świetle prac archeologicznych, zamek wybudowano w XIV w. i nie ma obecnie podstaw aby stwierdzić, że w miejscu tym istniał wcześniej gród drewniano-ziemny. Budowę zamku zaczęto prawdopodobnie po 1354 r. z polecenia króla Kazimierza Wielkiego. Zamek po raz pierwszy wzmiankowano w 1370 r., gdy wymieniono w jednym z dokumentów pierwszego burgrabię zamku o imieniu Zaklika. W 1397 r. wzmiankowano kapelana kaplicy zamkowej. Z tego okresu zachowała się wieża zamkowa oraz ostrołukowy gotycki przejazd w bramie zamkowej.

Zamek przed 1385 r. został za 500 grzywien za czasów Władysława Jagiełły oddany w dzierżawę (tenutę) Janowi de Kozcow, z prawem jej wykupu przez króla. Potem dzierżawili zamek kolejno: Piotr Szafraniec z Pieskowej Skały (1404-1406), Jan Mężyk z Dąbrowy (1406-1437), Mikołaj z Balic i Ossolina (1440-1459) oraz Zbigniew z Wodzisławia herbu Zadora (1485-1497), Adam Wodzisławski, Jan Boner (1515-1523), Andrzej Tęczyński (1525-1536).

Po 1536 r. zamek przeszedł w ręce królowej Bony Sforzy, która po 20 latach, w związku z wyjazdem do Włoch w 1556 roku, przekazała go Mikołajowi Płazie z Mstyczowa herbu Topór. W 1587 r. zamek trafił do Piotra Myszkowskiego herbu Jastrzębiec, a potem do jego syna Aleksandra Myszkowskiego.

Zamek od XVII do XVIII w.

W 1619 r. Aleksander Myszkowski sprzedał zrujnowany zamek Mikołajowi Korycińskiemu z Pilicy. W 1620 r. lustracja opisała zamek jako zrujnowany, jednak wkrótce nowy właściciel wyremontował go i wybudował od południowej strony nowy budynek na ruinie dawnego gotyckiego. Zamek nie został zniszczony w czasie Potopu szwedzkiego, na co wskazuje lustracja z 1660 r.

Od 1676 r. starostwo ojcowskie było we władaniu najpierw Warszyckich, a później Męcińskich, od 1703 r. Morskich, od 1715 r. Łubieńskich i od 1756 r. Załuskich, którzy na zamku w 1787 r. podejmowali obiadem króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.

Zamek od XIX do XX w.

W 1802 r. zamek został opuszczony, a spadkobierca Teofil Załuski wywiózł z niego ruchomości. W okresie rozbiorów ponownie zaczął podupadać. Konstanty Wolicki, który w 1829 r. nabył go od rządu rosyjskiego, rozebrał mury, ponieważ groziły zawaleniem. Pozostała ośmioboczna wieża, brama wjazdowa i mury obwodowe.

Nie został zrealizowany projekt odnowy podjęty przez Ludwika Krasińskiego, który pod koniec XIX w. został właścicielem Ojcowa. Krasiński jedynie odnowił wówczas bramę i obniżył w 1892 r. o ok. 6 metrów nadwątlone górne partie wieży głównej, z zamiarem ich odbudowy (niezrealizowanym). Wieżę uszkodzono w 1914 roku podczas I wojny światowej i częściowo restaurowano w 1935, o czym świadczy napis na belce, a także odbudowano jedną kondygnację staraniem księżnej Ludwiki Marii Czartoryskiej. W latach 1958-1963 wykonano niewielkie prace polegające na częściowym odgruzowaniu zamku. W ograniczonym stopniu przeprowadzono też niewielkie prace w 1991 zabezpieczając relikty piwnic. W 1996 roku w bramie zamkowej urządzono ekspozycję.

W latach osiemdziesiątych XX w. przeprowadzono renowację wieży, w której urządzono ekspozycję poświęconą historii zamku.

Badania archeologiczne

• 1991 – mgr Krystyna Kruczek (PKZ Kraków), W. Niewalda
• 2006, 2007 – mgr Michał Wojenka

Bibliografia

• Falniowska-Gradowska Alicja, Dzieje zamku ojcowskiego, Ojców 1999

Linki zewnętrzne

• Ruiny Zamku Kazimierzowskiego w Ojcowie - Zamek w Ojcowie - Informator Turystyczny Ojcow.pl
• Opis Zamku w Ojcowie - portal www.poJurze.pl
• Galeria zdjęć Zamku w Ojcowie - portal www.poJurze.pl
• Zamek w Ojcowie - opis wycieczki do zamku, dojazd, historia, zdjęcia
• Panorama 360° zamku w Ojcowie - galeria-zdjec.pl