Stary Bychów

Twierdza w Bychowie

Bychów w połowie XVII wieku

Bychów - plan z 1707 roku

Stary Bychów (biał. Стары Быхаў) miasto – twierdza nad Dnieprem zbudowane w latach 1590 - 1619 przez hetmana Jana Karola Chodkiewicza. Od 1621 roku miasto należało do Jana Sapiehy, który ufortyfikował szczególnie miasto. W połowie XVII wieku była to obok Słucka jedna z większych fortyfikacji na Kresach.

Prywatne miasto magnackie położone w końcu XVIII wieku w hrabstwie bychowskim w powiecie orszańskim województwa witebskiego.

Zamek cytadela znajdował się we wschodniej części fortyfikacji miejskich.

Oblężenie w 1648 roku

W 1648 roku cały zespół obronny wytrzymał oblężenie Kozaków pod dowództwem F. Harkuszy.

Oblężenie w latach 1654-1655

Podczas kampanii letniej 1654 r. Stary Bychów znalazł się w pasie działań liczącego około 20 tys. żołnierzy korpusu kozackiego, dowodzonego przez pułkownika Iwana Zołotareńkę. Po zajęciu Nowego Bychowa, 8 września Kozacy rozpoczęli oblężenie Starego Bychowa, który miał stać się głównym ośrodkiem opanowanych przez nich obszarów. Najwspanialszym dokonaniem załogi zamku była 11-miesięczna obrona twierdzy przed Kozakami atamana Iwana Zołotoreńki w latach 1654-55, podczas której zginął 17 października 1655 r. sam Zołotoreńko, zaś w nagrodę Jan Kazimierz aktem z dn. 31 maja 1655 r. uwolnił Bychów od podatków na dwadzieścia lat.

W 1655 roku Sejm wydał konstytucję „Securitas Bychowa”, w której postanowiono wzmocnić załogę tego zamku, utrzymywanego przez podkanclerzego litewskiego Kazimierza Leona Sapiehę - 300 żołnierzami piechoty niemieckiej, opłacanymi z państwowego skarbu litewskiego.

Oblężenie w 1659 roku

W czerwcu 1659 roku wojska moskiewskie pod dowództwem Iwana Iwanowicza Łabanowa Rostowskiego i Siemiena Zmijewa rozpoczęły oblężenie twierdzy, której jednak nie były w stanie zdobyć przez kilka miesięcy. Stary Bychów aż do grudnia 1659 r. pozostawał niezwyciężoną fortecą, stanowiąc jedyną enklawę władzy Rzeczypospolitej nad Dnieprem, a postawa jego załogi na dziesięciolecia stała się przykładem dla kolejnych pokoleń. Twierdza została opanowana przez wojska moskiewskie na skutek zdrady dopiero w dniu 14 grudnia 1659 roku. Dowodzący obroną pułkownik kozacki Iwan Nieczaj został przez Rosjan zesłany na Syberię. Jednak już zimą 1660/61 twierdzę odzyskały wojska polskie pod wodzą Stefana Czarnieckiego.

Oblężenie w 1707 roku

Podczas wojny północnej twierdza będąca w posiadaniu Kazimierza Jana Sapiehy, który był stronnikiem Stanisława Leszczyńskiego został zdobyty przez Krzysztofa Bończę Sienickiego. Później Sienicki przeszedł na stronę Karola XII, w związku z czym twierdza była oblegana w 1707 (1709?) i zdobyta przez wojska rosyjskie.

Po tych wydarzeniach zamek znajdujący się w obrębie twierdzy przebudowano na barokowy pałac z wieżą zegarową.

Pierwotne założenie zostało zbudowane na planie prostokąta, z trzema skrzydłami zabudowanymi budynkami i z czwartym zamkniętym murem obronnym. W narożach założenia znajdowały się ośmioboczne, obronne baszty. Obecnie zamek jest w częściowej ruinie. W ocalałym budynku znajduje się muzeum.

W Bychowie znajduje się także obronna renesansowa synagoga z attyką z poł. XVII w.

Zobacz też

• Bychów

Linki zewnętrzne

• Bychów podczas wojny polsko-moskiewskiej 1654-1655