Zamek w Rawie Mazowieckiej: Różnice pomiędzy wersjami

Zamek w Rawie Mazowieckiej
	nr rej. 238/784 z 27.12.1967
	; Odrestaurowane fragmenty warowni w Rawie Mazowieckiej
Państwo	Polska
Miejscowość	Rawa Mazowiecka
Styl architektoniczny	gotycki
Ukończenie budowy	koniec XIV w.
	Położenie na mapie województwa łódzkiego Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Położenie na mapie Polski Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}\|type:building}
	Multimedia w Wikimedia Commons

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 15:09, 4 sty 2018

Zamek w Rawie Mazowieckiej – średniowieczna, gotycka budowla nizinna w widłach Rawki i Rylki, obecnie ruina i zrekonstruowane fragmenty dawnej warowni.

Historia

Według Kroniki Janka z Czarnkowa zamek w Rawie został zbudowany na polecenie księcia Siemowita III, a przypuszczalnie ukończył go jego syn Siemowit IV[1]. Zadaniem tego największego powierzchniowo zamku mazowieckiego była obrona południowej części księstwa. Został ukończony pod koniec XIV wieku i był punktem obronnym księstwa czerskiego, następnie płockiego, w latach 1455–1462 siedzibą samodzielnego Księstwa Rawskiego,. W 1462 roku Rawa została inkorporowana do Królestwa Polskiego, w związku z czym Katarzyna, córka Siemowita V, wdowa po Michale Zygmuntowiczu, na wyraźne żądanie króla Kazimierza Jagiellończyka w marcu 1462 r. opuściła Rawę. W tym samym roku powołano Województwo rawskie przynależne do Korony Królestwa Polskiego. Po pożarze w 1507 zamek został odbudowany w latach 1517-1521 przy użyciu 76 tys. cegieł, 60 kop dachówek, 16 kop belek[2], a przy tym dodatkowo ufortyfikowany przeciw atakom artylerii. Przypuszczalnie podwyższono wtedy mury obwodowe i podwyższono do trzech kondygnacji mniejszy budynek południowo-wschodni. W 1562 roku sejm w Piotrkowie wyznaczył Rawę jako siedzibę Komisji Skarbowej dla Kwarcianego Wojska, w związku z czym na zamku przechowywano tzw. skarb rawski na potrzeby powołanego przez Zygmunta Augusta wojska kwarcianego. Zamek był też w tym okresie siedzibą starosty rawskiego, odbywały się na nim sądy grodzkie i mieściły się archiwa. W 1601 r. w zamku rawskim uwięziono szwedzkiego generała Carla Carlssona Gyllenhielma, syna z nieprawego łoża księcia Karola Sudermańskiego (który później został królem Szwecji jako Karol IX Waza). Gyllenhielm dowodził armią szwedzką, która w 1601 skapitulowała w bitwie pod Kokenhausen, stoczonej przeciwko wojskom polskim. Do czasu wymienienia za księcia Karola Koreckiego w 1613 przebywał w polskiej niewoli, gdzie przez sześć i pół roku chodził w kajdanach, które dziś wiszą w jego grobowcu w katedrze w Strängnäs^[1]. W okresie najazdu Szwedów na Polskę zamek został zdobyty w 1655 roku przez nieprzyjaciela, splądrowany i częściowo wysadzony w powietrze. W 1665 r. w zamku przebywał król Jan Kazimierz, a pod miastem stacjonowały wierne mu oddziały podczas Rokoszu Lubomirskiego. W 1776 roku sejm podjął uchwałę w której zobligował starostę Feliksa Lanckorońskiego do przeprowadzenia restauracji zamku. Po rozbiorze Polski w 1793 roku Prusacy rozebrali część budowli, a z otrzymanych materiałów zbudowali domy w mieście. W 1820 z zamku pozostała tylko wieża główna. W latach 1954-58 zrekonstruowano górną część wieży głównej, fragment murów kurtynowych i odsłonięto zarys fundamentów.

Architektura

Zamek zbudowano na planie czworoboku o wymiarach 66 x 64 metry, na kamiennym fundamencie. Zajmowana przez niego powierzchnia wewnątrz murów wynosiła 4200 m2. W północnej części wznosił się dwukondygnacyjny pałac książęcy. Drugi mniejszy budynek wznosił się między bramą i narożnikiem południowo-wschodnim. Wewnątrz, na dziedzińcu znajdowały się drewniane zabudowania gospodarcze dla załogi zamku. Główna wieża na planie u podstawy okrągłym, a wyżej ośmiobocznym, usytuowana została w południowo-zachodnim rogu i oprócz funkcji obronnych flankujących bramę, była wykorzystywana jako więzienie. Wysoki, gruby mur nadbudowany był cegłą i wyposażony w zadaszony ganek z równomiernie rozmieszczonymi strzelnicami na górnej kondygnacji. Wieża główna i mur były ze sobą połączone wewnętrznym przejściem. Wejście do zamku znajdowało się w trójkondygnacyjnej wieży bramnej od strony południowej, naprzeciwko pałacu. Można się było do niej dostać jedynie przez most zwodzony, ponieważ całość otoczona była obronną fosą.

Obecnie z zamku zachowała się odrestaurowana wieża główna z odtworzonymi krótkimi fragmentami murów. Pozostały też niewielkie szczątki muru na całej długości dawnego założenia.

Zamek w kulturze

Wg Janka z Czarnkowa książę Siemowit III na skutek intrygi swojej siostry zaczął podejrzewać o niewierność swoją żonę księżniczkę ziembicką Annę, która była w tym czasie w ciąży. Książę uwięził więc żonę w wieży na zamku w Rawie oraz wziął na tortury dwórki z jej otoczenia. Mimo że nikt nie potwierdził jego podejrzeń, kilka tygodni po porodzie, kazał zamordować Ludmiłę, a jej rzekomego kochanka powiesić. Dziecko, które otrzymało imię Henryk oddano pierwszej napotkanej kobiecie mieszkającej pod Rawą. Gdy dowiedziała się o tym jego córka z poprzedniego małżeństwa - księżna Małgorzata żona Kaźka Słupskiego poleciła porwać dziecko i wychowywała na swoim dworze. Gdy Henryk dorósł okazała je Siemowitowi III, a ten ujrzawszy uderzające podobieństwo dziecka do siebie uznał go za swojego syna i nakazał wykształcić. Henryk mazowiecki został w późniejszym okresie biskupem płockim i dyplomatą wykonującym zadania zlecone przez Władysława Jagiełłę, a nawet wydał za niego swoją siostrę Ryngałłę Annę. Znacznie później William Shakespeare napisał dramat Zimowa opowieść, którego treść jest niezwykle podobna do rawskiej legendy, jednak akcja rozgrywa się na Sycylii, a dzieckiem jest dziewczynka. Jednak być może Zimowa Opowieść powstała na podstawie powieści Grahama Greena z XVI w. a ten oparł się na legendzie rawskiej.

Bibliografia

Rawa Mazowiecka, ruina zamku książąt mazowieckich [dostęp: 22 lutego 2008]
Anna Nierychlewska, Zamki i dwory województwa rawskiego w późnym średniowieczu i czasach wczesnonowożytnych, Łódź 2013, s.47
Andrzej Grzybowski, Zamek w Rawie Mazowieckiej. Zagadnienie fundacji i genezy, Kwartalnik Architektury i Urbanistyki, 1979, t.24, z.3

↑ Jarema Maciszewski, Karol Korecki [w] Polski Słownik Biograficzny, Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław 1968, tom XIV/1, str.59.

[1] Jarema Maciszewski, Karol Korecki [w] Polski Słownik Biograficzny, Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław 1968, tom XIV/1, str.59.

[1]

@@ Linia 34: / Linia 34: @@
 == Historia ==
-Według [[Kronika Janka z Czarnkowa|Kroniki Janka z Czarnkowa]] zamek w [[Rawa Mazowiecka|Rawie]] został zbudowany na polecenie księcia [[Siemowit III|Siemowita III]], a przypuszczalnie ukończył go jego syn [[Siemowit IV]][1]. Zadaniem tego największego powierzchniowo zamku mazowieckiego była obrona południowej części księstwa. Został ukończony pod koniec [[XIV wiek|XIV wieku]] i był punktem obronnym księstwa czerskiego, następnie płockiego, w latach [[1455]]–[[1462]] siedzibą samodzielnego [[Księstwo Rawskie|Księstwa Rawskiego]],. W 1462 roku Rawa została inkorporowana do Królestwa Polskiego, w związku z czym Katarzyna, córka [[Siemowit V|Siemowita V]], wdowa po Michale Zygmuntowiczu, na wyraźne żądanie króla Kazimierza Jagiellończyka w marcu 1462 r. opuściła Rawę. W tym samym roku powołano [[Województwo rawskie]] przynależne do [[Korona Królestwa Polskiego|Korony Królestwa Polskiego]]. Po pożarze w [[1507]] zamek został odbudowany w latach 1517-1521 przy użyciu 76 tys. cegieł, 60 [[Kopa (liczba)|kop]] dachówek, 16 kop belek[2], a przy tym dodatkowo ufortyfikowany przeciw atakom artylerii. Przypuszczalnie podwyższono wtedy mury obwodowe i podwyższono do trzech kondygnacji mniejszy budynek południowo-wschodni. W 1562 roku sejm w Piotrkowie wyznaczył Rawę jako siedzibę Komisji Skarbowej dla Kwarcianego Wojska, w związku z czym na zamku przechowywano tzw. [[skarb rawski]] na potrzeby powołanego przez [[Zygmunt II August|Zygmunta Augusta]] [[Wojsko kwarciane|wojska kwarcianego]]. Zamek był też w tym okresie siedzibą starosty rawskiego, odbywały się na nim [[Sąd grodzki|sądy grodzkie]] i mieściły się archiwa. W 1601 r. w zamku rawskim uwięziono szwedzkiego generała Karola Gyllenhjelma, syna z nieprawego łoża księcia [[Karol IX Waza|Karola Sudermańskiego]], który później został królem Szwecji jako Karol IX Waza.W okresie [[Potop szwedzki|najazdu Szwedów]] na Polskę został zdobyty w 1655 roku przez nieprzyjaciela, splądrowany i częściowo wysadzony w powietrze. W 1665 r. w zamku przebywał król [[Jan II Kazimierz Waza|Jan Kazimierz]], a pod miastem stacjonowały wierne mu oddziały podczas [[Rokosz Lubomirskiego|Rokoszu Lubomirskiego]]. W 1776 roku sejm podjął uchwałę w której zobligował starostę Feliksa Lanckorońskiego do przeprowadzenia restauracji zamku. Po rozbiorze Polski w [[1793]] roku Prusacy rozebrali część budowli, a z otrzymanych materiałów zbudowali domy w mieście. W [[1820]] z zamku pozostała tylko wieża główna. W latach 1954-58 zrekonstruowano górną część wieży głównej, fragment murów kurtynowych i odsłonięto zarys fundamentów.
+Według [[Kronika Janka z Czarnkowa|Kroniki Janka z Czarnkowa]] zamek w [[Rawa Mazowiecka|Rawie]] został zbudowany na polecenie księcia [[Siemowit III|Siemowita III]], a przypuszczalnie ukończył go jego syn [[Siemowit IV]][1]. Zadaniem tego największego powierzchniowo zamku mazowieckiego była obrona południowej części księstwa. Został ukończony pod koniec [[XIV wiek|XIV wieku]] i był punktem obronnym księstwa czerskiego, następnie płockiego, w latach [[1455]]–[[1462]] siedzibą samodzielnego [[Księstwo Rawskie|Księstwa Rawskiego]],. W 1462 roku Rawa została inkorporowana do Królestwa Polskiego, w związku z czym Katarzyna, córka [[Siemowit V|Siemowita V]], wdowa po Michale Zygmuntowiczu, na wyraźne żądanie króla Kazimierza Jagiellończyka w marcu 1462 r. opuściła Rawę. W tym samym roku powołano [[Województwo rawskie]] przynależne do [[Korona Królestwa Polskiego|Korony Królestwa Polskiego]]. Po pożarze w [[1507]] zamek został odbudowany w latach 1517-1521 przy użyciu 76 tys. cegieł, 60 [[Kopa (liczba)|kop]] dachówek, 16 kop belek[2], a przy tym dodatkowo ufortyfikowany przeciw atakom artylerii. Przypuszczalnie podwyższono wtedy mury obwodowe i podwyższono do trzech kondygnacji mniejszy budynek południowo-wschodni. W 1562 roku sejm w Piotrkowie wyznaczył Rawę jako siedzibę Komisji Skarbowej dla Kwarcianego Wojska, w związku z czym na zamku przechowywano tzw. [[skarb rawski]] na potrzeby powołanego przez [[Zygmunt II August|Zygmunta Augusta]] [[Wojsko kwarciane|wojska kwarcianego]]. Zamek był też w tym okresie siedzibą starosty rawskiego, odbywały się na nim [[Sąd grodzki|sądy grodzkie]] i mieściły się archiwa. W 1601 r. w zamku rawskim uwięziono szwedzkiego generała [[Carl Carlsson Gyllenhielm|Carla Carlssona Gyllenhielma]], syna z nieprawego łoża księcia [[Karol IX Waza|Karola Sudermańskiego]] (który później został królem Szwecji jako Karol IX Waza). Gyllenhielm dowodził armią szwedzką, która w 1601 skapitulowała w [[Bitwa pod Kokenhausen|bitwie pod Kokenhausen]], stoczonej przeciwko wojskom polskim. Do czasu wymienienia za księcia [[Karol Korecki|Karola Koreckiego]] w 1613 przebywał w polskiej niewoli, gdzie przez sześć i pół roku chodził w kajdanach, które dziś wiszą w jego grobowcu w katedrze w [[Strängnäs]]<ref>Jarema Maciszewski, ''Karol Korecki [w] [[Polski Słownik Biograficzny]]'', Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, Wrocław 1968, tom XIV/1, str.59.</ref>. W okresie [[Potop szwedzki|najazdu Szwedów]] na Polskę zamek został zdobyty w 1655 roku przez nieprzyjaciela, splądrowany i częściowo wysadzony w powietrze. W 1665 r. w zamku przebywał król [[Jan II Kazimierz Waza|Jan Kazimierz]], a pod miastem stacjonowały wierne mu oddziały podczas [[Rokosz Lubomirskiego|Rokoszu Lubomirskiego]]. W 1776 roku sejm podjął uchwałę w której zobligował starostę Feliksa Lanckorońskiego do przeprowadzenia restauracji zamku. Po rozbiorze Polski w [[1793]] roku Prusacy rozebrali część budowli, a z otrzymanych materiałów zbudowali domy w mieście. W [[1820]] z zamku pozostała tylko wieża główna. W latach 1954-58 zrekonstruowano górną część wieży głównej, fragment murów kurtynowych i odsłonięto zarys fundamentów.
 == Architektura ==
@@ Linia 41: / Linia 41: @@
 Obecnie z zamku zachowała się odrestaurowana wieża główna z odtworzonymi krótkimi fragmentami murów. Pozostały też niewielkie szczątki muru na całej długości dawnego założenia.
-== Legenda ==
+== Zamek w kulturze ==
-Wg Janka z Czarnkowa książę Siemowit III na skutek intrygi swojej siostry zaczął podejrzewać o niewierność swoją żonę księżniczkę ziembicką Ludmiłę, która była w tym czasie w ciąży. Książę uwięził więc żonę w wieży na zamku w Rawie oraz wziął na tortury dwórki z jej otoczenia. Mimo że nikt nie potwierdził jego podejrzeń, kilka tygodni po porodzie, kazał zamordować Ludmiłę, a jej rzekomego kochanka powiesić. Dziecko, które otrzymało imię Henryk oddano pierwszej napotkanej kobiecie mieszkającej pod Rawą. Gdy dowiedziała się o tym krewna księcia - księżna Małgorzata żona Kaźka Szczecińskiego poleciła porwać dziecko i wychowywała na swoim dworze. Gdy Henryk dorósł okazała je Siemowitowi III, a ten ujrzawszy uderzające podobieństwo dziecka do siebie uznał go za swojego syna i nakazał wykształcić. [[Henryk mazowiecki]] został w późniejszym okresie biskupem płockim i dyplomatą wykonującym zadania zlecone przez Władysława Jagiełłę, a nawet wydał za niego swoją siostrę [[Ryngałła Anna|Ryngałłę Annę]]. Znacznie później [[William Szekspir|William Shakespeare]] napisał dramat ''[[Zimowa opowieść]]'', którego treść jest niezwykle podobna do rawskiej legendy, jednak akcja rozgrywa się na Sycylii, a dzieckiem jest dziewczynka. Jednak być może ''Zimowa Opowieść'' powstała na podstawie powieści Grahama Greena z XVI w. a ten oparł się na legendzie rawskiej.
+Wg Janka z Czarnkowa książę Siemowit III na skutek intrygi swojej siostry zaczął podejrzewać o niewierność swoją żonę księżniczkę ziembicką Annę, która była w tym czasie w ciąży. Książę uwięził więc żonę w wieży na zamku w Rawie oraz wziął na tortury dwórki z jej otoczenia. Mimo że nikt nie potwierdził jego podejrzeń, kilka tygodni po porodzie, kazał zamordować Ludmiłę, a jej rzekomego kochanka powiesić. Dziecko, które otrzymało imię Henryk oddano pierwszej napotkanej kobiecie mieszkającej pod Rawą. Gdy dowiedziała się o tym jego córka z poprzedniego małżeństwa - księżna Małgorzata żona [[Kazimierz IV słupski|Kaźka Słupskiego]] poleciła porwać dziecko i wychowywała na swoim dworze. Gdy Henryk dorósł okazała je Siemowitowi III, a ten ujrzawszy uderzające podobieństwo dziecka do siebie uznał go za swojego syna i nakazał wykształcić. [[Henryk mazowiecki]] został w późniejszym okresie biskupem płockim i dyplomatą wykonującym zadania zlecone przez Władysława Jagiełłę, a nawet wydał za niego swoją siostrę [[Ryngałła Anna|Ryngałłę Annę]]. Znacznie później [[William Szekspir|William Shakespeare]] napisał dramat ''[[Zimowa opowieść]]'', którego treść jest niezwykle podobna do rawskiej legendy, jednak akcja rozgrywa się na Sycylii, a dzieckiem jest dziewczynka. Jednak być może ''Zimowa Opowieść'' powstała na podstawie powieści Grahama Greena z XVI w. a ten oparł się na legendzie rawskiej.
 == Bibliografia ==