Biórków Wielki: Różnice pomiędzy wersjami

Biórków Wielki
	wieś
	; Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Biórkowie Wielkim
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	proszowicki
Gmina	Koniusza
Sołectwo
Liczba ludności (2007)	355
Strefa numeracyjna	12
Tablice rejestracyjne	KPR
SIMC	0322809
	Położenie na mapie gminy Koniusza Biórków Wielki
	Położenie na mapie Polski Biórków Wielki
	Położenie na mapie województwa małopolskiego Biórków Wielki
	Położenie na mapie powiatu proszowickiego Biórków Wielki
	50°10′10,5″N 20°10′31,0″E/50,169583 20,175278
	Multimedia w Wikimedia Commons

Artykuł	50°10′10.5″N 20°10′31″E
- błąd	4 m
WD	50°10'N, 20°11'E
- błąd	2325 m
Odległość	696 m

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 16:11, 2 mar 2020

Biórków Wielki – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie proszowickim, w gminie Koniusza.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krakowskiego.
Integralna część miejscowości: Wysiółek Biórkowski^[1].

Nazwa miejscowości

Pochodzenie nazwy Biórków Wielki, wcześniej – Birków, jest patronimiczne: od nazwy osobowej Birek^[2], wywodzącej się być może od bierać, birać, por. prasłowiańskie *birati a. *bьrati – "ujmować, chwytać, zabierać"^[3], a także stanowiącej zdrobnienie imienia Biernat (Bernard)^[4]. W XV wieku właścicielem wsi był Jan Birkowski herbu Topór. Wcześniej spotykane nazwy to m.in. Bircow, Byrkow, Byrow, Byorkow, Bierków, Birków, Birków Wielki^[5].

Historia

Początki osadnictwa w Biórkowie Wielkim sięgają przełomu XII i XIII wieku. Przypuszcza się, że król Władysław Łokietek osadził ją na prawie niemieckim i podarował swojemu rycerzowi Wilczko, który pomógł mu w stłumieniu buntu. Wilczko z Birkowa był później podstolim a następnie kasztelanem sandomierskim. Kazimierz Wielki mianował Wilczka burgrabią zamku w Kazimierzu Dolnym^[6]. Pierwsza wzmianka w zachowanych dokumentach o wsi pochodzi z roku 1374. Jest to krótki opis parafii w Biórkowie w spisie świętopietrza. Źródła z 1385 r. wymieniają istniejący tu drewniany kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny^[5].

W XV wieku Biórków Wielki był własnością rodu Birkowskich herbu Topór, o czym wspomina Jan Długosz w swoim dziele Liber Beneficiorum. W XVI wieku rządzili tu Szembekowie herbu Szembek, a następnie inni szlachcice^[5].

W 1633 r. w miejscu zniszczonej świątyni zbudowano zachowany do dziś kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny^[7]. W tym okresie założono przy kościele szkółkę parafialną dla dzieci wiejskich. W 1782 roku założono we wsi cmentarz parafialny.

Zabytki

Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego^[8]:

drewniany kościół parafialny Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny – znajdujący się na małopolskim Szlaku Architektury Drewnianej^[7].
założenie dworsko-parkowe.

Osoby związane z miejscowością

Jacek Woźniakowski
gen. Stanisław Tatar

Przypisy

↑ GUS. Rejestr TERYT
↑ Rymut K., Nazwy miast Polski, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław [etc.] 1987, ISBN 83-04-02436-5, por. hasło Bircza
↑ A. Cieślikowa (red.), Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych t.1, Kraków 2000, ISBN 83-87623-23-7
↑ M. Malec (red.), Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych, t. 2, Kraków 1995, ISBN 83-85579-68-0
↑ ^a ^b ^c Sołectwo Biórków Wielki. gmina Koniusza. [dostęp 2011-09-13]. (pol.).
↑ WojciechW. Wółkowski WojciechW., Zamek w Kazimierzu Dolnym w świetle badań architektonicznych / The castle in Kazimierz Dolny in the light of architectural studies, „Ochrona Zabytków 1/2018, s. 7-48” [dostęp 2020-03-02] (ang.).
↑ ^a ^b Kościół Wniebowzięcia NMP w Biórkowie Wielkim. drewniana.malopolska. [dostęp 2011-09-13]. (pol.).
↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 ., s.144

Zobacz też

Biórków Mały

Linki zewnętrzne

o Biórkowie Wielkim w serwisie gminy Koniusza
Birków Wielki lub ''Biórków'', [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 231 .

[1] GUS. Rejestr TERYT

[2] Rymut K., Nazwy miast Polski, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław [etc.] 1987, ISBN 83-04-02436-5, por. hasło Bircza

[3] A. Cieślikowa (red.), Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych t.1, Kraków 2000, ISBN 83-87623-23-7

[4] M. Malec (red.), Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych, t. 2, Kraków 1995, ISBN 83-85579-68-0

[k-5] Sołectwo Biórków Wielki. gmina Koniusza. [dostęp 2011-09-13]. (pol.).

[6] WojciechW. Wółkowski WojciechW., Zamek w Kazimierzu Dolnym w świetle badań architektonicznych / The castle in Kazimierz Dolny in the light of architectural studies, „Ochrona Zabytków 1/2018, s. 7-48” [dostęp 2020-03-02] (ang.).

[autonazwa1-7] Kościół Wniebowzięcia NMP w Biórkowie Wielkim. drewniana.malopolska. [dostęp 2011-09-13]. (pol.).

[8] Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 ., s.144

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

@@ Linia 31: / Linia 31: @@
 == Historia ==
-Początki osadnictwa w Biórkowie Wielkim sięgają przełomu XII i XIII wieku. Przypuszcza się, że król [[Władysław I Łokietek|Władysław Łokietek]] osadził ją na prawie niemieckim i podarował swojemu rycerzowi Wilczko, który pomógł mu w stłumieniu buntu. Wilczko z Birkowa był później podstolim a następnie kasztelanem sandomierskim. Pierwsza wzmianka w zachowanych dokumentach o wsi pochodzi z roku 1374. Jest to krótki opis [[Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Biórkowie Wielkim|parafii w Biórkowie]] w spisie [[świętopietrze|świętopietrza]]. Źródła z 1385 r. wymieniają istniejący tu drewniany kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny{{r|k}}.
+Początki osadnictwa w Biórkowie Wielkim sięgają przełomu XII i XIII wieku. Przypuszcza się, że król [[Władysław I Łokietek|Władysław Łokietek]] osadził ją na prawie niemieckim i podarował swojemu rycerzowi Wilczko, który pomógł mu w stłumieniu buntu. Wilczko z Birkowa był później podstolim a następnie kasztelanem sandomierskim. Kazimierz Wielki mianował Wilczka burgrabią zamku w Kazimierzu Dolnym<ref>{{Cytuj |autor = Wojciech Wółkowski |tytuł = Zamek w Kazimierzu Dolnym w świetle badań architektonicznych / The castle in Kazimierz Dolny in the light of architectural studies |czasopismo = Ochrona Zabytków 1/2018, s. 7-48 |data dostępu = 2020-03-02 |url = https://www.academia.edu/39908059/Zamek_w_Kazimierzu_Dolnym_w_%C5%9Bwietle_bada%C5%84_architektonicznych_The_castle_in_Kazimierz_Dolny_in_the_light_of_architectural_studies |język = en}}</ref>. Pierwsza wzmianka w zachowanych dokumentach o wsi pochodzi z roku 1374. Jest to krótki opis [[Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Biórkowie Wielkim|parafii w Biórkowie]] w spisie [[świętopietrze|świętopietrza]]. Źródła z 1385 r. wymieniają istniejący tu drewniany kościół pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny{{r|k}}.
 W XV wieku Biórków Wielki był własnością rodu Birkowskich herbu Topór, o czym wspomina [[Jan Długosz]] w swoim dziele ''Liber Beneficiorum''. W XVI wieku rządzili tu Szembekowie herbu Szembek, a następnie inni szlachcice{{r|k}}.